Эцигдайла кьисметар
Гьахъ-дувандин терезда,
Какадардач къиметар —
Пайгъамбар на эвезда…
Дагъустан Республикадин Верховный суддин судья, вичихъ и рекьяй 1-классдин чин авай Седрединов Зият Бедирович гзафбуруз чида. Заз ам алатай асирдин 70-йисарилай таниш я.
Ада Ахцегьа (къеледал) юкьван школа акьалтIарна, Советрин Армиядин жергейра къуллугъна. Аскервилиз фидайлани, хтайлани, ам Махачкъалада чаз мугьман хьанай. Зани адан чIехи стха Сиража санал кIелзавай…
Кьисметдай хьиз,Зият Бедировичан хуьруьз Фияз зун са шумудра акъатна. Адан диде Бани бадедин гъилин фу дадмишдай мумкинвал хьана! Стхайрин (жувахъ галаз санал кIелай, санал яшамиш хьайибуруз икI лугьуда!) веледрин мехъеррал, Бани бадедин патав, адаз мехъерар мубаракиз фена зун. Мугьманар са Махачкъаладай ваъ, Краснодардайни, Шекидайни, Бакудайни, Саратовдайни, масанрайни хтанвай. Пайгъамбардин дидедиз ухшар Бани бадеди шумудаз гьикьван тедбирар гана! “Вичел чан аламаз рагьметар къазанмишнавай кас я ам”, — лугьузвай гьар са фийивиди.
Бедир буба, вичин сагъсузвал себеб яз, фад рагьметдиз фена, рухвайрин мехъерар адаз акунач…
Зият Бедировичан къе 70 йис хьанва, а дагълара миргеринни сваларин рекьера лигим хьайидан. Аялзамаз лап герек тир са лувакай — бубадикай магьрум хьайидан… Ада Саратовдин Л.И.Курскийдин тIварунихъ галай институтда анжах “вад” къиметралди кIелна. Гатун вахтунда студентрин бригададик кваз кIвалах авунай адаз “Пугачевский” совхоздин дирекцияди Гьуьрметдин грамота ганай. Адан шикил вири йисара институтдин Гьуьрметдин доскада авай.
Зиятахъ галаз санал кIелай са касди заз студент йисара адал “Чи Феликс” тIвар хьайидакай суьгьбетна. Кар анал ала хьи, Дагъустандай фенвай хци гьа и темадай сочинение кхьенай ва вич Феликс Эдмундовичан кардиз вафалу жедайди къалурнай…
Вахтар алатна, зун жуван рекьери мад Махачкъаладиз хкана. И чIавуз Зият Бедирович Дагъустан Республикадин юстициядин министерстводин старший консультант тир. Иниз ам дуьшуьшдай акъатнавачир. Къизилдин кIусар яргъарайни аквадайвал, амни акуна. Вичихъ вири йисара кIелунрин рекьяй еке бажарагъ авайди къалурнавай Зият Седрединов Дагъустандиз хкун патал сифте нубатда а чIаван юстициядин министр, чи машгьур ватанэгьли, Россиядин Федерациядин лайихлу юрист Сфибуба Юсуфович Сфиев къайгъуда хьана. Зи вилик Саратовдин институтдин ректордиз ада кхьенвай чар ква: “Дагъустанда чкадин миллетрикай юристар бес тахьуниз килигна, ДАССР-дин Минюстди Квевай Куь институт акьалтIарзавай юлдаш Седрединов Зият Бедирович чи ихтиярдиз рекье хтун тIалабзава.
ДАССР-дин юстициядин министр С.Сфиев. 30-октябрь 1974-йис…”
Зият Бедирович чи республикадин юстициядинни прокуратурадин органра гъвечIи рехъ фенач. Махачкъалада Ленинский райондин халкьдин судда стажер, гуьгъуьнлай Минюстдин кьилин консультант, Верховный судда кьилин консультант, Верхсуддин член, мад Минюстдин кьилин консультант, са шумуд йисуз Дагъустан Республикадин прокуратурада отделдин прокурор ва кьилин прокурор хьана. 1989-йисалай инихъ ам РД-дин Верховный суддин судья я.
И къуллугъар чарчел гьакI гьисабиз регьят я. Амма…
Зи рикIел ихьтин са дуьшуьш хквезва Верховный судда лап агъур са кардиз килигзавай. Судья Зият Седрединов я. Зи япарихъ къецел алай инсанрин ванер галукьзава: “Ам чанда рикI авай, гьахъ гвай хва я. Ада чIуру къарар акъуддач…”
Бирдан садани гуьзлемиш тавур агьвалат: хайи диде вичин хциз лап кьилин жаза це лугьуз къарагъзава. “Дидедин нек ада рикIелай ракъурна, адак тахсирар гзаф ква!” — хур гатазвай ада.
Судьядин терез — низам законринди я эхир. Дидедин агьдикайни адаз хабар я. Амма законда авайдалай артухан жаза гуз жедайди туш. Агьвалатрин гъавурда акьур гьар сад судьядиз чухсагъул лугьуз хъфенай…
Къени, михьи, намуслу судьядиз аферин лагьай мисалар адан тежрибадай кIамай кьван гъиз жеда.
Зият Бедирович, судья хьиз, правовой чирвилер машгьурзавай педагогни я. Хейлин йисара ада чи меркездин мектебра, вузра ва техникумра махсус курсар тухузвай.
Ам жегьилринни жаванрин кьисметри гилани чпел желбзава.
Гьа и месэлайриз талукьарна ада гзаф макъалаяр кхьена. Радиодай, телевиденидай, гьатта Москвадайни, “Яшлубуруз чи аялрикай» рубрикадик кваз, махсус передачаяр тешкилна. «Иллаки алай аямда и месэлаяр четинбуруз элкъвенва, — гьайиф чIугвазва законрин рекьяй чIехи пешекарди, — жегьилрин арада наркоманарни,токсикоманарни, ичкибазарни къвердавай гзаф жезва. Жегьилринни жаванрин гьакъиндай къайгъу чIугвазмач. Ахьтин политика, махсус къуллугъар кардик кумаз аквазвач. Куьчедин законри гзаф агъавалзава. Кар-кеспидикни тахьайла, тахсиркарвилин рекьер гьяркьуь жедай адет я”.
И фикирар Зият Бедировича кхьенвай “Жаванрин арада тахсиркарвилерин рехъ атIун” тIвар алаз акъуднавай ктабда (Махачкъала, Дагучпедгиз, 1988) иллаки хъсандиз ачухарнава. А ктабдикай чи студентрини муаллимри, диде-бубайри, законар хуьдай органрин векилри гилани менфят къачузва…
Эхь, сад ава — вузда хъсан чирвилер къачун, сад ава — а чирвилер ишлемишиз алакьун. Зият Бедировича вич и кьве терефдани вини дережадин устад тирди субутнава.
Гьавиляй адал РД-дин Верховный судда са шумуд цIуд йисуз республикадин судьяйриз пешекарвилин дережаяр (квалификационный класс) гунин коллегиядин председателвилин, судьяяр къуллугъдал тайинардайла кьиле тухузвай имтигьан кьунин комиссиядин председателвилин чIехи ва жавабдар везифаяр ихтибарна. Ам РФ-дин Президентдин Указдалди РД-дин Верховный судьявиле уьмуьрлух яз тайинарнавай ксарикай сад я. Ихьтин ихтибарриз лайихлу ксар чи судрин къурулушда акьван гзаф гьалтдач.
Законлувал мягькемарунин карда лайихлувилерай ва яргъал йисара чIугур намуслу зегьметдай З.Б.Седрединоваз “Дагъустан Республикадин лайихлу юрист” лагьай гьуьрметдин тIвар, Дагъустан Республикадин Гьуьрметдин грамота, маса шабагьар ганва.
Зият Бедировича виридалайни еке награда куьмек кIанз атай касдиз куьмек гуз алакьун яз гьисабзава. Гьахълувал субутарай гьар са дуьшуьшди ам рикIивай шадарзава.
Зият Бедирович хъсан хизандин кьил, пуд веледдин буба, хтулрин чIехи буба я. Фийивийри чпин хуьряй акъатнавай и баркаллу хцел дамахзава…
“Лезги газетдин” даяхдин, гьахъ-низамдин дуьз терез гвай дустуниз 70 йисан юбилей чнани рикIин сидкьидай тебрикзава:
Вун тебрикун патал герек ерида,
Гафарганар гьисабзава вири за.
Алмас хьиз я дагъдин михьи бинедин,
Нев я рикIин, нур я вилин нинедин!
Къуллугъзава ажеб мизан-терездиз,
Жизви кьванни чка тагуз гъерездиз!
Вун хьтин хва бахт я халкьдиз арха хьун.
Чи мурад я вал мад кьакьан барка хьун.
Пудкъанни цIуд эвезрай ваз вишери,
Асиррин руг гамар жез ви кIвачерик!..
Мердали Жалилов
