И элкъвей къванерин кIунтI, кIеле акурла, зи хиялар рикIе гъам авай дидейриз мукьва хьана. Жуван хвани армиядин жергейра ава, пакадин югъ гьикI я, туш течирвили рикIик къалабулух кутазва.
Стхани сифте йикъалай махсус серенжемда женг чIугваз ава. Пуд йисан къене, адан жегьилвал рикIелай фена, чIарариз вахт жедалди рех яна. И мусибатдин гьал аквазвай диде, буба уьзуьррин иесияр хьанва фикирдай кьван. Югъ-йиф Аллагьдиз ялвар авун я амайди.
Заз акI ава хьи, и секинсуз вахтунда дидейрин рикIер къванериз элкъвезва, квахьна йифен ахварни архайинвал. Цавай гугрумрин ванер хьайила, дяведин хъиткьинардай ванер къвезва бейнидиз. Гъуьлягъ акурдаз чIулунихъайни кичIе жеда лугьуда кьван…
Телевизордайни рикI секинардай са ван къвезмач. Украинада — дяве. Палестинада — дяве. Къунши уьлквеярни къалмакъалрик ква. Жуван рухваярни патара авайвиляй рикI мадни дарих жезва.
Татугай фикиррикай азад хьунин мураддалди эхиримжи вахтунда зун, адет хьанвайвал, сейрдиз экъечIзава, хуьруькай къакъатнавай багъдиз физва. КIвале кьарай кьаз жезмач. Дуьньядик къалабулух ква. ЧIуру ниятри гуьнгуьнай акъудзава. Секинвал авач дидейрин рикIериз. Гьа жергедай яз, — зи рикIизни.
Зи са хвани армияда ава. Диде-буба патал дамахдай карни я. Ватан хуьдай хва чIехи авунва. Муькуь патахъай, рикI секинсуз я дуьньяда гъулгъула гзаф тирвиляй. Пака вуч жедатIа малум туширвиляй.
Къекъвезва зун тамун къерехдал алай жуван багъда, камар язава са патай муькуь патаз. Жуван рикIе авай хиялар векьер-кьалариз, тарариз ачухзава. Заз акI я хьи, абур зи гъавурда акьазва. Зи фикиррал разивал ийизвайбуру хьиз, кьил элязава. Дуьз лагьайтIа, абур заз ваъ, чуьлда къекъвезвай женжел шагьвардиз муьтIуьгъ я.
Зи кьилелай къушари лув гузва. Аллагьдиз шукур, абур ислягьвилин къушар я. Миллетбазри шегьеррал, хуьрерал ахъайзавай минаяр, бомбаяр кутунвай «къушар» туш. ЧIуру ниятри тийизвайди авач. Ракьукай туькIуьрзава «къушар». Халкьар тергзавай, шегьерар барбатIзавай душманвилин «къушар».
ТIебиатдиз вичин лишанар, къанунар ава. Цава лув гузвай къушари, векь-кьал вичиз кIандайвал муьтIуьгъарзавай шагьварди вахтундамаз са куьникай ятIани хабар гузва. Цаву гугрумарна. РикIе кичI гьатна. Заз хура авай рикI анай къудгунай хьиз хьана.
Багъдин патавай еке къубу физва. Зи вил а къубудин къерехдал кIватIнавай къванерин кIеледа акьуна. За а гъвечIи кIеледиз накьни фикир гайиди тир. Ам накьандалай кьакьан хьана акуна заз, са кварквацIдин хкаж хъхьанвай.
Элкъвей къванер-кварквацIар! Заз акI тир хьи, абур дидейрин рикIер я. Къе цаву гугрумарайла, анал са къван алава хъхьана.
Зурба я дидейрин рикIер. ЦIу кайи хьтин гелер тазва рикIера. Эхиз тежедай дердерик, гъамарик лигим жезва абур ва къванериз элкъвезва.
Югъ рагъдандихъ элкъвенвай. АкIизвай рагъ а “кIеледин” кьилел акъвазна. Зун гьакI тажуб хьана амукьна. АкI хьана хьи, ракъинин нурди къванериз элкъвенвай дидейрин рикIериз чим гузва, сабур гузва. Абур авагъарзава, дердер цIурурзава.
Куьлуьз-куьлуьз къвазвай марфни акатна. Гьа и арада нянин азандин ванни агакьна япарив. Бейнида мадни фикир пайда хьана: белки, кIеледин кьилелай аквазвай рагъ гъалибвилин лишан ятIа? Белки, и куьлуь марфадин стIаларни шадвилин накъварин лишанар ятIа? Жуван хиял кьилиз акъатун патал за, цавухъ элкъвена, дуьа авуна.
РикIе чIехи умудар аваз, зун хуьр галайнихъ хъфена.
* * *
Ацукьна кIвалени рикI тежез секин,
Кьарай кьаз тахьана, акъатна къецел.
Дуьньяда гъулгъула, гуьгьуьл тир серин,
Дуьадин гафар тир алайди мецел.
Жува-жув ажуздач, тахьуй сефилдиз,
Гьикьван жен вил алаз телевизордин кIане?
Нубатдин сейрдиз экъечIна чуьлдиз.
Векьерлай, цуькверлай къачуда чешне.
…Гугрумна цавари. Зурзана чилер,
И къайи ванери тухвана зегьле.
Са кардиз дикъет гуз ава зи вилер —
Зи вилик къванерин — кварквацIрин кIеле.
ЧIулунхъай кичIе жеда акурдаз гъуьлягъ.
Гьакъикъат мискIал я, чидач гьикI ятIа,
Заз акI я накьалай артух я са къван,
Хурудай къудгунай дидед рикI ятIа?!
* * *
Миллетар, сад хьана, санал агатрай,
Дуствилин икьрардик вири акатрай.
Женгерин майданар негь жедайвал чаз,
Къван хьанвай рикIерай цуьквер акъатрай!
Тамила Хуршидова
