30-октябрдиз Дагъустандин Кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Сергей Меликован ва РФ экономикадин жигьетдай вилик тухунин министрдин сад лагьай заместитель Михаил Бабичан регьбервилик кваз Дагъустан яшайишдин, экономикадин жигьетдай вилик тухунин месэлайрай совещание кьиле фена.
Кьилди къачуртIа, анал “Кеферпатан Кавказдин федеральный округ вилик тухун” тIвар ганвай госпрограммадин серенжемрин сергьятра аваз республикада инвестпроектар кьилиз акъудунин, индустриальный майданар гегьеншарунин, карчивилин кIвалах кьиле тухун патал къулай шартIар яратмишунин месэлайрин кар алай терефар веревирдна.
Идалайни гъейри, Дагъустандин мулкар целди таъминарунин, чкIидай гьалдиз атанвай кIвалерин кьадар тIимиларунин месэлаяр гьялунин важиблу терефризни килигна. Дербент шегьер комплекснидаказ вилик тухунин рекьяй серенжемрин план туькIуьрунин кIвалах кьиле физвай гьалдиз талукь месэлани веревирдна.
Сергей Меликова республикадиз куьмек гунай Михаил Бабичаз сагърай лагьана ва адаз регион вилик тухунин асул терефар веревирд авун, чеб гьялуни агьалийрин яшайишдин ери ва абурун гьакъикъи къазанжияр са куьруь вахтунда хкаждай мумкинвал гудай кар алай месэлаяр тайинарун теклифна.
“Вилик эцигнавай дережайрив агакьарун патал яшайишдинни экономикадин жигьетдай арадал атанвай гьалар вири терефрихъай веревирд авун герек я. Чна кIвалах гьихьтин дережадилай гатIунза-ватIа, и кIвалах гъиле кьурла, чун гьихьтин месэлайрал расалмиш жедатIа, гьа карни мукьуфдивди аннамишун герек я”,- лагьана региондин регьберди.
Республика яшайишдинни экономикадин жигьетдай вилик финин барадай алай вахтунда агакьнавай дережайрикай рахадай чIавуз Сергей Меликова къазанмишиз хьанвай нетижаяр са акьван рикI динжардайбур туширди къейдна. Кьилди къачуртIа, ада малумарайвал, хуьруьн майишатда ва промышленностда шей гьасилунин барадай анжах алатай йисан дережайрив агакьариз хьана. Эцигунар, шейэр кура-кура маса гудай алишвериш хьтин хилера нетижаяр шазанбурулай агъуз аватнава.Бейкарвилин дережа хейлин хкаж хьанва. “Гьа са вахтунда, тIугъвалдин нетижада гзаф зиянар хьайи маса регионрив гекъигайла, чна къазанмишнавай нетижаяр гьакъикъатдани виридалай усалбур туш”, — алава хъувуна Сергей Меликова.
Регион милли проектар кьилиз акъудунал желб авунни акьалтIай важиблу кар я. «Целди, электроэнергиядалди таъминардай къуватар кьит хьуни, школадиз фидай яш тахьанвай аялрин идарайра чкаяр, азарханайра чарпаяр, гьакIни поликлиникаяр бес тахьуни, тарсар пуд сменада тухуни — вири и татугайвилери, гьакIни авай къурулушар гзаф куьгьне хьуни яшайишдинни экономикадин жигьетдай гьалар авай гьалдиз лап чIуру таъсирзава. Къурулушдихъ галаз алакъалу объектар гзаф кьит ятIани, кардик квай объектар куьгьне хьунин дережа винизди ятIани, республикада эцигна акьалтIар тавунвай, гьа гьисабдай чпин вахтунда тайин мурадрихъ элкъуьрнавай программайрин — гила кардик кумачир программайрин — сергьятра аваз гъиле кьуна акьалтIар тавунвай объектрин кьадарни гзаф я. Абурун арада республика патал важиблу цIуд объект — чеб «Россиядин кьиблепад», «Яшайишдин кIвалер»,»Михьи яд» тIварар ганвай федеральный махсус программайрин такьатар желб авуналди финансламишай объектар — ава. Эцигна акьалтIар тавунвай имаратриз талукь месэлаяр гьялуни неинки экономика вилик тухуниз куьмек гуда, гьакIни агьалийрин яшайишдин еридиз хъсан патахъай таъсирда», — инанмишвал къалурна региондин регьберди.
Ада малумарайвал, республика вилик тухунин гележег авай рекьер тайинарунин мурадралди мукьвал тир вад йис патал вилик финин вири гъавурда гьатдай концепция туькIуьрун герек я. Чпихъ гележег авай асул рекьерин жергедай яз, Сергей Меликова инвестицияр желб авун лазим тирдакай, агропромышленный комплекс, промышленность, гъвечIи ва юкьван дережадин бизнес вилик тухун лазим тирдакай, транспортдин барадай республикадихъ авай мумкинвилерикай менфят къачун герек тирдакай лагьана.
“Гъилевай йисан хьтин гьалар аму-кьайтIа къведай йисуз аэродром самолетар кьабулунин барадай вичихъ авай мумкинвилерин вини кьилин сергьятдив агакьда. 2021-йисалай гуьгъуьниз лагьайтIа, адавай авиаалакъа хуьнин барадай региондин игьтияжар тамам дережада таъминариз тахьунин хаталувал ава. Гьа са вахтунда чна Дагъустанда туризм мадни вилик тухуникай фикирзава. Махачкъаладин гьуьлуьн порт вилик тухунни чун патал стратегиядин метлеб авай везифа я», — лагьана региондин регьберди ва РФ-дин экономикадин жигьетдай вилик финин министерстводи Дагъустан патал гзаф важиблу месэлаяр гьялунин карда куьмек гудайдахъ умудлувал къалурна.
“Кьилинди месэлаяр веревирд авуникай ваъ, абур гьялунин гьакъикъи камар тайинаруникай ибарат я. Сергей Алимович заз куьн ва куь юлдашар инанмишариз кIанзава хьи, Дагъустан, гьакIни вири Кеферпатан Кавказдин округ вилик тухунин кар алай месэлаяр гьялунин кIвалах лап вини дережада гуьзчивилик квайди я, и кардиз министерстводини эвелимжи нубатдин метлеб гузва. Къе чна квехъ галаз санал веревирд авур месэлаяр пака РФ экономикадин жигьетдай вилик тухунин министрдихъ галаз санал гьялда, нетижада кьабулай къарарар РФ-дин Гьукуматдин дережада аваз ва министерствойрани ведомствойра авай чи вири юлдашрихъ галаз санал кьилиз акъудда. Республикадин регьберди инал энгел тавуна гьялна кIанзавай кар алай месэлаяр раижна. Лугьун лазим я хьи, чун 2021-2023-йисар патал федеральный бюджет туькIуьрунин кIвалах акьалтIаруниз мукьва девирда гьатнава. СКФО вилик тухунин барадай Государстводин программа вири терефар вилив хвена кьабулзава. Чун и девирда регионда гьялун чарасуз тир кар алай месэлаяр тамам дережада фикирда кьаз чалишмиш хьана”, — лагьана РФ экономикдин жигьетдай вилик финин министрдин сад лагьай заместитель М.Бабича.
Ада къейд авурвал, цихъ галаз алакъалу месэла гзаф терефринди я. Ам РФ-дин Гьукуматдин дережада аваз гьялда. «Къведай йисалай и объектриз талукь проектринни сметадин документация федеральный бюджетдин такьатрин гьисабдай финансламишда. Идалай гъейри, гележегда чна жуьреба-жуьре программайра ва милли проектра ахьтин объектриз талукь кIвалах тухунин гьихьтин чарасузвал аватIа, гьа кар санал фикирда кьада.
Къе чна Дагъустанда лап важиблубурукай сад тир чехирар хкуддай хел вилик тухуниз талукь месэла веревирд авун давамарда”, — алава хъувуна Михаил Бабича.
«Лезги газет»
