Дегьзаманайрилай га­тIунна, къадим Дербентдикай кхьенвайбур гзаф я. XV виш йисара яшамиш хьайи Венециядин дипломат, машгьур сиягьатчи ва государстводин деятель Иосафат Барбарони (1413-1494) гьа ихьтин ксарин жергедик акатзава.

Тарихдин делилри шагьидвалзавайвал, 1436-йисуз Иосафат Барбаро Танудиз (Азов) атана. Къизил Ордадин сергьятра авай и вилаятда 1452-йисалди амукьна. Ина сиягьатчиди татар чIал чирна ва ам рагъэкъечI­дай патан адетрихъ ва кьетIен­вилерихъ галаз­ таниш хьана.

Барбароди, дипломат яз, Персияда, Туьркияда, Албанияда ва гьакI маса пачагьлугърани къуллугъна.

1471-йисуз Барбаро Персиядиз — Ширвандиз посолвиле рекье туна. Гьа и вахтунда (1479-йис) адаз Дербентдиз сиягьат ийидай мумкинвал хьана.

Ингье вич гьейранарай къадим шегьердикай ада гьикI кхьенатIа: “Шегьер дагъдин этегрив эцигнава. Ина гьуьлуьн цив кьван кьве цал фенвай къеле ава. Са варарилай муькуь варарал кьван шегьердин гьяркьуьвал 2,5 милдиз барабар я. И чкайра яшамиш жезвай инсанриз къайтагъар лугьузва. Абур маса чIалариз ухшар тушир чIалалди рахазва. Абурукай гзафбур хашпараяр я. Грекар, эрмениярни, гьатта католикарни ава”.

Къейдна кIанда хьи, машгьур дипломат ва сиягьатчи тир И.Барбароди  вичин кхьинра Дербентда яшайиш патал чарасуз тир яд авайдини къейднай.

Нариман Къарибов