Алай йисан 5-мартдиз РД-дин Кьил Сергей Меликова йикъан месэлайриз талукь совещание кьиле тухвана. Анал дагъустанвийрин арзайриз гьукумдин органар килигзавай гьал, махачкъалавияр электроэнергиядалди таъминарун хъсанарун патал кьиле тухвай кIвалахдин нетижаяр, Хизандин йисан сергьятра аваз дишегьлийрин международный йикъан суварин серенжемар кьиле тухун, «Шегьердин къулай шартIар тешкилун», «Яшайишдин кIвалер ва шегьердин шартIар» милли проектар уьмуьрдиз кечирмишзавай гьалар веревирдна.
Региондин Кьили вичин ихтилат уьлкведин Президентди Федеральный Собранидиз кIелай Чарче авай са бязи пунктар веревирд авунилай гатIунна. Республикадин регьбердин гафаралди, государстводин Кьилин Чарче вилик эцигнавай везифайрин 99,9 процент месэлаяр Дагъустан Республикадизни талукьбур я. Абурукай хейлинбур Дагъустанда кьилиз акъудзава.
«Къе чаз Президентдин Чарчин тереф гьакъикъи краралди хуьн важиблу я. Сифте нубатда им Президентди малумарнавай «Хизан» цIийи милли проектдиз талукь я. Республикада гзаф аялар авай 125 агъзур хизан ава. Са рахунни алач, абуруз гьукуматдин патай куьмекни герек я. Милли проектдин дибар туькIуьрзавай алай вахтунда Дагъустандиз талукь жедай теклифарни гана кIанда», — лагьана Сергей Меликова.
Гзаф аялар авай дидейриз, дишегьлийриз, дяведин махсус серенжемда рухвайрикай магьрум хьайи хизанриз талукь министерствойри сифте нубатда куьмек гун лазим я, къейдна региондин Кьили.
Месэладикай ихтилат давамаруналди, Сергей Меликова кIвалери цIай кьуникди пуд аял телеф хьайи Къизляр райондай тир хизандиз куьмек авунин тапшуругъ гана.
«Ана кIвални кана, пуд аялни дуьньядилай фена. Им еке мусибат я. Диде вичин хурухъ галай бицIек гваз амукьна», — лагьана региондин Кьили ва хизандиз вири патарихъай куьмек гун патал герек пешекарар кардик кутун лазим тирди рикIел гъана.
Къизляр райондин Кьил Аким Микирова хабар гайивал, райондин кьилевайбур чкадал фена ва хизандиз куьмек гудай гьакъикъи серенжемар тайинарзава.
Сергей Меликова лап куьруь вахтунда хизандиз къулайдаказ яшамиш жедай яшайишдин кIвалерин месэла гьялунин ва и кардал мергьяматлувилин фондар желб авунин тапшуругъ гана.
Мярекатдал РД-дин Кьилин ва Гьукуматдин Администрациядин регьбер Алексей Гьасанова гьукумдин органри агьалийрин арзайриз жавабар гузвай гьалдикай суьгьбетна.
Алатай гьафтеда Дагъустандин ЦУР-диз агьалийрилай 1,7 агъзур арза атана. Кьве гьафте виликан рекъемрив гекъигайла, им са кьадар тIимил я.
Гьукумдин крар идара ийидай органриз — 946 арза, муниципалитетриз — 456, ресурсралди таъминарзавай организацийриз 297 арза рекье туна. Абурун чIехи пай электроэнергиядихъ галаз алакъалу тир.
Агьалийри чпин арзайра маса месэлаярни къарагъарзавай. А.Гьасанова гьабурукайни ихтилатна. ИкI, Дагъустандин Огни шегьердин агьалийри республикадин Кьилин тIварцIихъ видеоарза рекье тунвай. Абуру, шегьерда канализациядин сетар туькIуьрдайла, рехъ гузвай кьван нукьсанрикай хабар гузвай ва и кардал гуьзчивал тухун тIалабзавай.
Дагъустан Республикадин Кьилин гуьзчивилин управленидин пешекарар чкадал фена, арза ахтармишна ва видеоарзада къалурнавай делилар тестикь хьайиди къейдна. Сталинан тIварунихъ галай куьчеда, технологиядин къайдайрал амал тавуна, цин турбаяр тухванвай. Къаналар эгъуьндайла, цин турбайрай тIеквер акъудна, идакди къаналра яд кIватI жезвай. Хаталу чкаяр жугъундалди кIевирнавачир. Пудратчиди хейлин кIвалахар эцигунрин нормаяр, къайдаяр чIурна кьиле тухванвай.
«Им пудратчидин лап намуссуз кIвалах я. Идакди агьалияр кIеве гьатзава», — къейдна Сергей Меликова. Ада гъиле-гъил аваз шегьерэгьлийрин арзадиз килигай эцигунрин, архитектурадин ва ЖКХ-дин министерстводиз сагърай лагьана. Малумарайвал, эцигунар кьиле тухузвай организациядихъ галаз икьрар чIурнава ва исятда крар судда ава.
Шегьердин къулай шартIар тешкилунин жигьетдай авай гьаларикай РД-дин эцигунрин, архитектурадин ва ЖКХ-дин министрдин къуллугъ вахтуналди тамамарзавай Александр Нестерова малумат гана.
ЦIи 10 шегьерда ва 27 муниципалитетдин 53 хуьре гьаятар, куьчеяр аваданламишуниз 954 миллион манат чара ийидайвал я. Министерстводи проектдин 37 иштиракчидихъ галаз икьрарар кутIуннава. Санлай къачурла, жемиятдин 85 мулк ва 30 гьаят аваданламишда. Вири крар алай йисан 1-октябрдалди акьалтIарда.
Вирироссиядин VII конкурсда «Тарихдин хуьр» номинациядай гъалибвал къазанмишай «РичIа — дагълара авай дегь меркез. Дагъустан Республикада авай РичIа хуьруьн куьгьне магьле аваданламишунин проект» уьмуьрдиз кечирмишун давамарзава. Гьамни гъилевай йисан майдин вацра куьтягьда.
«Шегьердин къулай шартIар тешкилун агьалийрин игьтияж авай, кар алай месэлайрикай сад я. Са патахъай, чун вилик кваз физва. Мумкин я, Президентдин Чарче тIвар кьунвай ва маса регионриз талукь месэлаяр чи республикада уьмуьрдиз кечирмишзава. Заз РД-дин Гьукуматдин Председателдиз, адан заместителриз, гьукумдин крар идара ийидай органрин кьилериз сагърай лугьуз кIанзава. Гьа са вахтунда кIвалахар акIадарзавай дуьшуьшарни ава. Чна чи инсанрин вилик жавабдарвал гьиссун лазим тирди гьамиша рикIел хвена кIанда», — лагьана Дагъустандин Кьили.
Хийир Эмиров
