Сулейман-Стальский райондин кьил Нариман Абдулмуталибов меценат, инновациядин чешнедин школадин учредитель Марат Шайдаевахъ галаз гуьруьшмиш хьана ва абуру муаллимрихъ галаз санал Цмуррин юкьван школа идалай кьулухъ вилик тухунин месэлаяр веревирдна.
Кьилди къачуртIа, анал тарсар гунин къайдаяр лап хъсанарунин, тамамвилихъ агакьарунин, цIийи технологияр кардик кутунин, цIийи къайдадин образованидин гъавурда хьунин, материально-технический база хъсанарунин месэлайриз килигна.
Къейд ийин хьи, карчи Марат Шайдаева 120 аялдиз кIелдай чкаяр авай инновациядин школа эцигна, райондиз багъишна. Школа алай аямдин кабинетралди, тадаракралди таъмин я. ЦIийи чешнедин школада кIвалахун патал маса хуьрерай ва районрай муаллимриз теклифна. Абур патал 9 квартирадин яшайишдин кIвалер эцигнава. Алай йисуз школада 61 аялди кIелзава, 32 муаллимди кIвалахзава.
КIелзавайбурун арада маса хуьрерай, гьабурукай яз Кьасумхуьрелай тир аяларни ава. Школадихъ галай мулкунал мини-футболдин ва аялрин майданар кардик ква, интерактивный 16 экспонат аваз “Архимедан парк” туькIуьриз башламишнава. Образованидин идарада тамамвилелди тадаракламишнавай цехар, дерзичивиляй, токарвиляй, хъенчIин къапар ва кIарасдикай затIар расдай мастерскояр ачухда. Абурун бинедаллаз сифтегьан пешекарвилин чирвилер гуда. Школада гьакIни вичин хсуси производстводинни технический база (бине) тешкилда, адак нек, емишар гьялдай ва куьлуь авунвай ем гьазурдай цехар акатда. Идалайни гъейри, гзаф хуьруьнвийриз кIвалахдал акъваздай мумкинвал жеда. Хсуси цехра арадал гъайи суьрсет маса гана хьайи пулунин такьатар меценат Марат Шайдаевахъ хуьр аваданламишунин ва школа вилик тухунин кIвалахриз харждай фикир ава. Цехар патал хаммал райондин хуьруьн майишатдин карханайрай, арендаторривайни маса къачуда.
Алай вахтунда меценат хуьре аялрин бахча ва 100 аялдиз чкаяр авай интернат эцигунин месэладизни килигзава.
— Машгьур ватанэгьлиди Цмуррин школа кIвенкIвечи къайдайралди вилик финиз куьмекзава, — лугьузва Нариман Абдулмуталибова. — Чун къе инновациядин технологийрин девирда яшамиш жезва, пешекарвилин дережа адалай гзаф аслу жезва. ЦIийи школа образованидин цIийи чешне, уьлчме, инновациядин къайдада кIвалахиз алакьун, муаллимар везифайрив цIийи къайдада эгечIун я. IT-технологиядай кIелиз сифтегьан классрилай эгечIун чарасуз я. Школа алай аямдин тадаракралди тамамвилелди таъмин я, яни школа хъсан еришралди виликди тухудай шартIар ава. Чаз кIанзавайди нетижа я. Гьа ихьтин фикир меценатдихъ, школадин коллективдихъ ва райондин руководстводихъни ава. Марат Шайдаева къенлай кьулухъни кIвалахда ва кIелунра тафаватлу жезвай муаллимарни школьникар ашкъиламишда. Адахъ школадиз Россиядин лап хъсан муаллимриз теклифдай фикирни ава.
ЦIийи чешнедин школа вилик тухуникай рахадайла, гуьруьшдал муаллимри къейд авурвал, “Мергьяматлувилин тIатIилар” проектдихъ галаз кьадайвал, алатай кIелунин йисуз Марат Шайдаева Цмуррин юкьван школадин 25 аялдиз Москва шегьердиз экскурсия тешкилна. Школьникар “Космонавтика ва Авиация” центрадиз, ВДНХ-да кардик квай Космонавтикадин музейдиз, Гъалибвилин паркуниз, Измайловский Кремлдиз, Фан музейдиз, Планетарийдиз, Кремлдин ЧIехи дворецдиз, Мосфильмдиз ва тамашуниз лайихлу маса чкайриз фена.
Марат Шайдаева лагьайвал, цIинин йисуз каникулрин вахтунда адахъ 25-30 кIелзавайдаз Кеферпатан меркез Санкт-Петербург шегьердиз экскурсия тешкилдай фикир ава.
— Цмуррин школа гележегдин школа я, — давамарзава ихтилат Нариман Абдулмуталибова. — Райондин руководстводи Марат Шайдаева гъиле кьунвай баркаллу кIвалахдин тереф хуьзва ва чун адаз, гьакIни школадин муаллимриз вири рекьерай куьмек гуз гьазур я. И школа неинки районда ва республикада, гьакI санлай Россияда кIвенкIвечибурукай сад хьун лазим я. Муаллимри чпин пешекарвилин дережа хкажун, кIелзавайбуруз дерин чирвилер гун патал гьакъисагъвилелди кIвалахун лазим я. Муаллимрихъ къенин юкъуз ихьтин мумкинвилер авазва. Алатай асирдин 60-йисара районда саки 500 муаллимди кIвалахзавай, кIелзавайбур 8000-далай виниз авай. Алай вахтунда райондин школайра 6300 аялди кIелзава, абуруз чирвилер гунал 1200 муаллим машгъул я. Цмуррин школада муаллимрихъ кIвалахда, аялрихъ кIелунра агалкьунар ава. ИкI, алай кIелунин йисуз и школадай Вирироссиядин школьникрин олимпиададин муниципальный паюна 17 аялдикай гъалибчияр ва призерар хьана, 3 школьникди обществознанидай, химиядай ва астрономиядай республикадин школьникрин олимпиадада иштиракна. Виликдай икI тушир. Школада мобильный электронный образованини вилик физва. И проект уьмуьрдиз кечирмишунин нетижайрай алатай йисуз Марат Шайдаева 12 муаллимдиз ва 12 кIелзавайдаз пулдин премияр гана. И кIвалах ада давамардайвал я.
ЦIийи чешнедин школада образованидин кIвалах вилик фин Нариман Абдулмуталибова вичин гуьзчивилик кутунва.
Хазран Кьасумов
