Веревирдер
И суалди, жуьреба-жуьре чешмейрай аквазвайвал, парабурук къалабулух кутазва. Акьулдилай гуж, сабурдилай вагьшивал, гьуьрметдилай тикъет, дуствилелай душманвал, кIанивилелай такIанвал, мукьвавилелай яргъавал пара жезвайла, акьулди вуч авун лазим я?
Зи гъавурда акьун патал гьакъикъи мисалар герек жезва. Бязи гьадисаяр — дилибурун дуванар чаз саки вири телеканалрай, аялринни жаванрин гъилера авай смартфонрайни телефонрай тIимил къалурзавач.
Дидеди (эгер адаз диде лугьуз жедатIа) вичин бицIек, бамишна кьена, чемоданда туна, зибилханадал гадарзава… Масада, са гьинай ятIа «къацу» пулар гузва лагьана, дяведай хтанвай инвалиддин машин хъиткьинарзава… Пуд лагьайди шегьердин паркуна ял язавай къарийрилай вичин самокат гьалзава…
Красногорск шегьерда «Крокус» тIвар алай шадвилерин залда вагьшийри концертда ял язавайбуруз гуьлле гузва…
Дербентдани Махачкъалада и мукьвара яракьламиш хьанвай къучийри къурмишай мусибатар рикIелай фидани?
Маса мусибат: Махачкъалада, Р.Гьамзатован тIварунихъ галай куьчеда, са кIвалерин подвалда кардик кутунвай йифен клубда — «азабрин кIвале» цIай кутунвай бензиндин мишерарни ялавар квай пекер гваз, сад-садахъ калтугиз, чеб секинарзавай кьилетIулри гьикI чпин чанариз къастнатIа, вири дуьньядиз ван хьанва…
Каспийскда мад са кIвалера нубатдин мусибат гьазуриз алахънавай вагьшийрин десте кьазва…
Ибур ва ихьтин масабур, чебни жегьилар, акьулдивай къакъатунин, яни диливилин лишанар тушни?
Дидедин бедендикай дилибур яз хкатзавайбур сагъардай идараяр, къуллугъар, дарманарни хейлин авайди чаз чида. Амма винидихъ чпикай суьгьбетзавайбур бинедай сагъсузбур, бейни чIурубур туш эхир… Подвалда бензиндилай цIай кьуна кайибур лап гьа мукьвара мехъерарнавай жегьилар тир лугьуда. Амма абуруз чпин мехъеррин шадвилери дад гайиди хьиз туш, маса жуьредин кьетIен тIямар ахтармишунар кIанзавай кьван!..
Гьикьван мисалар гъайитIани, суал амукьзава: вучиз инсанар, дидейри сагъбур яз хайибур, са вахтар фейила, акьулдивай къакъатзава?
Чпин яшариз килигайла, саки вирида мектебар акьалтIарнава. Бязибуру вижевай чкайра къуллугъарни ийизва. Руьгьдал гьалтайла, имандихъни инанмишвал ийизвайди хьиз я. Садбуру чеб гьатта «михьи» диндин векилар — дин хуьзвай женгчияр язни гьисабзава. Хейлинбуру чпин бизнес (кар) вилик тухузва…
Регьят ва зегьмет алачир чIехи пулар фад гъиле гьатун патал абуру акьулдилай гуж вилик кутазва, тарашзава, алдатмишзава, маса вагьшивилерни ийизва. Эхиримжи 30-40 йисан девирда ихьтинбурун тамам къатар арадал атанва.
Бязибурукай ИГИЛ-дин (чи уьлкведа къадагъа авунвай) дестейрин, са кьадарбурукай, Украинадиз ва я масанриз катна, анрай россиявийриз «тарсар» гузвайбур хьанва.
Гьайиф чIугвадай кар ам я хьи, абурухъ инанмиш жезвай, абурун тапшуругъар вилив хуьзвай ва кьилиз акъудиз алахъзавай келлегуьзарни тIимил гьалтзавач.
Аялзамаз пIапIрус чIугун, ички хъун, наркотикар дадмишун инсан фад «чIехи» ийизвай лишанар я лагьайла, и себияр чIалахъ жезва. Гьа алдатмишунрини, крар чпелай аслубуру инсанрикай тапарар авунини, ришветчивал виридалай вилик акатунини, акьуллудан гаф кваз кьун тавунини (артух алахъайтIа, кьилихъ къван галукьунни мумкин я) ихьтин маса гьадисайри дилибур арадал тагъана, бес дирибур, уяхбур арадал гъидани?..
Мягькем хизан, дамахлу алакъаяр, сада-садаз ихтибар авун, гьуьрмет авачир общество (государство) мягькемди жедани? Ихьтин гьалди чи гзаф чиновникрик, депутатрик, политологрик, писателрикни журналистрик секинсузвал кутун тавуна туш. Амма инсан инсан яз, халисан ватандаш яз тербияламишунин кар, гьа 30-40 йисан идалай вилик хьиз, вилериз таквадайди яз амайди гьар са камуна гьиссзава.
Тербия еке илим я. Ам гзаф терефрикай, къуватрикай ибарат тирди фадлай чизва я. Амма а крар гъиляй вегьена, гила жилавар хкьаз тежезвай хьиз я.
Къуватлу ва лап гъейратлу жегьил рухвайрини рушари чи Ватандин азадвал, чи уьмуьрдин мумкинвилер саламатдиз хуьн патал алай аямдин цIийи фашистрихъ галаз, чандилай гъил къачуз гьазур яз, СВО-да игитвилелди женг чIугвазвайла, далу пата «кефиникай» фикирзавай жегьилрин диливилер артух хьуни чакай садни адлу, бахтлу ийидач.
Жегьил-жаванар, аялар дуьздаказ тербияламишун Ватан хатасуз авун, гележег хуьн тирди виридаз ашкара хьана кIанда.
Мердали Жалилов,
РФ-дин ва РД-дин культурадин лайихлу къуллугъчи
