Шегьерар — стхаяр
Маракьлу кар я: къадим Дербентдинни хейлин къецепатан уьлквейрин шегьеррин арада фадлай авай стхавилин алакъаяр (города — побратимы) йисалай-суз артух ва гегьенш жезва. Эхиримжи вахтара ахьтин шегьеррин жергедик Туьркиядин Конья шегьерни ахкатнава.
РикIел хкана кIанда хьи, Дербентдинни Коньядин стхавилин алакъайрин протокол (меморандум) са йис инлай вилик Санкт-Петербургда гуьруьш хьайи чIавуз Дербентдин кьил Хизри Абакаровани Конья шегьердин администрациядин векил – къецепатан алакъайрин рекьяй Департаментдин директор Сами Мюджахита къулар чIугуналди тестикьарнавайди я. Кьабулнавай документдин бинедаллаз стхаяр тир шегьеррин арада экономикадин, алишверишдин, культурадин, искусстводин, илимдин, образованидин, туризмдин, спортдин ва маса рекьерай алакъаяр гегьенш ва мягькем хьанва. Шегьеррин музейра гьам Дербентдин ва гьамни Конья шегьердин тарихриз талукь экспонатрин гьамишалугъ выставкаярни кардик кутунва.
Дербент — Россияда, Конья Туьркияда виридалайни къадим шегьерар я. Генани са маракьлу кар: Туьркиядин Кеджали вилаятда Дербент тIвар алай шегьерни ава.
Куьгьне паркунин цIийи къамат
Дербент шегьерда Низами Генжевидин тIварунихъ галай (ана машгьур шаир — камалэгьлидин памятникни хкажнава) парк аваз хейлин йисар я. Амма са гьихьтин ятIани себебар аваз а чка шегьердин агьалийри ял ядай халис ва къулай макандиз элкъуьрнавачир, кул-кусри ва гьатта зирзибилрини кьуна, баябанлухдиз элкъвенвай. Эхирни и паркунин кьадар-кьисмет, чин хъсанвилихъ дегишардай вахтни атана агакьна. Алатай йисалай гатIунна, эцигунрин махсус тешкилатдин коллективди Низамидин паркуна аваданламишунин кIвалахар гъиле кьуна. Гьелбетда — шегьердин администрациядин махсус пландин ва бюджетдин такьатрин бинедаллаз.
Куьруь са вахтунда паркуна, жуьреба-жуьре рангарин плитаяр дуьзмишуналди, кIвачин рекьер туькIуьрна акьалтIарзава, ял ядай, ацукьдай куьсрияр эцигнава, гуьрчег кьурар туькIуьрзава, аялар къугъвадай майданар кардик кутазва.
Шегьердин зеленхозди шазан зулуз ва цIинин гатфариз паркуна гьар жуьредин тарарни цанва, и кар алукьнавай зулузни давамардайвал я.
И мукьвара дербентвияр ва шегьердин мугьманар паркунин генани са цIийивили шадарна – ана жуьреба-жуьре рангар гудай гужлу ва гуьрчег фонтанни кардик акатнава.
Гзаф шад хьанва жеди машгьур шаир Низами Генжевидин руьгьни вичин тIвар алай парк эхирни къешенгвилихъ элкъуьрунай. Къейдна кIанда хьи, зурба камалэгьлидин памятникдин кьуд падни гила цуькверин багъдиз элкъуьрнава.
Агьалийриз къулайвал патал
Дербент шегьердин кар алайбурукай сад тир Къазимегьамед Агъасиеван тIварунихъ галай проспектдин акунарни эхиримжи вахтара рикIерик шадвал кутадайвал дегиш хьанва. Сифтени-сифте ялавлу инкъилабчидин стелла гьам художественный ва гьамни эстетикадин барадай гуьрчегарнава. Проспект цIийикIа туькIуьр хъавунин мураддалди анин агъа кьиле цуьквер (цветник) арадал гъанва, инсанар къекъведай рекьер артухарнава, куьгьне хьанвай куьсрияр цIийибуралди эвезнава, проспектдин са шумуд чкадал ял ядай вахтунда агьалияр шахматрал, тIамайрал, доминодал къугъвадай гуьрчег кьурар эцигнава.
И мукьвара кьиле фейи са совещанидал шегьердин кьил Хизри Абакарова къейд авурвал, проспектдин къерехрал анин акунар чIурзавай туьквенар, кафеяр ва алишверишдинни яшайишдин маса дараматарни алачиз туш. Алай вахтунда гьабурни къахчун (чукIурун) патал серенжемар кьабулзава.
— Агъасиеван проспект шегьерда кьилинбурукай сад я, анин акунарни, къулайвилерни адан тIварцIиз лайихлубур хьана кIанда, — малумарна шегьердин мэрди.
Карханадин вуздин кафедра
Кьилин ва юкьван образованидин заведенийринни промышленностдин карханайрин арада алакъаяр хьунихъ гележегдин бажарагълу пешекарар гьазурунин жигьетдай чIехи метлеб ава. И важиблу кар фикирда кьуналди, Дагъустандин техуниверситетдин (ДГТУ) (Дербентдани анин филиал ава) кьилевайбуру хийирлу кар яз гьисабуналди, Дербент шегьердин кIвенкIвечи карханайрикай сад тир “Волна” НИИ-да (анаг Россиядин Минпромторгдин радиоэлектронный промышленностдин Департаментдик акатзава) университетдин кафедра ачухнава.
ДГТУ-дин “Библиотекадинни алакъайрин къурулушрин ва технологиядин” базовый кафедра ачухуни университетда кIелзавайбурун практикадин чирвилер артухариз куьмек гуда. И барадай тарсар карханадин пешекарри кьиле тухуда.
Нариман Къарибов
