Агалкьунар са гьи рекьерай са гьикI ятIа виликди фин, зегьметда, спортда, кIелунра, маса крарани (низамда, къуллугъда, яшайишда) хъсан нетижаяр хьун я. Низ гьихьтинбур хуш ятIа, заз чидач. Бязи нетижаяр аннамишиз, яни абурун гъавурда акьаз, виридалайни артух чаз чи телевидениди куьмек гузвайди хьиз я заз. Ингье и йикъара “Россия 24” каналдай, “Экономикадин цIийивилер” программадай хейлин агалкьунар раижзавай. Сад лагьайди, США-див чи уьлкведи “вахкузвай буржарин” кьадар и йисуз виликандалай “фад ва артухни алаз” (рекъем кхьиз хьанач, миллиардралди долларар, чебни къизилдиз элкъуьрна) тIимилариз хьана…
Мад са агалкьун: чи кьилин банкари анра пулар эцигнавай (хуьзвай) ксарив “садрани тахьай кьван” дивидендар (кьилел къвезвай пулар) агакьарна… Пуд лагьай агалкьун: чи авиакомпанияр “садрани тахьай хьтин буржара” гьатнава… И карни лизинг багьа хьунихъ (аламаз къачун), къецепатан рейсера пассажирар тIимил хьунихъ, куьрелди, ийизвай харжияр — гзаф, къазанжияр тIимил хьунихъ галаз алакъалу я…
Мадни агалкьун: Германиядиз “Дружба” турбадай “михьи” нафт агакьарун артух хьана… Гила Германиядай чна маса къачудай “михьи” бензиндин кьадарни артух жеда…
Валлагь, кьетIен агалкьунар я! — гьарайна рикIи. Амма гьа са вахтунда чи уьлкведин агьалийрин лап гзаф къатарин гьал-агьвал йисаралди хъсан тежезвайди раижзавай миллиондилай виниз чарар, зенгер, тIалабунар Президентдин тIварцIел рекье турдини раижна. Им алатай йисариндалай артух тирдини чуьнуьхнач… Зун, дугъриданни, вуч лугьудатIа, вуч кхьидатIа, чин тийиз амукьна.
“Рен ТВ” каналдай, “Военная тайна” программадай генани кьетIен агалкьун раижна: чи чиновникриз (аквар гьаларай, иник вири дережайринбур ква) “ашкъиламишун” патал (премияр яз) гьар йисуз госбюджетдай 300 миллиард манатдив агакьна пул чара ийизва… Гьа и чIавуз чи республикадин бязи мектебра аялриз тIуьн гун патал 15 манат пул чара ийизва… (?)
Мад са хабар-агалкьун: (идакай за “АиФ” газетдин са нумрадай кIелайди я), эхиримжи 18 йисан къене датIана “тIимиларзавай” чиновникрин кьадар 2 сеферда артух хьана!.. Советрин девирда чиновникрин кьадар гуя гзаф я лугьуз, Б.Ельцина датIана тикрардай.
Де гила куьне чахъ “агалкьунар” авач лагь! Ихьтин къуватар, мумкинвилер, газ, нафт, тамар ва маса девлетар, лап савадлу “пешекарар” аваз, уьлкве гилани къецепатан буржарай акъат тавун?!. Тажуб жедай кар я. Кесиб факъирри, иллаки ялгъузрини гзаф аялар галайбуру, кIвалах жагъин тийизвай жегьилри, 5-10 агъзур мажибдал алай медработникрини муаллимри, культработникри, журналистри гьал-агьвал хъсан хьуникай фикириз шумуд йисар я! Эвелимжи герек тир шартIаринни (газдин, экверин, нафтIадин, цин, фан ва икI мадни), къиметар агъуз ават тавуна, са къатда анжах хкаж хьун?!. Незвай, хъвазвай вири затIарин ерини усалвилихъ фин?!.
И жуьредин “агалкьунри” зи рикIел гьеле 90-йисара кхьей са фельетон хкизва.
Гьикьван вахт тир США-дилай алудиз!..
Рекьевай чун, версер пара галудиз.
А бахт гила атай хьиз я эхирни,
Хтай хьиз я чи алатай нехирни.
РикIел гьикьван къвезва крар, делилар,
Абуру куьн ийиз тахьуй зелилар…
Тарашунрал гьалтайла, чав къведайбур
Жагъидач квез, даим гъуьрче жедайбур.
Чуьнуьхунрай чун генани вилик ква,
Гьарамдин мал гьамиша чи гъилик ква.
Чина кьадар бандит, барут, басанар
Масанра жеч, ама вири ксана…
Азаррикай рахайтIа куьн сан амач,
КьепIинани сагъ я лугьур чан амач.
Чина кьадар жедач шалта шеврияр,
Акунрай чеб вирибур я гьуьруьяр!
Саунаяр, ресторанар, шопингар —
Гьар камуна гуз гьазур я допингар!
Гьашервилиз чун лап вини кьилева,
Пажни пиженкI саки гьар са кIвалева!
Бомжар, бижер, будалаяр, бедлемар
Гьисабуналди жедач сиягь бегьемар.
Акьуллуяр вуч я хьанвай кьадарар!
Садавайни мефтIер жезмач мадара.
Чина хьтин чиновникар жинсинин
Санани жеч, метлеб авач къекъуьнихъ.
Олигархар, чина хьтин кьил ачух,
Авайди туш, гьакьван жумарт,
гъил ачух!
Са тупунихъ са пай гуда уьлкведин,
Серфда чебни ич патал са нуьгведин!..
Гьикьван крар ягъайтIани чигъинай,
Америка ама гзаф гуьгъуьна!
Гьич шак гъимир, вилик ква чун виринра,
Виринра чун вегьейтIани хъуьруьнрал…
Гьайиф !.. У-у-уф!..
А чIавалай инихъ саки 30 йис алатнава. Са вуч ятIа чи яшайишда дегишни хьана. Лап дамахлу кIвалер-къелеяр, гьакьван кьакьан паруяр, гьихьтин варар, дакIарар, гьикьван гуьрчегдиз тадаракламишнавай тIуьнринни хъунрин, шадвилеринни “мехъеррин залар”, “супермаркетар”, “суперсаунаяр”, “супербазарар”, куьчейра хьанвай кьван машинар…
Гьа и чIавуз гьар са къекъуьндал “КIвалах авани?”, “Фялеяр кIанзавачни?”, “Куьмек кIандачни?”, “Куьмек це ман…”, “Гъил яхъ ман…”, мадни масакIа тIалабзавайбурунни къекъверагрин кьадарарни гьикьван хьанва???
“Я Аллагь, лугьузва за, икьван йисара чун санихъни юзаначни? Виликди физвай хьиз жез, чна датIана кьулухъди ялзавани? Са кам — виликди, кьвед-кьулухъди?!.”
И вири суалриз, за кьатIайвал, и мукьвара РФ-дин Президент В.Путина чи телеканалрай халкьдихъ галаз авур рахунра тайин тир жавабар ганва. Абурай аквазвайвал, санлай къачурла, 5-10 йисан девирда чи уьлкведин экономикада, технологийра, агьалийрин яшайишда хъсан патахъ дегишвилер хьанва. Гьич тахьайтIа, “дидевилин капитал” лугьудайди кардик кутуни хейлин хизанриз аялар хуьдай, кIвалер маса къачудай, эцигдай мумкинвилер артухарна.
Гила мадни са хейлин цIийи проектар, мумкинвилер кардик кутада. Ибурук гзаф аялар авай хизанриз ийизвай кьезилвилер (кредитар къачудайла, налогрин жигьетдай, кIвалахрал акъваздайла ва икI мадни), регионрин экономика хкажун патал кьабулнавай программаяр, маса мумкинвилер акатзава. Лугьудайвал, “позитив” хъсанди я. Коррупциядихъ галаз чIугвазвай женг аквадайди хьанва. Гзаф чиновникриз чеб вужар ятIа чирзава. Инанмиш я, хъсанвилер мадни жеда.
Йисаралди чукIурай чкаяр арадал хкиз гьадалайни гзаф вахт ва къуватар герек жедайди шак алачир месэла я. Агалкьунар вилик ква… Иншаллагь!
Мердали Жалилов
