ТIебиатдин къанун тирвал, вахтуниз санал акъвазун хас туш. Ингье кьуьд акъатна, гатфар алукьнава. Амни хуьруьн майишатдин карханаяр, лежбервилинни фермервилин майишатар, арендаторар патал чуьлдин кIвалахрин къизгъин вахт я. Мадни, гатфар алукьуни хуьруьн майишатдин суьрсет гьасилзавайбур дигидай целди таъминарунин везифани вилик эцигзава. Хуьруьн майишатдин метлебдин 32642 гектардин мулкар авай СтIал Сулейманан районда карханаяр, КФХ-яр, арендаторар, хуьрерин агьалияр дигидай целди таъминарун патал вуч кIвалахар тамамарнава?
Райондин хуьруьн майишатдин ва суьрсетдин управленидай (начальник — Къ.Къазиагьмедов) ва “Минмелиоводхоз РД” ФГБУ-дин Самур — Гуьлгеричай филиалдай (директор — Ф.Шерифов) гайи делилрай малум жезвайвал, хуьруьн майишатдин суьрсет гьасилзавайбур дигидай целди ара атIунар авачиз таъминарун патал хуьрерин администрацийрихъ галаз санал тайин кIвалах тухвана, мелиорациядин къурулуш кIвалахдай гьалда аваз хвенва.
Алатай йисуз майишатрин къенепатанбур тир 54 километр яргъивал алай къаналар михьна, къайдадиз гъана. Кировский къаналдал (“Цеквер хвал”) (1000 м), “Чиляр-къубудал”, Герейханован къаналдални (500 м) михьи авунин, къайдадиз гъунин кIвалахар тамамарна. КIварчагъ дередиз дигидай яд къвезвай къанални къайдадиз хкана, 200 метрда “Али-Къубуни” ремонтна.
Дигидай целди таъминарунин месэладикай рахадайла, къейд ийиз кIанзава хьи, 2022-йисан декабрдин вацра РД-дин Гьукуматдин Председатель Абдулмуслим Абдулмуслимова и месэладай совещание кьиле тухванай. Анал муниципалитетрин кьилериз, дигидай чилер ишлемишуналди, хуьруьн майишатдин суьрсет гьасилунин кIвалах гележегда вилик тухунин тапшуругъ ганай. И тапшуругъ кьилиз акъудун патал районда 2030-йисалди тухудай кIвалахрин план туькIуьрнава, ам уьмуьрдиз кечирмишун патал комиссия тешкилнава.
СтIал Сулейманан райондин мулкуна 11077 гектар дигидай чилер ава. Идакай 262 гектар — Хив, 95 гектар — Кьурагь, 782 гектар Мегьарамдхуьруьн районринбур я. Анриз дигидай яд майишатрин уртахбур тир 8 къаналдай агакьарзава. Санлай къачурла, и къаналрин яргъивал 183 километрдиз барабар я. Идалайни гъейри, хуьрерин мулкарал санлай чпин яргъивал 263 километр тир майишатрин къенепатан дигидай къаналарни ала.
Эхиримжи йисара районда, цIийи технологияр кардик кутуналди, яд кьенятдивди ишлемишдай серенжемарни кьабулзава. Абурукай сад уьзуьмлухра, багълара ва производстводин маса хилера дигидай яд стIал-стIал гудай къурулуш кардик кутун я. ИкI, 2023-йисан 1-январдин делилралди, районда 1800 гектар багълариз, 430 гектар уьзуьмлухриз, 75 гектар салан майваяр цанвай чкайриз яд стIал-стIал гудай къурулуш кардик кутунва.Зардияндин зонада авай “Горец” ООО-дин мал-лапаг хуьзвай чIураризни яд марфадин къайдада гузва.
Алай вахтунда «Зардиян» ООО-да 151 гектарда хъархъун жегьил багъларани дигидай яд стIал-стIал гудай къурулуш туькIуьрнава, 110 гектардин уьзуьмлухра и кIвалахар давамарзава.
КIварчагъ дередани 170 гектардин уьзуьмлухра яд стIал-стIал гудай къурулуш кардик ква.
Адетдин ва булдаказ бегьер гудай жуьредин багълар кутун планламишнавай карханайрини гележегда яд стIал-стIал гудай къурулуш туькIуьрда. Районда дигидай яд ишлемишзавайбурухъ галаз (2481 гектардин майданра), санлай къачурла, 1 миллионни 127 агъзур манатдин къиметдин 62 икьрарни кутIуннава. 2023-йисуз райондин Кировский къаналдал 134 миллион манатдин къимет авай цIийикIа туькIуьр хъувунин кIвалахар тухун планламишнава. Ремонтрин кIвалахар “Къалагъан къубудал” ва маса къаналрални кьиле тухуда. Инанмишвал ийиз кIанзава хьи, районда дигидай цин къурулушрал тухванвай ва гъиле авай кIвалахри хуьруьн майишатдин суьрсет гьасилзавайбур целди ара атIунар авачиз ва бес кьадарда таъминардай мумкинвал гуда.
Хазран Кьасумов
