Артистар, зи фикирдалди, яшлу хьайилани, жегьилдиз амукьун патал халкьнавайбур я. Чпин жегьилвилин ашкъидалди, гьевесдалди, сегьне ва инсанар кIан хьуналди абуру яшар хьанвайди къалурдач. Тамашачийрини абурулай чешне къачуда. Дуьз лагьайтIа, абурун къугъунин, сегьнедал яратмишзавай къаматрин таъсирдик акатна, чебни са хейлин жегьил хъхьайди, къуьнерилай дердерин пар алудайди хьиз гьиссда. Им бес “жегьилвилин илим” тушни!
Лезгийрин госмуздрамтеатрдин кар алай пар чпин хивез къачунвай артистрин еке дестени (Абдул Гьабибов, Мирзебег Мирзебегов, Эдуард Багъишев, Мамед Мамедов, Шейхи Закерьяев, Агъахан Агъаханов), винидихъ лагьанвайвал, “жегьилвилин илим” гвайбур, гьамиша жегьил руьгь хуьзвайбур я. Им тIебиатди абуруз ганвай пай, чун, тамашачияр, патал бахт хьиз я заз.
Тамашачийрин рикI алай, адетдинди тушир бажарагъдин сагьибрикай сад, зи фикирдалди, вичел “Сегьнедин гьамбал” лакIаб акьалтнавай юмординни айгьамрин, къемеда хъуьруьнринни кьуьруькрин ролра гзаф жезвай Дагъустандин халкьдин артист Ибрамхалил Рамазанович Рамазанов я.
А кас гьакI сегьнедал экъечIун бес я — зал капари къарсурда, гагь-гагь цуькверин кIунчIарин сел къвада. Ада “Мешеди Ибад” тамашада тамамарай Гьамбалдин ролди ам, гьамбал хьиз ваъ, айгьамрин гьамбар хьиз машгьурайдал шак алач. Театрдин критикрини и кар къейдна.
Амма Ибрамхалила, “Шарвили” эпос сегьнеламишайла, виридалайни кар алай игитдин — Шарвилидин руьгь, къамат, алакьунар сегьнедилай къалурайла, вирида гьиссна хьи, им чаз чидай Ибрамхалил ваъ, масад я! Адалай лап зурба пагьливанрин, сердеррин, пачагьрин роларни устадвилелди тамамариз жезва кьван!
Гьикьван ам юморист, къемедачи ятIа, гьакьван ам зурба руьгь, къуват авай пагьливанни я!
ИкI, ада тамамарай Шарвилидин ролдай артистдиз Дагъустан Республикадин Госпремия гун дуьшуьшдин кар тушир. (1995-йис).
Идалай гуьгъуьниз Ибрамхалил Рамазановича сегьнедал “Гьажи Давуд” тамашада (драмада) Урусатдин император 1-Петрдин нуфузлу къамат гъуни артист мадни машгьурна. Адан агалкьунар “Дагъустандин халкьдин артист” лагьай чIехи гьуьрметдин тIвар гуналди къейдна. (2000-йис).
Эхь, вичин вахтунда (1967-йис) Кьасумхуьруьн райондин (гила Сулейман-Стальский) автоклубдиз атай жавандикай къе, вичин яшар 75-дав агакьнавайла, республикадилай къецени, лезги тамашачияр авай кьван чкайра машгьур артист хьанва! Еке бажарагъдин устад! Сегьнедал ам 100-лай гзаф жуьреба-жуьре ролра къугъвана…
Заз Ибрамхалила шиирар кIелунин устадвални гзаф хуш я. Вл.Маяковскийдин, Алирза Саидован, Жамидинан, Лезги Няметан, гьакьван чеб чпиз ухшар тушир, амма лап зурба пафосдин (гражданвилин ва ватандашвилин гьиссер квай) эсерар ада акI кIелда хьи, яб гузвайдан ивида звал гьатда. ЧIалан гуьзелвилин ва деринвилин гъавурда акьун патал гьам хьтин устадрин сес чи мектебрани хьайитIа, мадни чIехи гунуг жедай.
Зи рикIел лезги сегьнедин чIехи гъетерикай сад хьайи РФ-дин лайихлу артист Абдулкъадир Сайдумова Ибрамхалилакай кхьенвай шиирдин цIарар хквезва:
Клубд вилик инсанар ква,
Афишадал кIватI хьана.
Ибрамхалил кваз акурла,
Вирибуруз шад хьана.
Бязибуру адан тIварни
Бурдугу1 я лугьузва.
Ангье атIа кьакьанди я, —
ТIуб туькIуьриз, къалузва.
Пагь, Гьамбалдин ролдани ам
Устадвилив къугъванай.
Шумуд сефер, капар ягъиз,
Ам сегьнедиз хканай.
Ам чи халкьдин артист я къе
Лугьузва гьар бубади.
Ам кьван кьакьан вуж ава чахъ?
Чи Шарвили — зурба тир!..
______________
1.Бурдугу — “Фасине” тамашадин игит.
И гафарихъ гьакъикъат гала. Вичин вири уьмуьрда ам, гьа сегьнеда хьиз, сифте акурла, гьакьван секин, бязи вахтара аял хьиз ихтибарлу, виридахъ агъадай, гьа са вахтунда рикIе, руьгьда илгьамдин цIелхемар кузвай зигьинлу инсан я! Эгер са Шарвилидин монологар къачуртIани, ада лезгийрин милли сегьнедин лап хъсан къаматрин хазина вичин бажарагъдалди нурлу ва гужлу ийизва.
Халкь (тамашачияр) — адал, ам вич сегьнедилай чал хъуьрезва. Чи рехнейрал, зайифвилерал, чи гъалатIрал, кьуру фурсарални дамахрал хъуьрезва, И карди чаз чи руьгьер, рикIер туькьуьлрикай михьдай мумкинвал гузва. Им я Ибрамхалилан эбеди “жегьилвилин илим”!
Вичин пешедикай устадди вичи лагьанва:
Артист я зун, заз зи пеше масан я.
Чи сегьнейрай шадриз кIанда заз гьар сад.
Чиник хъвер квай инсан гьикьван хъсан я,
Къуй гьамиша куь гуьгьуьлар хьурай шад…
Мердали Жалилов
* * *
Адан 75 йис тамам хьанвай йикъара чазни лугьуз кIанзава:
Ви руьгь сагърай, Куьр Меликан неве-хва!
Мадни артух хьурай илгьам ви заха!
Сегьнедилай дилавардиз чав рахаз,
Акурай чаз вун — Шарвили — чи арха!
Ви айгьамар — вагьрамар я нефсетIриз.
Инад кьада явакьанрин хесетриз.
“Генг майданар — элдин паклу адетриз!” —
Ингье ви кар — жуьрэт я чи жесетриз!
Лезги сегьне ви кIвал, ви къул, бине яз,
Шарвилидин турни гьакьван вине яз,
Къуй машгьур хьуй игитвилин чешнеяр!
Рагъул тежер, секин тежер чешмеяр!..
Ви юбилей тебрикзавай “Лезги газетдин” редакциядин коллектив.
