Чун элкъвена кьунвай тIебиатда йод бес тахьуни агъадихъ къалурнавай чIуру гьалар арадал гъун мумкин я: зоб, зигьиндиз ва акьулдиз зайиф хьун, япарал залан ва вилер чапрас хьун, чIехи хьуниз кьецI гудай маса татугайвилер, азарар акатун ва гьатта таза аялар кьинни. Щитовидный железадин азарар акатайла, жуьреба-жуьре лишанар хьун мумкин я: яхун ва я куьк хьун, хам кьурун ва я гьекьеда гзаф хьун, рикIи фад-фад кIвалахун, бедендин зайифвал, фад галат хьун, датIана ксуз кIан хьун, туьтер чуькьведайди хьиз хьун, дакIун акатун, хъел атун, гуьгьуьл мукьвал-мукьвал дегиш хьун ва икI мад. Эгер квехъ и лишанар аватIа, яргъал тевгьена эндокринологдин патав фин лазим я.
Сир туш, Дагъустан Республика йод кьит регионрик акатзава. Чи мулкара накьвадик ва цик и важиблу микроэлемент лап тIимил ква. Идалайни гъейри, республикадин агьалийри балугъ ва гьуьле битмиш жезвай маса затIар-ни тIимил ишлемишзава. Йод кьит хьун кIва-чел залан тир ва аялдиз нек гузвай дишегьлияр, аялар ва жаванар патал иллаки хаталу я. Цивилизация авай чIехи пай уьлквейра йоддин кьитвилин месэла и микроэлемент кьелез вегьиналди гьялнава. ГьикI хьи, и продукт ужузди, агьалийрин вири къатари датIана ишлемишзавайди я. Советрин Союздин девирда “О всеобщем йодировании соли” закон къуватда авай. Йод кьит хьунин месэладин вилик пад “вилериз такваз”, яни гьич и кардикай абуруз чпиз хабарни авачиз кьазвай.
Къенин юкъуз туьквенра кьве жуьредин кьел ава: адетдин (поваренная, адакай са хийирни авач) ва йод квайди (хийирлуди). Гьавиляй агьалийриз йод кьит хьуни бедендиз зарар гузвайди чир хьана кIанда. Эндокринологри гьаниз килигна виридаз йод квай кьел ишлемишун меслятзава.
Мадни. Эгер квез куь аял акьуллуди ва сагъламди яз хана, чIехи хьана кIанзаватIа, кIвачел залан жедалди вилик эндокринологдин патав фин, лазим анализар ва маса ахтармишунар кьиле тухун хъсан я.
Республикадин диагностикадин центрада, эндокринологиядин отделенида, чпи уьлкведин центральный шегьерра ва адалай къецени чирвилер къачунвай, тежриба хкажнавай пешекарри куьн пулсуздаказ кьабулда. Куь сагъламвал куь гъиле ава.
Карина Алиметова, эндокринолог,
диетолог, кьилин категориядин духтур,
медицинадин илимрин кандидат
