Фашистрин Германияди Советрин Союздин кьушунриз рей гайи югъ. Яру Армияди нацистрин винел Гъалибвал къазанмишай югъ. Рейхстагдин къаварал Яру пайдахри лепе гузвай югъ. Уьлкведин Яракьлу Къуватрин вири дивизийра, полкара, частара Гъалибвилин салютар язавай югъ. Советрин Союздин вири республикайрин, областрин, крайрин, шегьеррин, районрин агьалийрин вилериз нур, пIу­заррал хъвер хтай югъ. Ам чи бубаяр, ди­деяр, алай аямдин несилар патал виридалайни кьилин, пак, вилерал шадвилинни пашманвилин накъвар гъизвай сувариз элкъвена. Чи халкь патал идалай зурба сувар авач. Ада неинки са чи, гьакI вири дуьньядин халкьарин кьисметрин рехъ, гележег гьихьтинди жедатIа тестикьарна!

ЧIехи Гъалибвал… Гила майдандиз акъатнавай са бязи политикри, тупIал тарихчийри вуч лагьайтIани, Яру Армияди, Советрин халкьди къазанмишай Гъалибвал тешпигь авачирди, метлеб, къимет са чIавузни квахь тийидайди я. Гьавиляй йис-сандавай Россиядин Федерацияда Гъалибвилин югъ гегьеншдаказ, гурлудаказ, ватанпересвилин руьгьдаллаз, жегьил несилрин еке иштираквал аваз къейдзава.

Россия Гъалибвилин 75 йисан юбилейни гегьеншдиз, гзаф кьадар мугьманар, дя­ведин, зегьметдин, Яракьлу Къуватрин ветеранар, жемятдин, жегьилрин тешкилатрин векилар галаз шаддиз кьиле тухуз гьазур хьанвай. Владимир Путина дуьньядин хейлин государствойрин кьилера авайбуруз, гъалибвилик пай кутур маса уьлквейрай тир ветеранриз суварик иштиракдай теклифар ракъурнавай. Яракьлу Къуватрин махсус частари, полкари суваррин парад кьиле тухуниз гьазурвилер аквазвай. РФ-дин Президентдин махсус къарардалди Ватандин ЧIехи дяведин иштиракчийриз — ветеранриз 75 агъзур,­ фронтовикрин хендедайриз 50 агъзур манат пулар, кIвалерин сертификатар гана. И баркаллу кардин тереф хвена, уьлкведин карчийри, депутатри ветеранриз чпин патайни галайвилер ийизва. Мисал яз, сенатор Сулейман Керимова Дагъустанда сагъ яз амай 83 ветерандиз, гьар садаз­ са миллион манат багъишна. И важиблу серен­жемрик вири регионри чпин пай кутазва.

Зи рикIел алатай йисара уьлкведа Гъа­либвилин сувар кьиле тухвайвал хквез­ва. Россиядин вири регионра, ше­гьер­ра, районра суварин “Рекьин тийир полк” гьерекатдик иштиракай кьван инсанри, иллаки же­гьил­ри, руьгь шадвилив, Ва­тандал дамах аву­нин, фашизмдал гъалибвал къачур Яру аскердиз гьуьрмет авунин ва ам гьамиша рикIе хуьнин гьиссерив ацIурнай. Инанмиш я, зун хьиз, уьлкведин гьар са агьалини.

Гьуьжет алачир гьакъикъат я, дяведин­ сифтегьан варцара фашистри СССР-дин РагъакIидай патан мулкарин чIехи пай гъи­­­лик­ авунай. Яру Армияди, душмандиз еке зиянар гузвайтIани, анжах кьулухъ чIуг­­­ваз­вай. Ихьтин хаталу, къалабулухдин гьалар арадал атанвай чIавуз гзафбуру Советрин Союз кIватна, Гитлера Москвада вичин ­кьушунрин парад кьабулда лагьана фи­кир­най. Амма крар вири терсеба патахъ элкъвена.

1941-йисан ноябрдиз фашистар Москвадиз гьахьиз амайди 200 километр тир. Вири  сенгерар тирвал къизгъин ва гзаф къурбандар арадал гъизвай женгер кьиле физвай. Москвадай катна лугьуз сесер акъуднавай Сталина, талукь ксарилай гъейри, садазни хабар тежедайвал, 7-ноябрдиз Яру майдандал кьушунрин парад тешкилна ва гьа инлай аскерар, меркездин агьалияр, маса фронтрай атанвай полкар гьужумдиз фена. Душмандиз рикIелай тефидай ягъунар кьуна, ам кьулухъ кат хъувуниз мажбурна. Гьа инлай Гитлеран вири планар чIур хьана.

Ахпа Яру Армиядин маса гъалибвилери аскеррин, Союздин халкьарин руьгь мад­ни хкажна. Сталинград, Кавказ, Курск, Ле­нинград, Севастополь, Смоленск, Украи­на, Белоруссия, Молдавия патал кьиле  фейи женгер ва Яру Армияди къачур гъалибвилер дуьньядин кьвед лагьай дяведин­ тарихда  гьатна. 1945-йисан 30-апрелдиз Гитлеран Германиядин эхирзаман хьана. Экуьнилай гатIунна Советрин аскерри рейх­стагдал гуьллейрин, тупарин, бомбайрин хар­ къурна. Йифен сятдин 10-дан зураз рей­х­­стагдал Яру аскерри Яру пайдах хкажна…­

Кьуд йисуз дяве чIугуна, 75 йис идалай­ вилик къачур Гъалибвал, Советрин Союздин вири халкьарин куьмек, иштираквал аваз къазанмишай зурба гьунар я. Россия бар­каллу ва зурба юбилейдиз  талукь пара­дар, пара кьадар мярекатар, серенжемар тухуз гьазур тир. Амма хабарни авачиз дуьньядиз чкIай коронавирус лугьудай тIугъ­валди вири сад-садак какадарна. Халкь карантиндал ала. Юбилейдин мярекатар геж хьиз кьиле тухуда. Им лагьай гаф туш хьи, 9-Майдиз чаз суварин межлисар, демер, парадар аквадач. Абур чи гьар садан кIва­ле, гьаятда, рикIе жеда. Шегьерра, районра и йикъара, алай аямдин техникадикай менфят къачуз, ветеранрин гьуьрметдай парадар тешкилзава, телеканалрай абурукай очеркар, репортажар гузва, газетра ма­къалаяр чапзава… Гъалибвилик пай ку­тур гьар са аскер рикIел хкизва.

Дагъустан Республикадай фронтдиз Ватан хуьз 180 агъзур кас фена. Абуру ви­кIегьвилелди душмандиз рум гана, 58 кьегьал Советрин Союздин Игит лагьай тIвар­цIиз лайихлу хьана. Гьа гьисабдай яз чи ватанэгьлиярни: Валентин Эмиров, Эсед Салигьов, Араз Алиев, Мирзе Велиев, Гьазрет Алиев. Абур рикIел хуьн чи буржи я.

9-Май чи гзаф миллетрикай ибарат тир уьлкведи ва гьакI Дагъустандини дамахзавай югъ я. Ам чаз багьа ва пак я. Къанлу­ душман  кукIварун патал  чи халкьди гьи­кьван зегьметар чIугунатIа, четинвилериз дурум ганатIа, чаз хъсандиз чизва. Гъалибвилик пай кутур гьар сад чна рикIел хуьзва ва абуруз баркалла лугьузва.

Нариман Ибрагьимов