Тербиядин темайрай
Эхь, алатай вахтариз килигайла, къенин девир лугьуз тежер кьван дегиш хьанвайди виридаз аквазва. Инсанрикай рахайтIа, гъвечIиди гьим я, чIехиди гьим я чир хъжезмач. Бязи аялар диде-бубадихъ галаз рахазвай тегьер акурла, аламат хьана амукьзава. Лугьузва хьи, и дегишвилер вири телефонривай я. Я жеди, белки. Чаз чидайвал, хурухда авай аял шедайла, ам соска вугана секинардайди тир. Гила лагьайтIа, адан ериндал бицекIдивни телефон вугузва.
Чна школайра кIелдайла, тIатIилрин вахтунда чун калун участокдиз гьар жуьредин кIвалахар ийиз тухудай. Чаз акьван шад жедай хьи, чна абур ашкъидивди тамамардай. Векьер кIватIиз, самар гъиз, салаз пер ягъиз, куьрелди, гьеле школайра амаз, чна вири кIвалахар ийидайди тир, яни зегьметдин тербия гузвай гъвечIи чIаварилай. Зегьметда лигим жезвай. Гила авай аялриз ахьтин кIвалахар ахварайни аквазмач. Зун хуьруьз мугьмандиз хъфенай. Зун тажубарай кIвалах куьчедай аялрин ван-сесни къвезмач. «И рат аялрив ацIана жедайди тир. Гила вуч хьанва?» — вахавай хабар кьуна за. Ваха лагьана хьи, аялар вири кIвалера телефонрални компьютеррал машгъул я. Виликан вахтарин къугъунар, крар амайди туш.
Зун мад виликан вахтарал хквезва…
Гьич рикIелай фидач, зун дахдихъ галаз салаз пер ягъиз фенай. Авур кIвалахдай ада заз 5 кепек ганай. А чIавуз аял кинодиз финин къимет 5 кепек тир! Заз акьван шад хьанай хьи, на лугьуди, дуьнья зи гъиле гьатна.
Чи хизан екеди гзаф гьуьрметлуди тир, сад-садан гъавурда гьатдай. ЧIехидан гаф къанун тир. Дахди лугьудай: «Чан балаяр, зегьмет такурдаз, адан къадирни жедач». Чун гьакI вердишни хьана. Вири жуван зегьметдалди ийиз, жуван веледарни гьа рекье тваз.
Гилан вахтарикай рахайтIа, ахьтин дидеяр-бубаяр ава хьи, аялриз гьич ябни тагузвай. Аялдив пул вугузва, фена кафеда тIуьна хъша лугьуз. Ихьтин са мисал. ТIатIилрин вахтунда 6-классда авай гадади, бубадихъ галаз кIвалахал физ, куьлуь-шуьлуь куьмекар гуз хьана. Идай бубади адаз пул гана. КIватIай пулунихъ аялдиз багьа телефон «Айфон» кIан жеда. Къачуна вугуда адав телефон. Аялдиз багьа телефон квез лазим я лагьайла, ам ада вичи къазанмишайди я лугьузва. А пул тухвана дидедив вахце, ада лазим са кар авун патал харжрай лугьузвач аялдиз, чирзавач къазанмишай пул дуьз рекьиз харж авуна кIандайди. Вахтунда дуьз рекье тун тавурла, дуьз тербия тагайла, чIехи хьайила, а аялдикай гьихьтинди жеда?! Адаз машин ва маса багьа затIарни кIан жеда дахдивай. Эхь, аялар телефонрини чIурзава, гьакI — бязи диде-бубайрини.
Заз са дишегьлиди вилел нагъв алаз ихтилатна. Диде-буба гзаф хъсан гьуьрметлу инсанар я. Ибурухъ са рушни са гада ава. Гада акьуллу лагьай кар ийидайди, руш вичиз кIандайвал тавуртIа, гьарай-вургьай акъуддайди я. Бес и кьве веледдиз дидедини бубади гьа сад хьтин тербия гузвачни? Эхь, гьа са хизанда гьа са тербиядик чIехи жезвай аялар вягьтедай тефидайбурни жезва, акьуллубурни. ГьакI хьайила, бязи вахтара вири тахсирар диде-бубадик кутунни дуьз къвезвач.
Чка-чкада кардик квай туьквенри, кафейри, аялар рекьелай алудзава. Сад аниз фидайла, амайбурузни и кар хуш жезва. Диде-бубадивай пул тIалабзава. Садахъ пул аватIа, масадахъ авач. Пул тагайла аялри хъелзава.
И алаш-булаш хьанвай дуьньядай, гьакI инсанрай, абурун крарай кьил акъатзамач. Гьар гьикI ятIани, веледри диде-бубадивай хъсан тарс, дуьзгуьн тербия къачудайвал, абур къени, михьи рекьяй фидайвал авун чи виридан буржи я.
Марьям Магьамдалиева
