2023-йисан 23-майдилай инихъ дуьз са йис я Ахцегь райондин кьиле Палчаев Абдул-Керим Наж­мудинович акъвазна. Са акьван еке вахт туштIани, районэгьлийри хъсанвилихъ аквадай хьтин дегишвилер гьиссзава. И кар мугьманрини къейдзава ва сагърай лугьузва.

Район аваданламишунин му­рад-къаст рикIеваз, эгечIай ва вичиз райондин кими-эксик ва абур гьялдай рекьер-хуьлер хъсандиз­ чизвай (райондин кьиле акъваз­далди вилик ада ирид йисуз ­рай­соб­ранидин председателвилин ве­зифаяр тамамарна) тежрибалу тешкилатчидилай республикадин ва федеральный инвестпрограммайра иштиракуналди, гьакI бюджетдинбур тушир такьатар желбуналди, жемятди гьич гуьзет тавунвай хьтин еке кIвалахар бажармишиз алакьна.

Кьилди къачуртIа, Ахцегьрин (Шарвилидин, Гагаринан куьчейра къанализацияр туькIуьр хъувуна, йифен эквер куькIуьрна, чиле къван туна. Республикадин минтуризмдин грант къачуналди, СтIал Сулейманан, Мукьтадир Айдинбегован тIварарихъ галай куьгьне куьчеяр аваданламишна. Къемер Палчаевадин, Гьасанагъа Мурсалован, Муртуз Мусаеван, Гьажи Ахцегьвидин тIварарихъ галай куьчейра къир туна. Гьасанагъа Агьмедован, Алирза Саидован, Къадир Пирсаидован, Рагьимат Гьажиевадин, Седредин Къалантарован, Коммунаррин, Ахцегь Мирза Алидин, Етим Эминан, Айбике Гъаниевадин ва бязи маса куьчейра экверин шалманарни цин турба­яр дегишарна. Абур къир цун патал гьазурзава. КьетIен фикир аялрин бахчайризни школайриз, сурарал физвай рекьер туькIуьруниз гузва.

Ахцегьа авай лап хци месэлайрикай сад хъвадай михьи цинди я. И месэла гьялун патал «Мацар — Ахцегь» ва «Лекье-дере — Ахцегь» цин трубопроводар ремонтна. Районэгьлияр хъвадай михьи целди тамамвилелди таъминарунин мураддалди, чкадин ватанперес меценатрин такьатар желбна, «Лалаан-дере — Ахцегь» цин проводдин проект туькIуьрнава. Санитариядин­ истемишунрив кьазвай кьилин имарат (ам Рутулрин михьи цин Ла­лаан дереда жеда) ва Цуругъа яд михьдай махсус къурулуш галай и проект кьилиз акъудунив РД-дин «Хуьрерин мулкар комплекс­нидаказ вилик тухун» программадай гъилевай йисуз эгечIдайвал я. Хуьруьн чкада, гьелбетда, къаналра дигидай яд хьунихъни еке метлеб ава. И жигьетдай хуьруьн майи­шатдин агъзур гектардилай гзаф майданар дигиник кутунвай «Ахты-Какинский» къанал бинедилай ремонтунив эгечIнава.

Республикадин «Образование» милли проектдай Ялахърин, Фиярин, Чеперин, Хинерин хуьрерин школаяр, Ахцегьрин «Солнышко» аялрин бахча ва меце­натрин куьмекдалди Ахцегьрин, Луткунрин музшколаяр къайдадиз хкана, вижевайдаказ тадаракламишнава. Райондин школайриз 17 млн манат пулдин къимет авай тадаракар — интерактивный доскаяр, компьютерар, музыкадин алатар, партаяр гъана. ГьакI райцентрада «Сельсовет Ахтынский» СП-дин, жегьил натуралистрин станциядин, райондин «ЦIийи дуьнья» газетдин редакциядин, РФ-дин культурадин лайихлу къуллугъчи Жамал Шефиеван тIварунихъ галай искусствойрин музейдин дарама­тар бинедилай ремонт хъувуна, тадаракламишнава. Алай вахтун­да Ахцегьрин 1 ва 2-нумрайрин юкьван школайрин дараматар ре­монтзава, Цуругъа школадин цIийи дарамат эцигзава.

Еке агалкьун цIи Ахцегьа 120 аялдин чка авай цIийи школа ва «Ахты» спорткомплекс ачухна, кар­дик кутун хьана. Гегьенш спортзал, вижевай спортмайдан, актовый зал, гьакI пищеблок, библиотека, интерактивный доска, акус­ти­кадин къурулуш, проектор, компьютерар, экуь классар авай школада муаллимризни аялриз гила хъсандиз чирвилер гуз-къачудай вири къулай шартIар ава. «Ахты» спорткомплексдин чIехи ва гуьзел дарамат неинки спорт вилик тухудай, гьакI тамашуниз лайихлу чкайрикай сад я. Машгьур инкъилабчи Къазимегьамед Агъасиеван тIварунихъ галай ял ядай багъни галай кьве мертебадин дараматда 1500 касдиз ацукьдай чкаяр ава. ЧIехи залда мини-футболдай, бас­кетболдай, волейболдай уьлкведин дережадин акъажунар тешкилиз жеда. Азаддиз кьуршахар кьунай, залан атлетикадай ва боксдай вердишвилер къачудай тарифлу заларни ава.

Кьакьан дагъдин атIугъай шар­тIара яшамиш жезвай фийивий­рин эрзиман мурад чпин ва­цIа­лай муьгъ вегьин тир. Виш йисара тахьай кIвалахдик А-К. Палчаева кьил кутуна. Яргъивилел 109 метр, гьяркьуьвилел 1,6 метр алай, умудлу чахчахар галай мягькем кIвачин муьгъ (райондин бюджетдай 5 миллионни 800 агъзур  манат серфуналди), фийивийрив 1-майдин суварин савкьат яз ишлемишиз вахкана.

Алай вахтунда райцентрада инвесторрин куьмекдалди куьгьне «Самур» мугьманханадин чкадал 4-5 мертебадин зурба мугьманхана эцигзава. Вилик еке гьавиз, фонтан ва рикI аладардай чкаярни жедай ам къведай йисуз бегьемардайвал я. Райондин кьилин еке агалкьунрикай сад, гьелбетда, РФ-дин тарихдинни архитектурадин кьетIен памятник тир Ахцегьрин ХIХ асирдин урус къеле туькIуьр хъувунив эгечIун я.

Ахцегьа, КIелез хев дагъда, лезги халкьдин къагьриманвилин эпосдин игит Шарвилидин памятникни пайда жеда. РФ-дин лайих­лу художник, скульптор Шариф Шагьмарданован гъилин, вичел 3 метр алай гьайбатлу скульптура ва гьакI чи машгьур инкъилабчи Къазимегьамед Агъасиеван бюст, Санкт-Петербургдай саламатдиз хкана, чкадал ала.

Ихтилат кватай чкадал Уста Идрисан­ муь­къуьн патав (цIи 100 йисан юбилей­ къейд­завай и имаратни ремонтзава), Гъвейи кимин майдандал (и чкадиз Шар­ви­ли­­дин майданни лугьуда) ахцегьвийривайни мугьманривай ял ягъиз­ жедай гуьзел чка дуьзмишнава. Вири ибур, гьелбетда, тамашуниз лайихлу, Ахцегьрин къадим къамат лишанламишзавай, чпел туристрин фикир желбзавай кьетIен имаратар я.

Кьве гаф Ахцегьрин ЦРБ-ди­кайни рахан. Анжах эхиримжи са куьруь вахтунда адаз санлай       30 млн манатдин къимет авай медицинадин цIийи тадаракар (рекъемрин УЗИ аппарат, маммог­раф…) къачуна, ишлемишзава­. 2025-йисуз Ахцегьа ЦРБ-дин цIийи комплекс тадаракламишна, кардик кутадайвал я.

Эхь, вири кIанда, герек я. Амма чун хайи ватандал душманри вегьенвай четин ва жавабдар девирда яшамиш жезва ва эвелимжи нубатда важиблуди Ватандин азадвални аслу туширвал хуьн я. И карда районэгьлиярни кьулухъ акъвазнавач, 500-лай артух чи рухвайри, гъиле яракь аваз СВО-да игитвилелди женг чIугвазва. Майор­ Энвер Набиева РФ-дин Игитвилин гьуьндуьр тIвар къачун­ва, цIудралди чи рухваяр чпин кьегьалвилерай «Жуьрэтлувиляй» ва женгинин маса орденриз лайихлу хьанва. Гьайиф хьи, Ватан патал жегьил чанар къурбанд авурбурни ава, абур чи рикIера эбеди яз амукьда. Райондин кьиле авайбуру ва меценатри СВО-дин иштиракчийризни абурун хизанриз алакьдай вири жуьредин куьмекарзава. Месела, райондин «Содействие и помощь» фондунай абуруз 10 млн манат пул ганва. ДатIана кьиле тухузвай мярекатра СВО-дин игитрин чешнейралди акьалтзавай несил ватанпересвилин руьгьдаллаз тербияламишзава. ИкI, 8-майдиз Ахцегьа Ватан патал чанар гайи рухвайрин гьуьрметдай РикIел хуьнин багъ кутуна.

Эхь, вири и кIвалахар акваз­, аннамишиз, районэгьлийри­ ва йи­къалай-къуз артух жезвай мугьманри Ахцегь муниципалитетдин кьил Абдул-Керим Палчаеваз ва хайи гъвечIи ватан аваданламишзавай жумарт, ватанперес рухвайриз рикIин сидкьидай чухсагъул лугьузва. Лайихлуни я. Баркалла! А-К. Палчаеван регьбервилик кваз Ахцегьар цуьк акъудай дагъдин шегьердиз элкъведайдахъ, районэгьлийрин дуланажагъ мадни хъсанвилихъ дегиш жеридахъ чна инанмишвалзава.

Дашдемир  Шерифалиев