(Эвел — 2023-йисан 45-50-нумрайра, 2024­-­йисан 2-9, 14-15, 19-20, 22-32-нумрайра)

ГъвечIи лишан №68

Базарар мукьва хьун

Пайгъамбарди (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) чи заманадикай — виче мензилар мукьва хьанвай, са базардай маса базардиз фин регьят кардиз элкъведай ва са куьруь муддатда инсандивай дуьньядин базарра къекъвена, анра хьайи дегишвилер чириз жедай девирдикай хабар гана. Ихьтин мумкинвални шегьеррин арада къекъведай улакьрин кIвалах вилик фини ганва: машинар, самолетар, поездар пайда хьанва, телефонри, радиоди, телевидениди вилик камар вегьезва.

Абу Гьурейра асгьабди (къуй адалай Аллагь рази хьурай) агакьарнавайвал, Аллагьдин Расулди (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) лагьана (мана):

«Фитнеяр (рекьяй акъуддай крар), таб гзаф  ва базарар сад-садаз мукьва тахьанмаз, Къияматдин югъ алукь­­дач»1.

Базарар мукьва хьанвайди пуд карди къалурзава. Сад лагьайди, гьар жуьредин­ континентра яшамиш жезвай инсанриз метягьрин къиметар багьа, ужуз хьанвайдакай лап фад хабар жезва.

Кьвед лагьайди, арада лап яргъи мен­зилар аваз хьайитIани, чи йикъара са куьруь вахтунда са базардай маса базардиз фад физ жезва.

Пуд лагьайди, дуьньядин жуьреба-жуь­ре пипIера метягьрин къиметар мукь­ва­ я, садбуру къиметар хкажунин, агъу­зунин карда масабурулай­ чешне­ къачузва. Генани Аллагьдиз хъсан­диз чида.

Шейх Абдулазиз ибн База (къуй ам Аллагьдин регьимдик хьурай) Абу Гьурей­ра асгьабди агакьарнавай база­рар сад-садаз мукьва хьуникай тир гьадисдиз­ ихьтин баянар ганва: «Гьадисда тIвар кьунвай мукьва хьуниз талукь виридалайни мукьва баян чи асирда кьиле фенвай гьерекатар я: шегьерар, регионар сад-са­даз акьван мукьвал хьанва хьи, гьатта яргъи мензилар лап куьруь вахтунда атIуз жезва — самолетар, машинар, радио-ала­къа ва маса затIар арадал гъун себеб яз. Генани Аллагьдиз хъсандиз чида».

ГъвечIи лишан №69

Маса уьмметри, сада-садаз эвериз, мусурман уьмметдал гьужум авун

Къияматдин югъ алукьдай вахтунин вилик квай девирда кьиле фидай гьерекатрикай сад дуьньядин уьмметри (халкьари) Исламдин уьмметдиз акси яз гаф-чIал сад авун жеда. Амма, вуч авуртIани, Аллагьди Исламдин уьммет хуьда.

Дуьньядин тарихдиз вил вегьейдаз­ аквазвайвал, Исламдин уьмметди чIехи дявейра иштиракна, адан кьилел гзаф мусибатар атана. Амма Аллагьди ам хуьзвай ва адаз куьмек гузвай. Дугъридан­ни, насараяр хашдин дявеяр тухуз кIватI хьанай, амма Аллагьди мусурманриз абурун винел гъалибвал къачуз куьмекна. Монголринни татаррин кьушунри Исламдин хейлин уьлквейрин мулкар барбатIна, амма Аллагьди абурун чIуру къастар чпиз акси элкъуьрна. Чи девирда Исламдиз акси яз хашпараярни ягьудар сад хьанва, амма чна Аллагьдик кутунвай умудар екебур я — мусурманар чпин диндал дуьз хкведайвал — абуруз гъалибвал хьун патал. Къуръанда лагьанва (22-сура, 40-аят, мана):

«…Ва Аллагьди, дугъриданни, Вичиз куьмек гузвайдаз куьмекда. Гьа­къи­къатда Аллагь Лап къуватлуди, Гзаф гужлуди я!»2.

Аллагьди мадни Къуръанда лагьанва (58-сура, 21-аят, мана):

«Аллагьди кхьенва (Лавгь-уль-Магь­фузда ва къаза-кьадарнава): «Гьа­­къи­къатда За ва Зи расулри гъалибвал къачуда (Зун ва Зи расулар гъа­либ жеда)!». Гьакъикъатда Аллагь Лап къуватлуди, Гзаф гужлуди я!»3.

Савбан асгьабди (къуй адалай Аллагь рази хьурай) агакьарнавайвал, Аллагьдин Расулди (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) лагьана (мана):

«Мукьва я вахт, маса уьмметар кIватI хьана, квел гьужумдай».

Сада хабар кьуна: «И кар а девирда чи кьадар тIимил хьунихъ галаз алакъалу жедани?». Ада жаваб хгана:

«Ваъ, куьн гзаф жеда а чIавуз, амма куьн селдал алай кфадиз ухшар жеда. Дугъриданни, Аллагьди куь душманрин рикIерай квехъай авай кичI (куь гьайбат) акъудда ва куь рикIериз вагьн вегьеда».

Адавай хабар кьуна: «Вагьн вуч я, я Аллагьдин Расул?». Ада жаваб хгана:

«И дуьньядин уьмуьр кIан хьун ва кьиникь гзаф такIан хьун»4.

И гьадис чи Пайгъамбардин расулвал субутзавай делилрикай, гьакIни им Къияматдин югъ мукьва хьунин лишанрикай сад я. Дугъриданни, куфрдин уьмметар, недай ксар хуьрек авай бушкъанунал тепилмиш жедайвал, мусурманрал тепилмиш хьанва. И жуьреда агъузвал хьунин себеб мусурманар тIимил хьун туш, аксиба, абур гзаф ава. Амма абур селди гъизвай кфадиз ва зирзибилдиз ухшар я — абурухъ заланвал авач. Къенин юкъуз чи уьммет авай гьал гьа ихьтинди я. Мусурманрин кьадар са миллиарддилай алатнава, амма кьадар ава, ери авач.

Абурун душманрин рикIерай кичI (мусурманрин гьайбат) квахьда, абур мусурманар саймиш тийиз, гьисаба кьан тийиз килигда, абуру мусурманрал гьужумарда, абурухъ галаз дявеяр, женгер чIугвада. И карни мусурманрин рикIера вагьн (и уьмуьр­ кIан хьун ва рекьиз кIан тахьун) гьатайла кьиле фида.

ГъвечIи лишан №70

КпIунал имамвиле акъвазуникай инсанар кьулухъ хьун

Авамвал ва ам инсанрин арада гегьенш хьун Къияматдин югъ мукьув хьунин лишанрик акатзава. Гьалар ахьтинбур жеда хьи, инсанриз чпин арадай, капI ийидайла, имамвиле акъваздай кас гьатдач. Имамвиле акъвазрай лугьуз, абурукай бязибуру масабуруз виликди рум гуда (вилик ракъурда), амма абуру чпиз Шариатдин къанунар хъсандиз чин тийизвайвиляй ва Къуръан хъсандиз кIелиз тежезвайвиляй и кардикай кьил къакъудда.

(Мугьаммад ибн Абдуррагьман ­аль-Арифидин ктабдай. КьатI ама)

___________________

1 Гьадис Агьмада гъана ва аль-Альбаниди «ас-Сильсиля ас-сахиха» ктабда ам якъинди я лагьанва, №2772.

2 «Аль-Хаджж» сура, 40-аят.

3 «Аль-Муджадиля» сура, 21-аят.

4 И гьадис Абу Дауда, Агьмада гъанва ва аль-Альбаниди «ас-Сахиха» ктабда ам якъинди я лагьанва, №958.

Гьазурайди — диндин алим

Ямин  Мегьамедов