* * *
Гьуьрметлу дустар! Ингье гатун сифте варз — июнь алукьзава. Йикъар яргъи я, йифер — куьруь. Гьава хъсандиз чими хьанва. Багълара пIинияр яру жезва. Салара сифтегьан некьияр, кул-кусрал къибришар, цIирицIар агакьнава.
Чуьлда авай кьван цуьквер вуч я! Гьикьван къекъвейтIани, тух жедайвал туш. Булахрилай булахрал, синелай синел алад – дуьнья мадни гуьзел яз аквада. И чIавуз вили цавун тагъдилай хци лувар квай пIапIишдини вич виридалай бахтлуди я лугьуз мани яда…
Ибур пис йикъар я садани лугьудач. Амма цIи са кьадар четинвилер, къадагъаяр, къулайсузвилер ацалтна. ЧIуру азарди чун гзаф хъсан краривай къакъудна. Чи мектебра тарсарни маса тегьерда фена. Компьютеррин, смартфонрин, телефонрин куьмекдалди. Амма чун секин хьана акъвазнач. Чна кIелна, чирвилер къачуна, имтигьанарни гуз гьазур я.
Къуй алукьнавай гад вирибур патал сагъламди, къайгъуйрив ацIайди, ял ягъиз, кIвалахдайди хьурай! И чин чна квез багъишзава.
_______________________________________________________________________________________________________________
Ажайиб кьиф
(Мах)
Алмаса вичин гектар чиле къуьл цанвай. Куьлуьз-куьлуьз къацу цIирер, рипер хьиз, чиликай хкатнавай. “Пагь-пагь, къуьлуьн гьамбар жеда цIи зи ратIрал!” — хуш хиялра гьатнавай кас. Амма никIик кьиф ктканвай. Кам вегьей чкадилай кьиф къарагъзавай. ТIеквен-тIеквен авунвай чил. Чебни, кас акурвалди катиз, тIеквенриз икис жезвай.
“Иу-ув, ибурунди дяве я! Валлагь, чуькь тавуртIа, ибуру зунни мумкин я тIуьн! Са серенжем кьабулна кIанда!” — хиялна Алмаса.
Меслятар гзаф гъилелай-тупIалай авуна. “Дарманар вегьейтIа, абур регьятдиз терг жеда. Маса кар кьада! Яд! Яд ахъайда за! Гьа тIеквендай акъатай – акъатайдан кьилиз пер чуькьведа. Зи вилик кьий рекьидайбур…
Алмас, зиянкарриз дуван кьаз, никIел фена.
Ада вичин накь чуьхвена кьурана симиник кумай перем тади кваз алукIна, перни къачуна. Ахъайна яд. Къалабулух акатна кьиферик. ЭкъечIзава са-сад тIеквенрай. Алмас, пер цава кьуна, калтугзава катзавай кьиферихъ. Гьа сад язава — галукьзавач. Муькуьди язава — галукьзавач. Артухлама перцикай хкатай ятар-кьарар вичиз ягъиз, вич кьацIузва. ЯтIани, гъил къачуз кIанзавач, амма аквазва, гуж гъалиб жезвач, русвагь жезва це.
— ВакIан малар! — лугьузва, — беябурна куьне зун. Куь гуьгъуьна гьатайтIа, кьифрен тай хьана лугьуз, зал хъуьруьнни мумкин я…
Пер тикдиз чилиз яна, перцин тумунин кьил кьуна, акъваз хьана Алмас. И арада адаз, перцин тум кьунвай гъилин перемдин хиляй са затI хурудик, ахпа руфуник фейиди хьиз хьана. Кьифер рикIе аваз, кичI кткай адай гьарай акъатна: — Кьиф! КIасзава-а! И ван жезва патав гвай чIурал вичин кIелер динжарзавай Мезел халудиз. Адани гьарайзава: — Яхъ! Яхъ! Ахъаймир, а мердимазар!
Къвезва Алмасан патав, чин асуннавай.
— Кьунани! Чуькьуькь! Чуькьуькь кичIе тахьана! Алмаса, сарар-сарарал илисна, кIевиз чуькьвена, мад гьарайна:
— Гьа-ан, эхир хьана адан. Гила кIасзамач, — бушарна гъилер. Гьасятда мад гьараяр акъатзава. — КIасна, кIасна-а!
— Яда, вал чан алачни, залум! Чуькьуькь вуна а залум! Кьиф рекьиз жезвачни? — туьнт жезва Мезел халу. Ада, садлагьана ялна, и теспача хьанвайдан перем хкудна шалвардикай. Тадиз руфуниз килигна. Авач кьиф. Кьифрен рангни авайди туш. Руфунин хамуник кIир ккIанвай. Перемар симиник куьрсардай ракьун бицIи кIир. Гьам тир кIасзавайди!..
Кьиф чуькьвезвайди хьиз, кIиринин хилер чуькьвейла, адан сив ахъа жезвай. ТупIар бушарайла, кIиринин сив тIарам хъижез, мад кIасзавай.
Руьгьдай хъвер акатай Мезел халуди, рикIел аламукьдай са гъвечIи зарафатни хьуй лагьана, Алмасан руфуник квай кIиринин сив кьве тупIув кьуна, са жизви чуькьвена.
— Иув, кIасзава — кIасзава — а! — мад гьарай акъатна Алмасай.
— Гьан-гьан, де хьана. Гила гъавурда гьатна! Мад вун кIас хъийидач ада. — Адан туьд зи гъиле гьатнава.
— Фад ам зи гъиле тур! — кьил агъуз тийиз, гьарайзава Алмаса.
— За кьурдал викIегь жезвани. Ма ваз а залум кьиф! Дуьз яхъ, тIуб кIас тавурай! — кIуфук хъвер кваз, перемдикай ракьун кIир хкудна, Алмасан гъиле вугана.
Тажуб хьайи Алмас, сив ахъа хьана амукьна.
— Мад саферда перем алукIдайла, килигна алукI, кIирерни галамаз алукIмир! — лагьана, Мезел халу тади кваз вичин кIелер галайвал хъфена…
“Кьифрен тай жедач лагьайди гъвечIи кIирини икI ажузарда?” — рахазвай ам вич-вичив…
Нурудин Насруллаев
______________________________________________________________________________________________________________
Гатуз дагъ
Гатуз дагълар акуртIа квез эгена,
ЦIийи сусар хьиз акъвазда чIегена.
Чиг вегьена инжи хьтин векьерал,
Ша лугьуз чаз эверзава мехъерал.
Четинвилер, мекьивилер кьулухъна,
Къвазнава, мердвилин суфра ачухна.
ШуькIуьз рахаз ширин, дадлу булахар,
Архарив гвачни ажеб дамахар!
Чубанар ацукьна санал, хъуьрез шад,
Кфилдай язава ширин тир баяд.
Сад-садак акахьай чIавуз кIелни хеб,
Гуьзел тушни гьа и ара хупI ажеб!
Санал къатух, санал нисидин челег,
Санал гъери, санал къаймах,
Санихъ рамаг, санихъ нехир, санихъ там, —
ХупI гуьзел я вахтарикай и макъам!
Хуьруьг Тагьир,
Дагъустандин халкьдин шаир
______________________________________________________________________________________________________________
Хайи югъ мубаракрай!
Неведи чIехи бубадиз
Ассалам алейкум, Демир Буба,
Чи хизандин чlехи арха,
Шад йикъар ваз пара акуй,
Хайи югъ ваз мубарак хьуй!
Балайрин вун кьилел алаз,
Аллагьди сагъвал гурай ваз,
Са виш йис вун яшамиш хьуй,
Хайи югъ ваз мубарак хьуй!
Дагъви халкьдиз ава адет:
Бубад тlварцlиз ая гьуьрмет.
Буба я гьар кlвалин девлет,
Хайи югъ ваз мубарак хьуй!
Азим Багъиров, Усугъчай хуьр
_______________________________________________________________________________________________________________
КIварчагърин цIирер
Дидедикай чи мани
* * *
Зун пакамаз къарагъайла,
Диде патав акурай заз.
Ширин мецел рахадайла,
Тавазвилер авурай заз.
Диде, ширин инсан я вун.
Валай багьа кас авай туш.
Виридалай хъсан я вун,
Са касни ваз хас авай туш.
Милайимдиз рахадайла,
Зи рикlиз хуш жеда диде.
Зи кьил тlада хьи, лагьайла,
Вилел нагъв гъиз, шеда диде.
Диде, за ви кефи хадач
Гьич садрани зи уьмуьрда.
Чlуру кlвалах гъиле кьадач.
Ви дердияр за туькlуьрда.
Вун авачир са югъ тахьуй,
Зи гьалар лап четин жеда.
Вун гьамиша зи патав хьуй,
Зи рикlин тlал секин жеда.
Зарема Къадималиева, 9-кл.
* * *
Дидедикай мани лугьун хас я чаз,
Хур ацlурна, ширин-ширин аваздал.
Чун хурудал кьуна чими ийидай,
Мекьи тушир, хьайитlани аяздал.
Диде, рехи тахьуй кьилин чlарар ви,
Балайрикай рикl шад хьурай гьамиша.
Дуьз рекьелди кьурай элди тlварар чи,
Рикlин ялав балайриз на багъиша.
Гьар гафуна дидевилин муьгьуьббат
Аквазва чаз берекатлу чинай ви.
Диде, ширин я вун — бахтлу гьакъикъат,
Веледрикай рикlиз регьят хьурай ви.
Рузана Межидова, 10-кл.
* * *
Диде, за ваз са гаф лугьун:
Зи дердинин дарман я вун.
Гъиле садра за тафт къачун,
Шириндиз са гьава лугьун.
Ви лайлайдин ширин сесер
Зи япара амазама.
Зи манидал жемир серсер,
Зун ви къвалал алазава.
Диде ширин нямет я вун,
Гьич садавни гекъиг тежер.
Чаз лайих я гьуьрмет авун,
Милайимдиз хуьдай тегьер.
Диде, вун сад я, мад авач,
Валай гъейри, зи хъсанди,
Вун авачир ери кlандач,
Виридалай зи масанди.
Диана Рамазанова, 5-кл.
* * *
Уьмуьр — яшда чи дердинин
Диде, вун я дарман чаз.
Бала чlехи авун патал
Гьайиф текъвер чанни кваз.
Ви ширин сес, лайлай ягъай,
Япараваз хъсан тир.
Балайриз куьн виридалай
Кlан я, диде, масан тир.
Гьич садрани такурай чаз,
Ви ачух чин пашмандиз.
Жеда диде гъуд агъуриз,
Чун паталди душмандиз.
Дидедин гаф, дидедин кар
Дуьз акун я бахтлувал.
Вине кьуна дидедин тlвар,
Гьуьрмет хуьн я гьахълувал.
Милана Абдулмежидова, 7-кл.
_______________________________________________________________________________________________________________
Хтул Пенкер
(ЧIехи бубади хтулдиз)
Чан бубадин цуьк хьтин руш,
Дидедин тIвар я ви — Пенкер.
Вун билбилдиз ухшар я, къуш,
Хьурай гзаф бахтар, Пенкер.
За умудар кутазва вак,
Акьуллу руш, авач хьи шак,
Масабуруз гумир на яб,
Фикир ая дерин, Пенкер.
Тарсарни ви хъсан хьурай,
Вахъ юлдашар пара хьурай.
Ви гъилери фу чаз чрай
Ам бубадиз нуш я, Пенкер.
Гьич акъвазмир вун гуьгъуьна,
Кьил агъузмир садран вуна.
Жуван хатур къалур гьарна,
Виридаз хьухь ширин, Пенкер.
Вадим Жамалдинов
