Кьураматдин кьушунрин югъ

США-дин бомбайрив ацIанвай самолетри Украинадин чилел ва ЧIулав гьуьлел лув гузва. Великобританиядин десантникри Украинадин Николаев областдин мулкарал хкадарзава ва украинви офицерди тележурналистдиз малумарзава: “Чаз РагъэкъечIдай патахъай къвердавай гзаф къурху къвезва, гьавиляй США-дин ва Великобританиядин яракьлу кьушунрин векилри а къурхулувилин вилик пад кьазва”. Малум тирвал, США-дин, Великобританиядин ва НАТО-дик акат­завай маса уьлквейрин военный пешекарри 2014-йисалай украинви миллетчийриз, фашистриз дяведин тарсар гузва.

Къейд ийиз кIанзава, чи государстводин та­рихда душмандал гъалибвал къазанмишунин, милли итижар хуьнин карда кьураматдин кьушунри лап важиблу, бязи вахтара кьилин роль къугъвайди я. Кьураматдин кьушунар арадал гъун Урусатдин пачагь IV Иванан (Грозныйдин) тIварцIихъ галаз алакъалу я. Абурун дережа хкажунин гуьгъуьнин девир I Петрдал ацалтна. Ада 1699-йисуз азад инса­нар къуллугъ авун патал аскервиле кьабулунин гьакъиндай указ акъудна. Кеферпатан дяве (1700-1721-й.) куьтягь хьайидалай гуьгъуьниз Урусатда датIана кардик квай армия хьана. 1802-йисан 8-сентябрдиз император I Александран манифестдин бинедаллаз кьураматдин военный  къуватрин министерствони тешкилнай.

ХIХ асирдин эхирра ракьун рекьер, авиация вилик финихъ галаз сад хьиз кьураматдин кьушунрани техникадихъ галаз алакъалу цIийивилер ва дегишвилер гьатна. 1917-йисан инкъилабдилай гуьгъуьниз Рабочийринни лежберрин Яру Армиядик кваз кьураматдин кьушунар вилик финик мадни йигинвал акатна. Ватандин ЧIехи дяведа кьураматдин кьушунри фашистрин кьушунрал гъалибвал къазанмишунин карда зурба роль къугъвана.

1946-йисуз кьураматдин кьушунрин Главкомат тешкилнай. Сад лагьай командующийвилени Советрин Союздин Маршал Георгий Жуков тайинарнай. И йисара уьлкведин кьушунра хъсан патахъ дегишвилер кьиле фена. Алай вахтунда кьураматдин кьушунар кьадардал гьалтайла виридалайни чIехибур я.  Адан дивизийра, частара, полкара 300 агъзур­ кас  ава. Абурукай 48 процент контрактникар я. 2021-йисуз контрактникри тIвар кьунвай кьушунра 81 процент тешкилда. Кьураматдин кьушунар Россиядин Федерациядин  оборонадин министерстводиз табий я. Военный кьуд округда 11 армия кардик ква. Абурун­ штабар Санкт-Петербургда, Одинцовода, Воронежда, Самарада, Новосибирскда, Уссу­рийскда, Читада, Белогорскда, Улан-Удэда, Ставрополда, Владикавказда ава.

Алай вахтунда Яракьлу Къуватар дуьньядин майданда вири жуьредин истемишунриз жаваб гудай, виниз тир еридин ва тайинар­навай лишанар дуьм-дуьз ядай яракьралди, техникадалди таъмин я. Абурукай лазим вахтунда са менфятни къачуз жедач, эгер яракь халис пешекардин, устаддин­ гъиле авач­тIа. И кар фикирда кьуна, военный рекьяй вини дережадин чирвал, вердишвал авай пешекарар гьазурдай вузар кардик ква. Россиядин Фе­дерациядин Яракьлу Къуватрин умуми частарин академиядин (Москва) филиалар Благовещенскда, Новосибирскда, Казанда ава. Санкт-Петербургдин Михайловский артиллериядин академияда, Смоленскдин маршал А.Василевскийдин тIварунихъ галай противовоздушный оборонадин академияда, Москвадин, Санкт-Петербургдин, Екатеринбургдин, Казандин, Уссурийскдин суворовский во­енный училищейра кIелайбуру кьураматдин кьушунрин частара, соединенийра, кар чиз, баркаллувилелди къуллугъзава.

Хийир  Эмиров