Политэкономиядай яргъал йисара вузра лекцияр кIелай муаллим яз, вичин диссертациядин темани “Халкьдин майишатда электроэнергетика ва электрификация виликди тухунин экономикадин асул месэлаяр” тирвиляй за (Ш.Ш.) Н.И. Исмаиловавай экономикадикай, Дагъустан патал кар алай хел тир электроэнергетикадай кьве гаф лугьун тIалабна.
— Виридан кьил фу я лугьудайвал (къуй берекатар мадни артух хьурай), экономика, халкьдин майишат виликди финик рум кутадай лингерикай сад электроэнергетика я, — къейдзава алимди. — Малум тирвал, ада чи уьмуьрда важиблу чка кьазва. Яд, газ авачирла хьиз, электричествони са гъвечIи геренда атIайтIани, инсанар гъарикI жезва. Электроэнергетикадиз халкьдин майишат виликди тухунин локомотив гьавайда лугьузвайди туш.
Экономикада ихьтин къанун-къайда авайди я: вири хилер, терефар виликди финин еришрилай электроэнергетикадин еришар йигинбур хьана кIанда. Гьавиляй Дагъларин уьлкведин энергетикадин гужлувал жезмай кьван артухарунихъ еке метлеб ава. Республикада са жерге ГЭС-ар эцигнава, абурун арада гъвечIибур — районринбурни ава. ЯтIани электроэнергиядихъ авай игьтияж йикъалай-къуз артух жезва, яни энергетикадин гужлувал хкажна, цIийи гидроэлектростанцияр эцигна кIанзава. Дагъустан хьтин республикадихъ и жигьетдай еке мумкинвилер ава. Андидин Къойсу, Аварский Къойсу, Самур ва маса вацIарални ГЭС-ар эцигун гзаф хийирлу я. Къейд ийин, Самур вацIал ГЭС-ар эцигун ужузни акъваззава.
Электроэнергетикадихъ галаз сад хьиз, ракъинин, гарун, чиликай хкатзавай чими церин энергиядикайни менфят къачуна кIанда. И жигьетдайни чи республикадихъ мумкинвилер гзаф ава. Каспийскда кардик кутунвай ракъинин электростанциядилай гъейри, ахьтинбур Ахцегь, Шамил, Хунзах ва маса районрани эцигун планрик ква. Алай девирда санал акъвазна виже къвезвач, цIийи ГЭС-ар кардик кутунихъ галаз сад хьиз, гьасилзавай электроэгергетика квахьунин кьадар жезмай кьван тIимилариз алахъна кIанда. “Рус-Гидро” ва маса чIехи компанийрихъ галазни санал кIвалахун важиблу я.
Дагъустан Республикадин кудай шейэринни энергетикадин комплексди вичиз датIана кьетIен фикир гун истемишзава. ЦIийи хъувунин девирда, алай аямдин технологияр кардик кутаз, шей гьасилунин къуватар мадни вилик тухуз, республикадин энергетикадин гужлувал хкажунихъ еке метлеб ава. Чахъ авай девлетлу ресурсри неинки са жуван, гьакI гидроэлектроэнергиядин жигьетдай къунши республикайрин игьтияжарни таъминардай мумкинвал гузва.
ИкI, Дагъустан Республика яшайишдин жигьетдай виликди тухунин карда электроэнергетикади мягькем бине, гужлу база тешкилзава. Дагъустандин вацIарихъ халкьдин майишат патал еке метлеб, цин энергиядин зурба къуватар ава. КIанзавайди, такьатар жагъуриз, абурал гидроэлектростанцияр эцигун я.
«Лезги Газет»
