Гагь-гагь инсандин уьмуьр гурлу вацIуз ухшар жеда. ВацIун гьунар, гурлувал ва гужлувал, гьелбетда, акахьзавай булахривай я. Бес инсандин? Адан гужлувал — архайралди, мукьва-кьилийралди, ярар-дустаралди, туькI­вей хизандалди, руьгьдин вафалувилелди, Ватандин ва халкьдин вилик вичин жавабдарвал гьисс авуналди, аннамишуналди…

Зи ихтилат — суьгьбетни ажайиб кьисметдин, саки зур асирдилай гзаф вахтунда Мегьарамдхуьруьн ЦРБ-дин акушервиле кIва­лахай Зейдуллагьан руш  Ферзиллаева  Ламунатакай  я.

Ламунат 1937-йисуз Мегьарамдхуьруьн райондин Билбилхуьре Эфендиев Зейдуллагьанни Бигидин хизанда  дуьньядал атана. Дар йисар тир. Хуьрера яваш-яваш колхозар тешкилзавай, ризкьидикай кьитвал авай. Гьавиляй жегьилар, хизанар таз, пата-къерехдиз физвай. Бигидин уьмуьрдин юлдаш Зейдуллагьни, цуьк хьтин руш Ламунат кIва­ле туна, Бакудиз физва, наф­тIадин мяденра зегьмет чIугваз­ва…

Хизандин патав хьун важиблу яз акуна, са кьадар вахтарилай Зейдуллагь хуьруьз хквезва.

Хизандин шадвал яргъалди фенач. Дуьньядик къалабулух квай. Фашизмди кьил хкажнавай. Ватандал чIулав цифер кIватI хьана. Хуьрерай жегьилар дяведиз физвай, дидейрин рикIер цIразвай, сусарин вилер накъварив ацIанвай. Зейдуллагьни Ватан хуьз рекье гьатзава. Шаирвилин гьисс квай Бигиди ам ихьтин цIара­ралди рекье твазва:

Гуьзлемишда, къвазна синел,

Тамир душман чи пак чилел.

Сад Аллагьдин регьимдик кваз,

Фад хъша вун гъалибвал гваз…

Фронтдай чарар кьериз-цIа­руз хквезвай. Чарара авай келимайри хизандин рикI секинарзавай, теселли гузвай: душман  тергда, гъалибвал къазанмишда… 1945-йисан майдин вацра хтай пуд пи­пIен чарчи хизан къарсурна, дуьнья дар хьана. “А чарче “гел галачиз квахьна” ­лу­гьудай къайи хабар авай. Дяведа санал хьайи луткунвиди (Ахцегь район) Зейдуллагь рагьметдиз фейидакай, ам  вичи фаракъат авурдакай хабар агакьарнай. “Гьайиф хьи, а касдикай са малуматни чаз чир хьанач”, — лу­гьуз­ва Ламунат ваха.

Эфенди бубадиз (Зейдуллагьан дах) хва телеф хьанвайди якъин чир хьайила, ада вичин гададин свас Биги рекьел ­гъизва: “вун, чан бала, жегьил я, аял чна хуьда. Вун гъуьлуьз хъфена кIанда…”  ­Бигидиз вичин аялдин гъил ахъайиз кIан­за­вачир. 1948-йис тир. Эхирни дя­ведин цIая­рай хтанвай, вичел гьеле ­гуьллейрин хирер аламай гиливи Саидов Абдулла­гьахъ галаз хизан кухтазва. Ламунат Эфенди бубадинни Зейнабан патав гумукьзава…

1-4-классар Билбилхуьре,5-6-классар Вини Ярагъдал кIелай Ла­мунатахъ буба амачир, диде гъуьлуьз хъфенвай, адахъ галаз са алакъани авачир. Дидединни бубадин тавазвилерикай магьрум хьайи руш, аялвал такуна, чIехи жезвай…  1950-йисуз Эфенди буба рагьметдиз физва. Нурмет имиди (Зейдуллагьан стха) Ламунат Дербентдиз хутахзава, Ленинан куьчеда авай 3-нумрадин школада 6-классда ацукьар хъийизва. Урус чIал чин тийизвай Ламунатаз гзаф четин акъваззава. Амма дурумлу зегьметди, гзаф алахъуни вичин бегьер гузва — руша юлдашрив агакьар хъийизва. Лап хъсан къиметар аваз, 1958-йисуз юкьван школа акьалтIар­зава. Гьа и йисуз Ламунат Дербентдин медучилищедин акушервилин отделенидиз гьахьзава.

— Дербентда заз имидин кIва­ле хьайи йисар рикIел хкиз кIан­завач. Белки, зи кьисмет гьахьтинди я — четин бахт. Гафуналдини кардалди куьмек гайи, къуьн кутур виридаз за икрамзава. Четин виридаз тир. Дяведилай гуьгъуьнин дар йисар. Фу кьит, мекьи хъуьтIер… Чна, аялри, каникулрин вахтунда колхоздиз куьмекар гудай, никIерай кьилер кIватI хъийидай. Юкъуз чIугур зегьмет тIимил акваз, зи дидеди, къуьлуьн кьилер юкъуз хада лугьуз (чимивиляй), гвенар йифиз гуьз хьана. Ял ядай вахтунда дяведа авай аскерриз элжекар, гуьлуьтар храдай. Чаз, аялриз, колхоздай зегьметдин йикъарай къуьл ва маса продуктар гудай. Са гафуналди, дяведин заланвал, аскеррал хьиз, далу пата амай яшлу итимрал, дишегьлийрал, аялрин назик къуьнерални алай, — рикIел хкизва Ламунат ваха.

Ламуната медучилищедин директор Марья Савельевна Цигарашвилидин гафар рикIел хкизва ва адан келимайрикай вичиз вири уьмуьрда тарс хьайиди къейд­зава. Ада икI лагьанай: “Килиг, рушар, куьне хкянавай рехъ четинди, амма баркаллуди я. Югъ-йиф талгьана, зегьмет чIу­гу­на, кIелна кIанда. КIвачел залан дишегьли куь чиниз, гъилиз, мецез килигзава — квевай куьмек кIан жеда. И вахтунда куь патав чIе­хи духтур, я квез тарс гайи му­ал­лим жедач — вири крар квелай аслу же­да, куь чирвилелай… Квез хъсан рехъ ва агалкьунар хьурай”…

Училищеда кIелдай вахтунда Ламунат рушарин интернатда хьана. Ана тарсар гузвай муаллимарни яшамиш жезвай. “Белки, гьавиляй ятIа, за медучилище лап хъсан чирвилер, къиметар аваз куьтягьайди?” — мили хьтин хъверзава Ламунат ваха.

1960-йисан 14-июлдилай Ламуната Мегьарамдхуьруьн райбольницада акушервиле кIвала­хиз башламишна.

— Ксун тавур йифер, кIвачел залан дишегьлийрин кьилихъ акъудай, датIана абуруз дава-дарман авун, вахтунда куьмек гун, гелкъуьн — ибур гъвечIи духтурдин везифаяр я, — лугьузва Ламунат ваха. — Гьа сифте декьикьайрилай башламишна, чалай аслу я бицIекрин уьмуьр. Жуван аял вахтар рикIел хквез, за абуруз къуй куь уьмуьр бахтлуди, экуьди, кьилел диде-буба алайди хьуй, зи бицIекар! — лугьудай.

Шумуд сеферда иви физвай дишегьлияр ажалдин къармахрай ахкъудна. Хъиядай иви гьамиша жедачир. Ам агакьдалди акъвазиз жезвачир, тади гьалда Ламунат ваха вичин иви гуз хьана – адан иви сад лагьай группадинди я.

“Зун зи кьисметдал рази я. Яргъал йисарин зегьметда зал гьалтай инсанриз куьмекар гуз алакьна. Инсандихъ идалай чIе­хи бахт жедани?” — лугьузва тежрибалу пешекарди.

КIвалахал акъвазай гьа 1960-йисан декабрдин 30-даз Ламунатанни Ферзиллаев Абдулжелилан мехъерар жезва. Абдулжелила майишатра, карханайра зегьмет чIугвазва. Ада экономикадин рекьяй илимрин кандидатвилин дережа къачунвай… Ламунат ваха лугьузва: “Яраб  икьван йисара зегьмет чIугур заз чин чIурай, векъиз рахай кас хьана­тIа? Хьанач. Вири жувалай, жуван гьакъисагъ зегьметдилай, чIехи-гъвечIи чир хьунилай аслу тир. Инсандин мезни ширин, гъилни ачух, рикIни михьи хьана кIанда…”

Ада кьилин награда агъзурралди хизанрин, дидейрин патай авай гьуьрметни хайи веледар ва хтулар яз гьисабзава. Алай вахтунда Ламуната ял язава.Юбилярдин Абдулжелилан рикIер веледри шадарзава. “Абуру чи яшлу уьмуьр гуьрчегарзава”, — къейдзава дидеди.

Абдулжелилани Ламуната хизанда кьве хвани кьве руш тербияламишна, шегьредал акъудна. Веледарни диде-бубадал атайбур хьана — зегьметдал рикI алайбур. ЧIехи хва Валерика, Москвадин эцигунардайбурун институт куьтягьна, Ватандин меркезда кIвалахзава. Гуьлмира, Москвадин управленидин институт куьтягьна, вичин хизанни галаз Санкт-Петербургда яшамиш жезва. ГъвечIи хва Эдуарда Москвадин эцигунардайбурун институтдин экономикадин факультет акьалтIарна. Ам Мегьарамдхуьруьн райадминистрациядин финансрин управленидин кьиле акъвазнава. ГъвечIи руш Анжела дидедин гелерай фенва, Москвада медучилище куьтягьна, алай вахтунда ада Мегьарамдхуьруьн ЦРБ-да зегьмет чIугвазва, вичин хизандихъ галаз Мегьарамдхуьре яшамиш жезва. Ламунат вах цIуд хтулдин бадени я. Абурукай сада школада  кIелзама, амайбуру Москвада, Петербургда, Рязанда, кьилин образование къачуна, кIвалах­зава…

Мегьарамдхуьруьн ЦРБ-дин кьилин духтур Гь.Беглерова Ламунат вахакай ихьтин хуш келимаяр лагьана:

— Ламуната вич зегьметдал рикI алай, вини дережадин пешекар яз къалурна. Жавабдар везифаяр ада баркаллувилелди кьиле тухвана, адав дидейрин мецерилай алхишар гзаф агакьна. Абур адан гьар йикъан, гьар йисан зегьметдин къимет я. Ам чаз виридаз чешне я…

Райбольницадин психиатр Гьажимурадов Бутай духтурди рикIел хкизва:

— Чна санал кIелна, за — фельдшервилин, Ламунат ваха — акушервилин отделенийра. Ам зегьметдал ва уьмуьрдал кьару руш яз рикIел алама зи. Ада медучилище лап хъсан чирвилер аваз куьтягьна. Кьисметди чаз са больницада кIвалах­дай мумкинвал гана. ДекIени вири Ламунат вах хьтин къени рикI авайбур хьанай­тIа…

Ламунат  2004-йисуз “Дагъус­тан Республикадин здравоохраненидин отличник” лагьай тIвар­цIиз, В.И.Ленинан 100 йисан юбилейдин, “Зегьметдин ветеран” ва маса медалриз лайихлу хьанва.

Райбольницадин администрацияди садрани вичин пешекарар рикIелай алудзавач, гьар йисуз духтуррин суварин юкъуз Ламунат вахазни теклифзава, суварар тебрикзава.

И баркаллу рекье Ламунат ваха 52 йисалай гзаф вахтунда зегьмет чIугуна.

Гьуьрметду Ламунат вах, къуй ви намуслу зегьметдин баркаллу таж гьамиша вине, вун гьа чаз чидай саягъда кIубан яз хьурай. Ви заха чIехи рикI балайрикай, хтулрикайни птулрикай динж хьурай!..

Ламунат вах, куькIвей чирагъ,

Шумудаз вун хьана даях?!

Ваз икрамиз, хуьзва хатур,

Ви чан сагърай, азиз духтур…

Аллагьяр Абдулгьалимов, Хтун-Къазмайрин хуьр