Алатай гьафтеда Дагъустандин государстводин халкьдин майишатдин университетда (ДГУНХ) РД-дин чилерин ва эменнидин алакъайрин рекьяй министр Заур Эминов республикадин журналистрихъ, общественникрихъ галаз гуьруьшмиш хьана ва идаради кьиле тухузвай кIвалахдиз талукь яз арадал къвезвай тIал алай са жерге месэлайрай баянар гана.
ИкI, мярекатдал хкажай месэлайрин чIехи пай РД-дин Минимуществоди и мукьвара акьалтIарнавай республикадин чилер тамамдаказ ахтармишунин ва гьисабдиз къачунин кIвалахдиз талукь тир.
“Алай йисан вад вацран вахтунда чавай тайинариз хьайивал, чилерин 4 агъзурни 906 участок Дагъустан Республикадин хсусиятда ава, гьа са вахтунда абурукай анжах тайин пай кирида къачунин икьраррин бинедаллаз ишлемишзава. Кирида къачунвай чилерилай гузвай гьакъидай лагьайтIа, 250 миллиондилай артух пул бурж яз алама. Чилерихъ галаз алакъалу юридический гьерекатар тамамарунал 2020-йисан ноябрдиз РД-дин Кьилин тапшуругъдалди эцигнавай къадагъадиз (мораторий) талукь яз лагьайтIа, мукьвал вахтунда чаз сергьятвилер алудунин теклиф гуз кIанзава, гьикI лагьайтIа, чи фикирдалди, РД-дин Кьили и жигьетдай чи вилик эцигнавай чIехи пай месэлаяр уьмуьрдиз кечирмишнава. РД-дин Кьилин 21-июндиз хьун лазим тир нубатдин заседанидал чна кьиле тухванвай кIвалахдин нетижаяр кьада ва, мумкин я, къадагъа алудда, — къейдна министрди, — яни талукь тир теклифар гуда. За гьисабзавайвал, чна пуд лагьай ксарин хсусиятчивилин ихтияррикай азад тир республикадин чилерин сад тир сиягь (реестр) туькIуьрун лазим я. Ам хьайила, чахъ яшайишдин, спортдин, культурадин, гьакIни къурулушдин объектар эцигун патал инвесторриз теклифиз жедай чилер жеда”.
Ада гьакIни государстводин унитарный карханайрикайни лагьана.
“Дагъустандин агропромышленный комплексда 17 ГУП-ди кIвалахзава. Абурун кIвачихъ 67 агъзур гектар чилер гала. Гьа са вахтунда республикадин бюджетдив 2020-йисуз ГУП-рин патай анжах 829 агъзур манат агакьнава. Гьихьтин нетижалувиликай рахаз жеда чавай?” — суал гана ада. Малум хьайивал, 12 ГУП тамамдаказ терг авунин сергьятдив агакьнава. Абурукай 5 — цIи, амайбур къведай йисуз тергда. Санлай къачурла, 2025-йисан эхирдалди ГУП-ар тамамдаказ арадай акъуддайвал я.
“Эгер ГУП-ди хийир къачузвачтIа, эгер ам зарарлуди ятIа, вуч патал хуьда ам? Чахъ банкротвилин сергьятдал алай са жерге карханаяр ава, ида лагьайтIа, къе чи республикадин чил, чи эменни, тулкI авуна, гъиляй фидай чкадал атанвайдакай лугьузва. Къецепатай къвезвай цIийи управляющияр гьар жуьрединбур жезвайвилин гъавурда чун гьатзава. Гьаниз килигна, амукьна кIанзавайди анжах стратегический, яни гележег авай ГУП-ар я. Ихьтинбур Дагъустанда къенин юкъуз авач”, — лагьана З.Эминова.
Журналистри гьакIни Къизляр ва Бабаюрт районра куьчери малдарриз ва зирзибилдин полигонриз чара авунвай чилерин кьисметдикайни хабар кьуна. Заур Эминова къейд авурвал, и рекье кIвалах гьеле эхирдал гъанвач, и йисара кIватI хьанвай вири и месэлаяр республикадин общественностдихъ галаз санал веревирд ийиз, гьялиз гьазур я.
Чечня Республикадихъ галаз Дагъустандин сергьятдиз талукь яз министрдин сад лагьай земеститель Гьабиб Жанаева гъавурда турвал, сергьят тайинарунин чкайрал тамамарзавай кIвалахар кьилиз акъуднава ва Дагъустандин Минимуществоди РД-дин Гьукуматда Чечня Республикадин векилрихъ галаз рахунрин столдихъ ацукьиз гьазур тирдакай малумарнава. КIанзамайди веревирдер авун, дегишвилер кухтун я.
Журналистри куьчери малдарвилин чилерал какатайвал арадал къвезвай, амма хуьруьн дережа тестикьариз тежезвай хуьрерин, гьакIни анра эцигнавай, амма ишлемишдай ихтияр авачиз яргъал вахт хьанвай чирвилер гудай идарайриз лицензияр гунин месэлайрин кьисметдикай суалар гана.
Чилериз талукь яз министрди къейд авурвал, и месэла гьялун патал РД-дин Минимуществоди РД-дин Минюстдихъ галаз санал “Куьчери малдарвилин чилерин дережадин гьакъиндай” закондик дегишвилер кухтун патал теклифар гьазурзава. Эгер и дегишвилерин тереф хвейитIа, арадал атанвай хци месэлаяр алудиз жеда. Мектебрикай рахайтIа, образованидин кьуд идарадикай пудаз талукь яз месэла гьялнава. Эхиримжи мектеб эцигнавай чил хсусиятдиз къачудай къайдани туькIуьрнава.
Мярекатдин иштиракчийри федеральный дережадин чилер республикадин хсусиятдиз хкунин месэладикайни хабар кьуна. Заур Эминова хабар гайивал, ихьтин кIвалах гъиле кьунва ва къенин йикъалди Махачкъалада ва Дербентда авай бязи чилер республикадин хсусиятдиз хкиз алакьнава.
“РФ-дин Минимуществодин руководстводихъ галаз хьайи гуьруьшдал чна регионда инвестицийринни яшайишдин проектар кьилиз акъудун ва муниципалитетар виликди тухун патал жуван хсусиятдиз хкиз кIанзавай чилерин сиягь раижнава”, — хабар гана ада.
Мярекатдал гьакIни хуьруьн майишатдин чилерал кIвалер эцигунин, туризмдин объектар эцигун патал карчийриз гун мумкин тир чилерин, гьуьлуьн кьере законсуздаказ эцигзавай дараматрин гьакъиндай, гьакIни са жерге маса суалар гана. Гуьруьш ачух ихтилатдин къайдада кьиле фена.
Жасмина Саидова
