Дагъустандин здравоохраненидин министерстводин сайтда хабар ганвайвал, алай йисан алатнавай вацра чи республикада 12 кас гриппдикди азарлу хьана. Абурукай кьвед, гьа гьисабдай яз са аялни, реанимациядиз аватна. Идалайни гъейри, регионда сезондихъ галаз алакъалу яз ОРВИ-дик (острые распираторные вирусные инфекции) азарлу хьанвай ксарин кьадарни артух хьанва.
Лугьун хьи, къунши Гуржистанда гриппдихъ галаз алакъалу яз чIуру гьалар арадал атуникди, гьатта хаталу азардикди инсанар кьейи са шумуд дуьшуьш хьайивиляй Дагъустандин здравоохраненидин министерстводи гриппдикди ва ОРВИ-дикди начагъ хьайибурун кьадар чирун патал гьар йикъан мониторинг кьиле тухузва, и рекьяй гуьзчивал мадни артухарнава. Идахъ галаз сад хьиз, эгер чи республикада эпидемгьалар чIурубуруз элкъвейтIа, медицинадин идарайрин гьазурлухвал ахтармишунизни еке фикир гузва.
Сир туш, гзафни-гзаф грипп яшлубурук, аялрик, кIвачел залан дишегьлийрик, гьакIни астма, шекердин диабет, рикIинни дамаррин азаррикди начагъ ва иммунитет зайиф хьанвай ксарик иллаки фад акатда.
“Дугъриданни, грипп гзафбуру кваз кьазвач. Ам лап фендигар азар я”, — къейдзава пешекарри. Адан чIуру таъсирдикди стIалжем, отит, менингит хьун, рикIин азаррал, гьатта инсан кьиникьални гъун мумкин я. Гриппдикди азарлу хьанмазди (сифтегьан лишанар: нерай яд атун, бедендал ифин акьалтун, уьгьуьяр ягъун ва икI мад), гьасятда духтуррин куьмекдикай менфят къачун лазим я. Жува-жув сагъарунал машгъул жемир! И карди азарлудан гьал мадни кIеве твада.
Гьеле зулун эхирра амаз гриппдиз акси рапар янавай ксар патал адакай са артух хаталувал авач. ГьикI хьи, ам акатайтIани, 2-3 юкъуз азарлу кас сагъ хъжеда, кьилинди, бедендин сагъламвилиз чIуру таъсир ийидач. Исятда гриппдиз акси рапар ягъуникай хийир авач. Геж хьанва. Гьаниз килигна гриппдин вилик пад кьун патал агъадихъ галай къайдайрал амал авун чарасуз я. Ингье абур: инсанар гзаф авай чкайра тIимил хьун; гъилер запундалди мукьвал-мукьвал чуьхуьн; салан майваяр ва емишар гзаф ишлемишун; яд, гьа гьисабдай минеральный ядни, гьакI дармандин хъчарикай гьазурнавай чай, жикIийрин ва чIухлумпIрин компот хъун ва икI мад.
Гъилер чуьхуьдай мумкинвал авачтIа, спирт квай салфеткайрикай менфят къачуртIани жеда.
Эгер хизанда гриппдикди начагъ хьанвай кас аватIа, ам патал кьилдин кIвал чара авун меслятзава. Ихьтин мумкинвал авачтIа, азарлудав са метрдилай тIимил мензилдин мукьва хьана кIандач. Идалайни гъейри, адахъ гелкъведайла, чинал маска алукIун (ва я нерни сив михьи салфеткадалди кIевун) меслятзава. И къайдади вирусдикай хуьниз куьмекда.
РикIелай ракъурмир: гриппдин вирус гьавадай (уьгьуьдик ва илизуник кваз) къведа. Гьавиляй вилеривай, неривай ва сививай гъилер гуьцIмир. Грипп къвезвай рекьер гьа ибур я.
Гьар гьи азаррикай хьайитIани хуьдай хъсан рехъ сагълам уьмуьр тухун я. Иник, сифте нубатда, лазим кьадар вахтунда ксун, белок гзаф квай кфетлу шейэр тIуьн, витаминар ва минеральный шейэр ишлемишун, гьелбетда, физический рекьяй активвал акатзава. Алимри субутнавайвал, сагълам уьмуьр кечирмишуни инсандин бедендин садакай масадак акатдай азарриз аксивал авунин мумкинвилер артухарзава.
Рагнеда Рамалданова
