Халкь акъвазда къуллугъда

* * *

ЦIи СтIал Сулейман кечмиш хьана (23-ноябрдиз) 80 йис тамам хьанва. И шиир чна арифдар шаирдин руьгьдиз ва чIехи къаматдиз бахшзава.

Сулейманан музей кайи хабарсуз

Сефил вахтар акуна заз гатфарин.

“Лезги газет” экъечIна фад хабар гуз,

Гвачир вичив дамахни наз гафарин.

 

Чир хьана заз, садахъ хьанач къанажагъ,

Сада вичин эдеблувал квадарна.

Эдебсузвал къалур авур и саягъ,

Ахлакьсузда вич кIвачерик гадарна.

 

Меденият тир музей чи миллетдин,

А касдивай и кар кьилиз гъиз хьанач.

Белки, ам тир инсан ужуз къиметдин —

СанкIардивай гьахълу рекьяй физ хьанач.

 

Вуч авурай гила адан дидеди

Ихьтин касдиз хурудилай нек гайи?

Гьихьтин къимет гурай лезги уьлкведи

Бубадизни, виждан кана, тек хьайи?

 

Битав хьайи халкь руьхъверал кIватI хьана,

ЦIийи музей эхцигна са йисалай.

Лезги халкьдин дердерин гъал кьатI хьана

Зияратдин рак ачухай йикъалай.

 

Сулейманан лампадай фер атанач,

Тешпигь авач имаратдин дамахдиз.

Адан алем я масакIа раханач,

Майдан гайи тербиядин кIвалахдиз.

 

Вахтар фида, белки, вацIар кьурада,

Сулейманан шиират — гьуьл амукьда.

Гомер инкар авуртIа са чарада,

Халкь акъвазда арифдардин къуллугъда.

Абдул Ашурагъаев

Аманат

Шумуд агъзур асирдин рехъ атIана,

Улубрилай чаз аманат атана.

— Ам пакдиз хуьн куь буржи я, — лагьана

Къадим халкьдин пайдах я вун, Лезги чIал.

 

ЧIварахар ви деринрава лап четин,

Ахтармишиз алимар къе туш секин,

Гьина хьайитIани, эрзиман я вун рикIин,

Михьи зем-зем булах я вун, Лезги чIал.

 

Рахада вун агъзур жуьре нугъатдал.

УстIар, ашукь хьанай а ви къаматдал.

Забит хьтин къагьриманар са къатда,

Даим вун хуьз, хьанай уях, Лезги чIал.

 

Персериз вун чуьнуьх тежер пар хьана,

Гьажи Давудан пайдахдал ви зар хьана.

ЧIал квадарзавайбурукай чун бизар хьана,

Гьар са чIавуз я вун даях, Лезги чIал.

 

Жуван халкьдиз са элифба тун патал,

Гьажибеган чан цIа кана вун патал,

Къайгъусузбур садни чаз тахьун патал,

Лугьумир четин кIвалах я, Лезги чIал.

 

Вахъ рикI куда, вун пайдах хьиз хкажда,

Лазим хьайитIа, душмандин рикI агажда.

Вун хуьз чна даим кьве гъил къакъажда,

Къадим халкьдин дамах я вун, Лезги чIал…

Жуьгьенар

Садаз-сад къе куьз аквазва

Цацар алай кьуьгъуьр хьиз?

Гьяркьуь рехъни дар хьанва чаз,

Аквазва са жигъир хьиз.

 

Рекьелай куьз алатзава,

Кьил гижибур, ничхир хьиз.

Са тум кьацIай данадикай

Жунгав жеч гьа нехирдиз.

 

Уьмуьр тухун залан хьанва,

Цур къачунвай чехир хьиз.

Белки, дуьнья атанватIа

Къияматдин эхирдиз?

 

ЗатIни амач мад текъвезвай,

Давуд, къе ви фикирдиз.

Гъафил жемир, вахт серф ая,

Сад Аллагьдиз шуькуьриз.

Давуд Шерифалиев

Цава гъед хьиз…

Нажмудин Самурскийдиз бахшзава

Регьят кар туш регьбервал,

Вири халкьдин кьиле хьун.

Кьадар — кьисмет ватандин,

Жавабдарвал хиве хьун.

 

Кьисмет дагълух уьлкведин

КIевиз гъиле кьун патал,

Адан вири миллетар,

Са хизан хьиз хьун патал,

 

Акьул кIанда, къаст кIанда,

Дикъетлувал, сабурни.

Мергьяматвал, инсанвал,

Регьбердиз хас абурни.

 

Кард кьакьандай къарагъда,

Лувара тваз зиреквал.

Хайи чилин утагъда

Яратмишиз гуьрчегвал.

 

Нажмудин и лишанра

КуькIвенавай са гъед я.

Пак пIирерин макандай

Рухсат ганвай велед я…

 

Уьтквем къамат асландин

Пехилбуруз хуш жедач.

Къекъвез чIулав фитнейра,

Азгъун рикIер буш жедач.

 

Вучиз уьмуьр ширин яз,

Туькьуьлвилер бул жеда?

Гьахълуд акваз, гьахъсуздан

Чанда къайи фул жеда?

 

Эй дуьнья, ви гьахъ — дуван

Мягькем къадакь яз амач.

Маса гузвай дуьз инсан,

Фитнедин мез кьаз амач.

 

Нажмудинан къаматди,

Чаз насигьат гуз жеда.

МуьтIуьгъ тежез фитнейриз,

Цава гъед хьиз куз жеда!

Исмихан Къадимов

Билбилдин сес

Дагъустандин халкьдин артистка Фаризат  Зейналовадиз

Атанамаз багьа мугьман,

Чи дагъларал акьалтда чан,

ВацIарини къачуда ван,

Ваз салам гуз, Фаризат цуьк!

 

Атайла вун сегьнедал бес,

Хкаж жечни халкьдин гьевес!

Акъатда ви билбилдин сес,

Ирид цавуз, Фаризат цуьк!

 

Абад я ви ватан, билбил,

Гьамиша вахъ жеда чи вил,

Тахьун патал Самур сефил,

Ша чи хуьруьз, Фаризат цуьк.

 

Вун гуьзетиз, къацу багъда

Гам экIяда чи саягъда,

Атайла вун, чун къарагъда

Ви гьуьрметдай, Фаризат цуьк.

 

Манидилай чIехи савкьат

Жеч чилерал руьгьдин такьат,

Кьабул ая вуна къат-къат

Чи гьуьрметар, Фаризат цуьк.

Саид-Агьмед

Лезги чил

Гуьзел яйлахар, такабур дагълар,

Цуьк ахъайнавай гуьлуьшан багълар,

Куьн акурла, зи шад жеда гьалар,

Дердиниз дарман я вун, Лезги чил.

 

Кьегьал рухваяр, асланриз ухшар,

Жейранар хьтин гуьзел тир рушар,

Самур тамавай къизилдин къушар,

Къаматдал гьейран я ви, Лезги чил.

Пакизат Рагьимханова

Вахъ вил галаз…

Тел яна за вахъ вил галаз,

Зи вил рекьел къаравул я.

Вазни чир хьухь, вун — зи мурад,

Метлебдани шагьдувул я.

 

Йикъар фена гьафте-гьафте,

Вакай суал кими хьанач.

Чин-чинаваз ийиз кIани

Ихтилатар чими хьанач.

 

Умуд ама, рекьидач ам

Эхиримжи нефесдалди.

Гьазур я зун кьабулиз вун

Лап ялавлу гьевесдалди.

Ахгакьна вун са сегьер хьиз, —

Зун бахтарин гьуьле хьана!

Закай шагьвар, закай гьуьндуьр,

Закай вацIун лепе хьана!..

Эдуард Ашурагъаев

ЦIуру хуьрер…

ХарапIайриз элкъвей муькъвер…

Етим хьанвай гужлу регъвер…

Гум лал хьайи хьран кIвалер…

КIанибуруз тагай гъетер…

 

Къагьур хьана шезва вилер,

Аквазвай чи цIуру хуьрер,

Авахьзавай цлан къванер,

Яваш-яваш уьцIуьз кIвалер.

 

Амач инра инсан-лежбер,

Къуватар квай уьтквем гъилер,

Я зуьрне-далдамдин ванер

Амач ина къугъваз мехъер…

 

Килигзава дагъдин къванер,

ЧIалахъ тежез, чуькьвез къуьнер:

— Бес низ гурай ракъини хъвер?

Сефил хьанва дагъдин цуьквер?

 

Кьакьан цава анжах лекьер,

Абуруз къуват гузвай цифер

Ва бубайрин тIазвай руьгьер:

— Хайи чил хуьх! — гузвай эвер.

 

Умудар кваз тек са рекьер,

Лап яргъарал вегьез вилер.

ЖагъидатIа викIегь рикIер,

Чи тарихдин хуьдай гелер!?

 

Яраб гьа икI пуч жеда жал,

ЭкъечIна хъач, къацу векьер?

Мусалд сефил килигда жал,

КIани рушаз тагай цуьквер?

Гуьзеля Гьасанова

Дустариз

Дустар кIанда инсан кIеве тагудай,

Дустар кIанда душмандиз рехъ тагудай,

Дустар кIанда инсан маса тагудай,

Дуствиликай кьадар менфят къачудай.

 

Дустар кIанда шадвал ийиз къекъведай,

Дуст паталди дуьнья тирвал экъведай.

Дустар кIандач душмандихъай кичIедай,

Адан вилик гьаявачиз къекъведай.

 

Дустар кIанда иштаракдай межлисдиз,

Дуван ийиз дуствал чIурдай иблисдиз.

Жуван тарих ва адетар саймишиз,

Мехъерни мел дуствилелди къурмишиз.

 

Дустар кIанда дустун кьулухъ цал жедай.

Дустар кIанда жуван мезни чIал жедай…

Акваз кIан я…

Аял чIавуз сифте камар къачунвай,

Дарих хьанва зун зи кIвалихъ бубадин.

Хайи къалай акI зи рикIи чIугунвай,

Вил галазва а тегьердихъ накьвадин.

 

Хьанва гъарикI, акъатна зун яргъариз.

ЦIразва зун вил галаз зи Ватандихъ.

Гьар пакамахъ минетзава Гъуцариз,

Агакьрай луз мад са сефер макандихъ.

 

Акваз кIан я заз ви тIулар, синерни,

Цуьк акъудай гуьрчег яйлахар акваз­.

Гуьрчегзавай гатун йикъан сегьерни

КIан я акваз… Хайи лезгидал рахаз.

 

ЧIални Ватан — затIар я заз важиблу.

А къаматар хуьн паталди чан гуда.

ВацIар, дагълар, чуьллер авай абурлу,

Зун ханавай зи ватандихь вил гала.

 

Сятер, йикъар гьисабиз зун авазва,

Ватан такваз патавай зун кьуразва.

Заз тухумдин дибни бине алазва,

ЧIалахъ жезван, пата авай лезгияр?

Омар Къазиханов

Зи СтIалар

Пеле ракъин нур акьазвай,

Вуч гуьзел я зи СтIалар!

Шалбуздин гар квел къугъвазва,

Вуч гуьзел я зи СтIалар!

 

Манидин ван сивел алаз,

Ашкъи — кIвалах гъиле ргаз,

Таза багълар, салар кутаз,

Абад я куьн, зи СтIалар.

 

Гьар жуьредин къугъваз цуьквер,

Экенрихъ кьван бул я никIер,

Килигналди тух жеч вилер,

Гуьзел я куьн, зи СтIалар.

 

ЭкъечIайла хуьруьн юкьвал,

Дуьнья акваз гъилин капал,

Хура рахаз зи хайи чIал,

Эфзел я куьн, зи СтIалар.

 

Гьамга ятар, гьакьван михьи,

Булахар я гьакьван къайи,

Герек шартIар даим гайи,

ГьикI кIан жеч куьн, зи СтIалар!

 

Буюр, илиф, азиз мугьман,

Кьабулиз шад я гьар хизан,

Замиран вун — бине — Ватан,

Масан я заз зи СтIалар…

Замир Мегьамедов

Им вуч гьал я?

Им вуч гьал я алайди чал?

Агъа жезва варлу гачал.

Гьарда вичихъ авурла чал,

Чаз амайди зерре хьанва.

 

Крар тIимил, рахун гзаф,

Винелай сагъ, къене члаф,

Чиновникар рахаз хилаф,

Халкь уьлендин вире хьанва.

 

Зегьметчи халкь хьанва гъарикI,

Фикирайла тIарзава рикI,

Дуьзен рекьер авуна тик,

Им кIан квачир дере хьанва.

 

Гьар сад вичин агъа тирла,

Цавун пачагь къаргъа тирла,

Гьахъдин гьебе яргъа тирла,

Какадамаз фере хьанва.

 

Вичихъ къеле-гьаят хьана,

Кьилдин дуьа-аят хьана,

Ягьни намус баят хьана,

Эхирзаман бере хьанва…

Шихмурад Агъакеримов