…Са нефесни акъуд тавуна, бахтсуз дишегьли алай чкадал ацукь хьана. Са вуч ятIани гьарайна, КьудуцI хандин вилик акъвазна: адав мад къамчи хкаж хъийиз тунач. ЧIехи ашпазди чинал яру гел хьанвай дишегьли кьулухъ галчIур хъувуна.
Мугьманар серсер хьана амай: абурун рикIиз гзаф туькьуьл хьанвай. Саидан чинин рангар михьиз атIана, гъутар агаж жезва, ам алай чкадилай хкадар жез гьазур я. Агьмедан далудай цеквер катна, адаз и гегьенш кIвал дар хьана.
— Къарагъин, — лагьана Саида дустуниз.
— И сеферда куь гьуьрметдай хьуй, — Мурсал мугьманрихъ элкъвена, — тахьайтIа за ам гьа инал тукIвадай!
Саидавай мад давам гуз хъхьанач: ам садлагьана къарагъна, садазни са чуькьни тавуна, кIваляй экъечIиз башламишна. Адан гуьгъуьналлаз Агьмедни къарагъна.
— Ашукь Саид, вун гьиниз?! — гьарайна ханди.
— Чавай ихьтин межлисдал манияр лугьуз жедач, — Саидни Агьмед кIваляй экъечIна.
Мурсалан чанди цIай кьуна: адаз, нуькерриз эмир гана, ашукьар кьуна, абуруз жаза гуз кIан хьана. Амма жуьрэтнач: ашукьар адан я лукIар, я нуькерар, я реаятар тушир. “Зи мугьманриз хатур хьуй, — нерив чIуфиз туна, фикирна ханди. — Мад сеферда Саидав за ихьтин амалар ийиз тадач!”
Югъ нисинлай алатнава. Хуьре рагъ гьатнава, гуьнейрик халис чимизва. ЦIийивазрани Дилбера кIвалин михьивилерзава: чиликай хкудна, гьаятдал рухвар, халичаяр юзурзава, кIвалер шиткизва, къаб-къажах чуьхуьзва. Гьажи гагь бадедин, гагь дидедин патав физва, адаз санал кьарай къвезвач. Дилбера пIузарикай манияр лугьузва.
— Диде, а ви рикI алай мани лагь ман, — тIалабзава Гьажиди.
— Ам гьи мани тир, чан? Зи рикIел хкваш кван, — диде хцин тIалабун кьилиз акъудиз гьазур я.
— Ам? ГьикI тир? — рикIел хкиз алахъзава гада. — Яб це: “Яр хтана, кIвал ахцIана…” Лагь!
Дилбера са бенд мани лагьана.
— Диде, ви яр вуж я? — бирдан жузуна гадади. Дилбер ха-ха ацалтна хъуьрена.
— Лагь! – гьарайзава Гьажиди. — Лагь. Чизвачни?
— Ви Саид буба, — гададин япал лагьана Дилбера.
— Зи ба-а-а?! — гададин вилер гьяркьуь хьана. Гьаятдай рахунрин ванер акъатна.
— Зи яр хтана! — Дилбера айвандик чукурна.
Саидни Агьмед хтана, балкIанрилай эвичIна, варарин вилик, руьхъведай къажгъанар михьзавай дидедихъ галаз рахазва.
— Зи ба хтана! — Гьажиди гьаятдиз чукурна.
— Я чан рухваяр, куьн вуч фад ахкъатна? — жузуна ЦIийивазра.
— Ам яргъал суьгьбет я, диде, — Саида балкIанрилай пурарар алудиз башламишна. Агьмеда адаз куьмек гузва. Гьажиди балкIанрин зарпандар кьунва, абуруз туьмерзава.
— Я свас! — гьарайна къариди. — КIвалин чилиз рухвар хъивегь. Къула цIай за хъийида, исятда кIарасар гваз хкведа!
Са арадилай гъвечIи хизан, рак-дакIар кIеви хъувуна, цIай хъуьрезвай къулан вилик ацукьна. Саида чеб Гияр шегьердиз фейивиликай суьгьбет башламишна. Хизанди рикIивай яб гузвай: вилерикай Рамазан, адан кIвал-югъ карагзава… Хандин свах ккIал акатна хана лагьайла, вири хъуьрена… Къамчидин тIвар ван хьайила, чинар чIур хьана. Кесиб дишегьлидиз инсафсуз ханди авур жаза вилерикай карагна – Дилберан чинин рангар атIана.
ЦIийивазракни зурзун акатна. Вилер цавал алаз, къулгьу кIелна, ада ялварна:
— Я Аллагь, я Рабби! Шери шейтIандивай, кьуру буьгьтандивай, цIувай-вацIувай, сурун азабдивай, хандин басалухдивай вуна хуьй, я Аллагь!
— Амин, — тестикьарна хизанди.
Виридалай залан нефесар алахьна.
— Саидавай, диде, мад ахьтин кьасабханада давам гуз хъхьанач, — лагьана Агьмеда. — Чун къарагъна, хтана!
— А ламран хцин рикIе гила кьисас гьат тавуртIа, — ЦIийивазрак къурху акатна. — Ам илан я лугьуда… ЧIулав илан! Хандални иландал ихтибармир, рухваяр.
— Са затIни адавай жедач, — лагьана Саида. — Зун уьзден я!
Дилбера хизандин вилик суфра экIяна, адал фу, хуьрек гъана.
Гужуналди кIвачер кIаник кутуна, итимрин патавай Гьажини ацукьна.
Бисмиллагь лугьуз, са-сад тIуьнив эгечIна. Вилер чIехибурал алаз, Гьажидин пIузарини пуспус авуна.
— Элгьемдуллагь, — са арадилай Агьмед кьулухъ хьана.
— Вуч фад, чан хва? — жузуна ЦIийивазра.
— Тух хьана, диде, — тIуб туьтуьнал эцигна, алава хъувуна:
— Хандин кIвале тIуьрди ина акIанва, — чина наразивилин лишанар туна. — Хан туш, са къелбикъара я.
— Ана тIуьрди чаз зегьримар хьана, — Саидак хъел кума.
Гьаким Къурбан
