ТIимил вахканва

Дагъустанда 2025-йисан январь-ап­рель варцара, санлай къачурла, 553,7 агъзур кв. метрдин яшайишдин кIвалер вахканва. Шазан и муддатдив гекъигайла, им 2,6 сеферда тIимил я. Идакай «Да­­гъустандин экономика» телеграм-ка­налди хабар гузва.

Виликдай статистикадин къуллугъди къейд авурвал, алай йисан эвел кьилелай инихъ пуд вацра 433,9 агъзур кв. метр яшайишдин кIвалер вахканай. Раижзавайвал, и рекъем, 2024-йисан январь-март варцарин нетижайрив гекъигайла, 2,6 сеферда агъузди я.

Винидихъ гъанвай делилар фикирда кьурла, Дагъустанда 2025-йисан апрелдин вацра виш агъзур кв. метрдилай тIи­мил хьиз кIвалер вахканва.

Сагъламвал хуьн патал

Дагъустанда 70 агъзур агьали эндокринный начагъвилерик азарлу я. И ре­къем­дик шекердин диабет авайбур гьеле акатнавач. Идакай А.В. Вишневскийдин тIварунихъ галай РКБ-дин телеграм-каналди хабар гузва.

А.В. Вишневскийдин тIварунихъ галай клинический азарханадин  эндокринологиядин отделенида шаз 155 агьали къаткана. Абур аутоиммунный тиреоидитдин, пи акьалтунин, гипотиреоздин, шекердинди тушир диабетдин ва маса начагъвилер авайбур тир.

Эндокринный начагъвилерикай виридалайни гзаф гьалтзавайбур пи акьалтунин ва туьтуьнин цIумаруфдин (щитовидная железа) уьзуьрар я. Чешмеди раижзавайвал, 2025-йисуз планетадин агьалийрин 42 процент бедендин заланвал кьадардилай артух хьанва.

РКБ-дин духтурри рикIел гъизвайвал, эндокринный къурулушдин начагъвилер арадал атунин къурху гъидай кьилин себебар ихьтинбур я:

Беден тIимил гьерекатдик хьун, папI­рус чIугун, фанни тIунутIрин затIар ва ­ширинлухар гзаф ишлемишун, стресс ва мсб.

Чешмедин малуматралди, эндокринный къурулушдин начагъвилерин вилик пад кьадай чараяр са жерге серенжемрикай ибарат я. ИкI, агьалийриз и жигьетдай къалурзавай меслят­рик сагълам тIуьнни акатзава. Витаминралди, минералралди девлетлу, кфетлу затIар квай суьрсет ишлемишна кIанда. Шекердал, простой углеводрал гуьзчивалун лазим я. Раижзавайвал, недай затIунин нормадик (рациондик) йод квай продуктарни кутуна кIанда, гьикI хьи, ам туьтуьнин цIумаруфдин кIвалах хъсанарун патал герек къвезва. ГьакIни чешмеди гъизвай делилрин гъавурда акьазвайвал, иш­лемишна кIандай затIарик гьуьлуьн продуктар, йод кутунвай кьел ва мсб. акатзава.

Ибурулайни алава яз, гьафтеда 2-3 сятдилай тIимил тушиз физический активнивал авунин карди бедендин заланвал нормадив кьадай гьалда хуьниз, тIуьр затIар иливарунин гьерекат хъсанаруниз куьмек гузва.

Йикъа 7-8 сятдилай тIимил тушиз сагълам ахвар авунни, зарар авай хесетрикай кьил къакъудунни (пIапIрус чIу­гун…) эндокринный къурулушдин начагъ­вилерин вилик пад атIудай чарайрик акат­завай серенжемрикай я. ГьакIни гьамиша, вахт какадар тийиз, медикар килигна кIанда.

РикIел хкин, виликдай чна А.В. Вишневскийдин тIварунихъ галай республикадин клинический азарханада кьулан тарцин кIарабрин грыжа сагъар хъувунин серенжем кьиле тухун патал алай девирдин цIийи къайда кардик кутунвайдакай хабар ганай.

Йисан эвел кьилелай

2025-йисан сифтегьан кьуд вацран нетижайралди, Махачкъаладин алишве­ришдин портуни 1 миллион тонндив агакьна пар ичIирнава. Идакай «Дагъус­тандин экономика» телеграм-каналди кхьизва.

Гьуьлуьн алишверишдин портарин Ассоциациядин (АСОП) делилралди, и рекъем, шазан и муддатдив гекъигайла, 9,5 процентдин тIимил я.

Хабар гузвайвал, гьа са вахтунда пар ичIирунин кьадар тIимил хьун Каспийдин вири бассейндиз хас я — кьадар 34 процентдин агъуз аватнава — 2,2 миллион тонндал кьван. Виридалайни гзаф Астрахандин карханайрин рекъемар агъуз  хьанва — 38,3 процентдин.

Гьазурайди — Муса  Агьмедов