Рамазан Асулович Рамазанов, Дагъустандин чкадин промышленностдин лайихлу работник, “РД-дин вилик кьетIен лайихлувилерай” ордендин, гьукуматдин гзаф кьадар медалринни гьуьрметдин грамотайрин сагьиб, партиядин ва зегьметдин ветеран, Цуругърин хуьруьн агъсакъалрин советдин председатель, къени къилихрин гьуьрметлу инсан. Алай йисан 15-июлдиз ада вичин 90 йисан юбилей къейдзава. Мубаракрай!
Камаллу агъсакъал Ахцегь районда, республикада, гьатта къецепатан уьлквейрани парабуруз чида ва сейли я. Саки 50 йисуз Дербентдин гамарин фабрикадин руководитель яз (зегьметдин умуми стаж 60 йисалай виниз я), ам къуллугъдин рекьяй СССР-да ва къецепатан 44 уьлкведа къекъвена, гьакI вичини анрай мугьманар кьабулна…
И йикъара РФ-дин Президент В.В.Путиналай хтанвай тебрикдин махсус чар вахкун патал Цуругърин хуьруьн кавха (СП-дин кьил) Шемсидин Мердановахъ галаз чунни Рамазан бубадин патав фена. Вичин гъилералди битмишарнавай багъда ада чун хушдиз кьабулна.
Ам Цуругъа дидедиз хьана, Ахцегьа школа-интернатда кIелна, Советрин Армиядин жергейра къуллугъна, 1963-йисуз Москвада химико-технический институт куьтягьна. 1957-йисалай Дербентдин гъалар рангарал вегьедай комбинатдин кьилин инженервилин ва начальниквилин везифаяр тамамарна. 1971-йисалай, гьа комбинатни гамар маса гудай база сад хъувурла, Дербентдин машгьур фабрикадин кьиле акъвазна…
Гьа са вахтунда зегьметдин зурба тешкилатчи КПСС-дин горкомдин бюродин член, ДАССР-дин ва РСФСР-дин чкадин промышленностдин министерствойрин коллегийрин член, датIана шегьердин советдин депутатни тир.
Ам кьилевай коллектив республикадин чкадин промышленностдин министерстводин ва Дагоблсовпрофдин гьуьрметдин грамотайриз, КПСС-дин Дербент горкомдинни исполкомдин гъиляй-гъилиз къведай Яру пайдахдиз, са жерге къуллугъчиярни устIарар гьукуматдин лап чIехи наградайриз лайихлу хьана.
- Рамазан буба, куь карханади виридалайни цуьк акъудай йисар гьибур хьана? — хабар кьуна за. — Гьа чIаван агалкьунрикай кьве гаф лагьанайтIа кIанзавай.
— За кIвалахиз хьайи вири йисара къазанжияр авай. 1960-1980-йисар менфятлувилелди тафаватлу хьана. Гьа чIавуз сун рангунин гъалар авунин, абурукай гамарни халичаяр, гуьлуьтар хрунин производстводал республикада 60 агъзурдав агакьна инсанар машгъул тир. Анжах са чи фабрикада 250-300 касди кIвалахиз, абуру хъсан мажибарни алава премияр къачузвай. Патав халичаяр храз чирдай махсус школани гвай. Халичаярни гамар арадал гъунин ва маса гунин карда уьлкведин кьилин кархана тир иниз хаммал Дагснабдин ва Росснабдин базайрай къвезвай. Бязи чкайра итимрини кIвалера гуьлуьтар хразвай. Гъилин кIвалахдин чи ядигарриз къецепатан уьлквейрани еке игьтияж авай, долларрихъ маса къачузвай. Америкадиз, Канададиз, Англиядиз, Франциядиз, Германиядиз, Япониядиз, Монголиядиз, социализмдин уьлквейриз (анра мекерайра чи устIаррин гъилин кIвалахри инсанар гьейранариз, муьштерияр къалин жезвай) чи продукция рекье твазвай. Москвада, ВДНХ-да, дуьз 20 йисуз, гьатта СССР чкIидалди, махсус икьрардин бинедаллаз, 20-нумрадин повильон арендада кьунвай…
Эхь, СССР чукIуникди вири дуьньядиз машгьур Дербентдин гамарин фабрикани, гьайиф хьи, агал хьана. Дугъри я, ам хуьн патал Рамазан Асуловича 1990-йисуз приватизироватна, акционеррин “Коврово-красильный комбинат” тешкилна. Амма вагьши базардин экономикадин шартIара адавай яргъалди дурум гуз хьанач…
- Рамазан буба, квез чи халкьдин и надир сеняткарвилин кьисмет гьикI аквазва, алай девирдин шартIара ам арадал хкиз жедани?
— Дагъустанда гамарин 40 кархана хьана. Кьиблепатан Дагъустан и сеняткарвилин меркез тир. Ахцегьрин, Миграгърин, Кьулан СтIалрин, Аламишедин, КьепIиррин комбинатрин гамарин, халичайрин, сумахрин тариф дуьньядиз акъатнавай. Халичайрин устIархана Ахцегьа гьеле 1909-йисуз ачухнай. 1927-йисуз ина гамарин чIехи фабрика кардик акатна (адан дараматра исятда “Почта России” идара ава)…
Гьелбетда, алай шартIара и сеняткарвал арадал хкун пара четин я. Исятда гъилин кIвалахдин халичадиз, халкьдин милли искусстводин надир имаратдиз хьиз, къимет ва муьштери авач. Экспортдиз гьазурзавай продукция патал чаз Москвадин “Тушинский” Росснабдай, Астрахань, Невинномысск, Благовещенск шегьеррин базайрай ерилу гъалар къвезвай. И месэлада виридалайни четинди сун гъалар рангарал вегьин я. Чи уьлкведа авачир хьтин химикатар Англиядай, Германиядай рекье твазвай. Гила са жуьредин алакъаярни амач. Михьдай системадин (очистительный сооруженийрин) месэла иллаки багьа ва четинди я. Гьа са вахтунда пешекарарни амач эхир… Муькуь патахъай, нагагь гьукумдарриз кIан хьайитIа, тежер са карни авач.
- Алатай уьмуьрдиз вил вегьейла, квевай вуч лугьуз жеда?
— Зун зегьметкеш, хушбахт уьмуьрдин яргъи рехъ фенва. Аллагьди гайи йикъаз шукур хьуй, кьисметдилай пара рази я. Захъ чпин къени хизанар, кIвал-югъ хьанвай вад велед, хтуларни птулар ава. Гьабурун агалкьунри зун шадарзава.
Эхиримжи йисара хайи хуьруьз хтана, за багъманчивал ийизва. Хуьруьн агъсакъалрин советдин председатель яз, активнидаказ общественный уьмуьрдик экечIнава. Гьамиша гьерекатда хьун, гьар юкъуз масадаз жувалай алакьдай са куьмек ийиз алахъун заз лезет я… “Лезги газетни” зи руьгьдин ем я. Ам за вири йисара кIелзава, са цIарни хкуд тавуна…
Милли культура, хайи чIал, эдебият галачиз яшамиш хьун къурабавал авун я. Лезги руьгь, лезги чIал авачир лезги къул-кIвал завай фикирдизни гъиз жедач…
Дашдемир Шерифалиев
* * *
Эй, агъсакъал! Ви бармакдин бар вуч я!
Халкь паталди на тешкилай кар вуч я!
Гам-халича, сумахарни бегьлеяр —
Бес жедачир, белки, абуруз къелеяр!
Гьар са хуьре, гьар хизанда квакварив
Хазинаяр храдай хьи папари!
Цавариз хвеш гъидай ширин маниди,
ЧIижери вирт гъидай саягъ куьнуьдиз.
Вил вегьейла гила а гур вахтариз,
Агакьдайбур авачир чи бахтарив.
Яшар-агьил, руьгьдай ажеб жегьил я,
Вун накьан ваъ, чи пакадин векил я!
Кьисметдин рехъ суьгьуьр я ви гъилевай,
Ял ядай вахт ганвач чна гьеле ваз.
Тади мийир, виш йис гьа и мукьвалла,
Ви сагълугъдай кьазва чна бокалар…
Ви 90 йисан юбилей тебрикзавай “Лезги газетдин” редакциядин коллектив.
