Ярагъ-Мегьамед эфендидин тIварунихъ галай мергьяматлувилин фондунин председатель Гьажибуба Рустамова философ, насигьатчи, шейх Ярагъ Мегьамед-эфендидиз бахшнавай мемориалдин кьул ачухуниз талукь мярекатдал авур рахунар
Гьуьрметлу дагъустанвияр, тарикъатдин имам, Дагъустандин кьилин муршид Ярагъ Мегьамед-эфендидин руьгьдин насигьатрал, илимдал амал ийизвайбур.
Философ, диндин рекьяй алим, накъшбандидин тарикъатдин шейх, муршид Ярагъ Мегьамед-эфендидиз бахшнавай мемориалдин кьул ачухдай и шад вакъиа Ярагъ Мегьамед-эфендидин мергьяматлувилин фондунин тIварунихъай мубарак ийидай ихтияр це.
Шад жедай кар ам я хьи, эхиримжи вахтара жемиятди, алимри, тарихчийри, философри шейхдин яратмишунрин ирсиниз еке итиж ийизва.
И гуьруьш ва ам вини дережада аваз кьиле фин патал вири жуьредин шартIар тешкилунай заз разивилин кьетIен келимаяр “Дагпотребсоюздин” руководстводиз, кьилди адан председатель Умаров Дада Расуловичаз лугьуз кIанзава.
ЧIехи алим, реформатор, сад лагьай демократ ва гуманист, имандин михьивал ва азадвал патал женгчи, Дагъустандин халкьар сиясатдин са тешкилатда агудай кас яз, шейх Ярагъ Мегьамед-эфендидин руьгьдин къамат тарихдин деринрай алай аямдин несилрив ахгакьнава.
Ярагъ Мегьамед 1770-йисуз гилан Мегьарамдхуьруьн райондин Ярагърин хуьре дидедиз хьана. Адан диде-бубадикай ва хизандикай Гьасан Алкьадариди вичин “Асари Дагъустан” ктабда кхьенва. Ярагъ Мегьамед-эфендидин буба Малла-Исмаил тир. Имандин рекьяй насигьатчидихъ вичин хуьре медреса авай, адан уьмуьрдин юлдаш Ахцегь Мегьарам-эфендидин руш тир. Мегьамед-эфендиди сифтедай дагъвийрин азадвал ва барабарвал ислягьвилин рекьелди таъминарунин месэлаяр вилик эцигна. Ада гьар са кас руьгьдин жигьетдай азад ва барабар хьунин гьалар арадал гъунин чалишмишвилер авуна, яшайишдин рекьяй басрух гунин гьалар кьабул тавуниз эвер гана. Гьа и кардай адаз басрухар гудайбурни, Дагъустандин, Чечнядин, Ширвандин халкьар кIан хьунай ва гьахълувиляй адан гуьгъуьна къекъведайбурни хьана. XIX асирдин 10-30-йисара Вини Ярагъ гьакъикъатдани Дагъустандин диндин меркез тир. Шейх Ярагъ Мегьамеда чирвилер гайибурун арада эхирдай халкь азад ийидай гьерекатдин регьберар, гележегдин имамар хьайи Къазимегьамед, Гьамзатбег, Шамил, Жамалутдин Къазикъумухви, Хасмегьамед Бухарви, Абдула Алкьвадарви ва масабур авай. Чна шейх Ярагъ Мегьамедан азадвилин фикирар Дагъустандин вири халкьари кьабулунал дамахзава. Гьа и кардай ам чи тарихда зурба кас яз ама.
М.Ярагъидин невейри, Ярагъ-Къазмайрин хуьруьн агьалийри шейхдин чирвилерал, культурадал, викIегьвилел дамахзава. Ярагъ -Къазмайрал 3220 кас яшамиш жезва. Абурукай 542-дахъ кьилин образование ава. Хуьряй 3 академик, 5 кас илимрин докторар ва 12 кас илимрин кандидатар акъатна. Дуьньяда гьисаба кьазвай кIалубрал амал авуртIа, чи хуьре гьар са агъзур касдин кьилиз 172 касдихъ кьилин образование ава, гьа са чIавуз Европада и делилди 90 кас тешкилзава. Алай йисан 1-сентябрдилай чи хуьряй РФ-дин кIелунрин идарайра 70 студентди чирвилер къачузва, абурукай 51 касди фундаментальный илимрай, 14 касди мединститутра, 4 касди военный училищейра, 1 касди Щукинан тIварунихъ галай театральный институтдин режиссерар акъатдай отделенида кIелзава. Ярагъвийри чпин машгьур ватанэгьлидал дамахзава ва шейх М.Ярагъидин чирвилерин дережа агъуз авуд тийиз чалишмиш жезва.
Квехъ бегьерлу кIвалахар хьана кIанзава заз ва яб акалунай сагърай.
