Къенин макъаладин игит — ДГМУ-дин ­педиатриядин, стоматологиядин ва медико-профилактикадин факультетрин акушервилинни гинекологиядин кафедрадин заведующий, медицинадин илимрин доктор, профессор, кьилин категориядин духтур, РД-дин лайихлу духтур  Эседова  Асият  Эседовнадихъ  галаз зун таниш­ яз са кьадар вахт алатнава. Ада Ма­хачкъа­лада, Ш.Алиеван тIвар­у­нихъ галай куьчеда, 4-нумрадин дараматда кардик квай “Целитель” поликлиникада (саласа, хемис ва киш йикъара йи­къан сятдин 2-далай 6-далди) азарлу, гьакIни  азаррин вилик пад кьунин мураддалди чпин сагъламвал ахтармишзавай дишегьлияр кьабулзава. Кьилди къачур­тIа, аялар тежезвай, гинекологиядин азарар авай (миома, полипар, эндометриоз ва икI мад)  дишегьлийриз ада гузвай куьмекдихъ хъсан нетижаяр жезва. Асият вахан тIвар гзаф хизанриз таниш я, гьикI лагьайтIа, ада дидевилин бахт гьисс ийиз куьмекайбурун кьадарни гзаф я. Инсанар сагъа­рун патал, зи фикирдалди, духтур хъсан пешекар хьунилай гъейри, къени рикI авай, чарадан тIалдинни дердинин гъавурда акьадай инсан хьунихъни тIимил важиблувал авач. И вири ерияр А.Эседовадиз хас я. Адаз Аллагьдин патай пай ганвай духтур лугьузва…

Гьар сеферда Асият Эседовна акурла, за назик и дишегьли вири крарив — дишегьлийрин сагъламвилин къаравулда акъвазнава, азарлуйриз консультацияр гузва, операцияр ийизва, ДГМУ-дин пуд фа­культетда лекцияр кIелзава, мадни илимдин кIвалахрал машгъул жезва, хизандин вилик вичин хиве авай везифаяр кьилиз акъудзава… — ам гьикI агакьзаватIа, адан руьгьдин къуватдин чешме вуч ятIа, лугьуз фикирзавай.

И мукьвара заз адахъ галаз мукьувай суьгьбетардай мумкинвал хьана. Руьгьдин къуват гузвай чешмеярни, адан ери-б­и­неярни… чир хьана. Ихьтин вахтара жуван пешедилай мадни разивал ийиз  кIан же­да. ГьикI хьи, журналиствилин пешеди ка­маллу ва къени гзаф инсанрихъ галаз та­ниш жедай, абурун суьгьбетрихъ ва мес­лятрихъ яб акалдай мумкинвал гузва­.

Ич тарцивай яргъаз аватдач, лугьузва бубайрин мисалда. Малум хьайивал, Асият вах чи ватандаш-медицинадин илимрин доктор, профессор, ДГМУ-дин кафедрадин заведующий, Дагъустан Республикадин кьилин гастроэнтеролог, Да­гъустан Республикадин здравоохраненидин отличник, РД-дин илимрин лайихлу деятель, РД-дин ва РФ-дин лайихлу духтур, вичин вири уьмуьр медицинадиз бахш авур, “За трудовую доблесть” медалдин сагьиб Эсед Мутагьирович Эседован руш я, Эседоврин сихилдин ери-бине лагьай­тIа, Докъузпара (гила Мегьарамдхуьруьн) райондин Хожайрин хуьряй я.

— Бубадин ихтилатрай, ам фад етим хьана. Дидедин мурад адакай духтур хьун тир. Зи бубадин халудиз (ам гзаф хъсан математик тир лугьуда) хтул вичин рекьяй фена ва госуниверситетдин математикадин факультетдик экечIна кIанзавай. Буба математикадин гъавурдани авай, и тарсунал адан рикIни гзаф алай, — суьгьбетзава Эседоврин духтуррин сихил арадал атуникай Асият ваха. — Гьар гьикI ятIа­ни, хизандин советдал зи буба мединститутдик экечIунин къарар кьабулна. Уьмуьрди къалурайвал, им хъсан ва важиблу къарар хьана. «КIвачер квай энциклопедия» лугьудай зи бубадин чирвилерикайни адан гъиликай себеб хьайи ксарин алхишри зун гьамиша руьгьламишзава.

Асият Эседовнадин диде лагьайтIа, — гзафбуруз чидай “Ткезбан бах” — республи­кадин диагностикадин центрада (РДЦ) ­лабораториядин заведующий я. Адаз коллективда еке авторитет ва гьуьрмет ава. Ткезбан Мегьамедсаидовнадин тIвар­цIел­ адан кьилив куьмек кIанз атайбур ада ­садни вичелай алакьдай куьмекар тагана­ рахкурзавач. Ихьтин хизанда чIехи хьайи руша духтурвилин пеше хкягъун дуь­шуьш­­дин кар туш. Къизилдин медаль къа­­чуналди меркездин 17-нумрадин юкьван школа акьалтIарай А.Эседовади, гьич са кIусни гежел тевгьена, документар Да­гъустандин мединститутдиз вугана. Вуздани руша еке гьевесдивди кIелна, анаг яру дипломдалди акьалтIар­на. Ахпа ординатурада, аспирантурада кIелунар давамарна. 1999-йисуз Московский областдин акушервилинни гинекологиядин илимдинни ахтармишунрин институтда Т.Хашаевадин регьбервилик кваз медицинадин илимрин кандидатвилин, 2006-йисузни академик В.И.Кулакован тIварунихъ галай акушервилинни гинекологиядин ва перинатологиядин илимдин центрада гьа и академикдин регьбервилик кваз докторвилин диссертацияр агалкьунралди хвена. Илимдин кIвалахдивай Асият Эседовна къенин юкъузни къакъатнавач. Адан гъилик Москвада кандидатвилин 3 диссертация хвенва, аспирантурада 10 касди чирвилер къачун давамарзава. Ам акушервилинни гинекологиядин хиляй кIелу­нин 23 изданидин ва илимдин 186 кIва­лахдин автор я.

А.Эседовадиз Тунисда кьиле фейи инновацийрин международный салондин (“Олимпиада Тунис-Иннов”) диплом ва грамота, яргъал йисарин дурумлу зегьметдай ва кIвалахда виниз тир пешекарвал къалурунай ДГМУ-дин ректоратдин Гьуьрметдин грамота гана. Ада Вирироссиядин илимдин конкурсра са шумудра кIвенкIвечи чкаяр кьуна, акушерринни гинекологрин Вирироссиядин ва международный съездрал  садрани-кьведра докладар кIелнач.

Асият Эседовна, хъсан пешекар хьиз, къайгъудар руш, диде, кIвалин кайвани я. Адан къенивили, рахунрин тегьерди, хуш акунри инсандин фикир гьасятда желбда. Вичин кIвалахдикайни ада, кардин гъавурда аваз, диде-бубадикайни еке гьевесдивди суьгьбетарна.

— Виридан диде-бубайри чпин веледрихъ ялзава, абур уьмуьрда кьакьан ку­кIушриз хкаж хьун патал чпин вири къува­тар серфзава. Зи диде-бубадини зун патал еке зегьметар чIугуна. Захъ уьмуьрда­ хьанвай вири агалкьунрик зи диде-бубадин чIехи пай ква. За абуруз мад ва мад сеферда сагърай лугьузва. Азад вахт жагъурун, абурун гуьгьуьл къачун зи гьар йикъан къайгъуйрик ква. Зи дидени буба заз вири крара чешне я. Зун гъвечIи чIа­валай абуру инсанриз куьмек гуз гьазур яз чIехи авуна. Дидедикай лагьайтIа, ам, кIвалахдал хьиз, кIвалени вири крар гзаф чешнелудаказ ва акьалтIай тамамвилелди кьилиз акъудиз алакьзавай, амма вич амайбурулай са кIусни виняй кьан тийидай дишегьли я. Вири хьиз, кIвалахдал галат жезватIани, ам хизандизни гьамиша артух фикир гуз алахъзава. Ада зунни гьакI вердишарна. Вири дишегьлийри хьиз, кIвалин-къан вири къайгъуяр кьилиз акъудзава: вахт-вахтунда тIуьн гьазурзава, кIвале михьивилер ийизва, мугьманар кьабулзава… МасакIа хьунни мумкин туш, — суьгьбетзава Асият духтурди.

А.Эседовади лугьузвайвал, гьар са кас­ сифтени-сифте вичин сагъламвилин къаравулда хьана кIанда. Дишегьлияр — ил­ла­ки, гьикI хьи, чи хиве дидевилин жа­ваб­дар везифа ава. Гележегдин несил сагъламди хьун патал, сифте нубатда, чна чи сагъламвал къайдадик кваз хуьни­лай гзаф крар аслу жезва. Гьар са дишегьлиди, секинсуз­вал ва тIарвал авачтIа­ни, йи­са са сеферда хьайитIани, духтур-гине­кологдин патав фена, сагъламвал ахтармишун чарасуз я. Асият духтурди къейдзавайвал, эхиримжи вахтара хъсан патахъ хьанвай дегишвилерни ава: чIехи пай дидейри 11-14 йисара авай чпин рушар ги­некологдин патав гъизва. Руш веледдин — гележегдин дидедин-беденда и яшара авайла кьи­ле физвай дегишвилерихъ гуьгъуьнлай адан уьмуьрда еке метлеб авайди ашкара жезва. Эгер са гьихьтин ятIани тату­гайвилер арадал къвезваз хьайитIа, вахтунда амаз абурун вилик пад кьун важиблу я.

Асият духтурдихъ галаз суьгьбетзавай вахтунда кабинетдиз лацу халат алаз жегьил руш гьахьна. Малум хьайивал, ам Асият Эседовнадин руш -Тейли Мегьамедова тир. Адани “Целитель” поликлиникада невролог яз кIвалахзава.

— Гьеле школада кIелзавай йисара за кьатIана, духтурвал инсанриз виридалайни герек ва гьуьрмет авай кIвалах я. Гьавиляй за хайи дидедин, чIехи бубадин рехъ давамарун кьетIна, — лугьузва Тейли Султановнади.

Заз чир хьайивал, хъсан къилих ва ширин мез авай жегьил руша поликлиникада  кIвалахиз башламишай са куьруь вахтунда гьам коллективда, гьамни азарлуйрин патай гьуьрмет ва авторитет къазанмишна. Имни алай девирда зарафатдин кар туш.  Аферин!

Гьакъикъатдани, Асият Эседовна гзаф бахтлу инсан яз гьисабиз жеда. Адаз руьгьдин лезет гузвай, гъвечIи чIавалай рикI алай, инсанриз хийир авай кIвалах ава. ТуькIвей ва хушбахтлу хизанда — уьмуьрдин юлдаш Султан Ферзиевичахъ галаз санал (Тейлидилай гъейри, абурухъ хва Ферзи ава) веледар чIехи авунва.

Къуй квехъ, Асият Эседовна, мадни еке агалкьунар, хизандани берекатарни гьуьрметар артух хьурай!

Рагнеда Рамалданова