Са вахт авай, чи уьлкведа кьакьан цларал “Халкьдин сагъвал — уьлкведин девлет!” гафар кхьенвай чIехи плакатар аквадай.
Дугъриданни, сагъвилелай чIехи девлет жедани? Гилани, “инсанвилин капитал” хуьникай, ам виликди тухуникай рахадайла, сифте чкадал чи обществода халкьдин сагъламвал хуьнин гьал гьихьтинди ятIа, гьадаз артух фикир гузвайди я. Хъсан духтурар, больницаяр, поликлиникаяр, профилакторияр, ял ядай кIвалер, центраяр авачтIа, сагъламвал гьикI хуьдайди я?
И фикирар зи рикIел и мукьвара Кьурагь райондин Моллакент хуьряй атай са чарчи гъана. Ана чавай ЦIийи йисан вилик газетдин нумрада чпин райондин больницадин кьилин духтур Азим Акимович Азимов тебрик авун тIалабнавай. ГьикI хьи, адан и йикъара 50 йис тамам жезва, вичини агьалийрин патай кьетIен гьуьрмет ва авторитет къазанмишнава. Ам РД-дин лайихлу, кьилин категория авай духтур я. Маса наградаярни ава.
Мад са рекъем важиблу яз акуна чаз: Азим Акимовича вичин уьмуьрдин 50 йисакай 25 духтурвилин, адакайни 15 йис кьилин духтурвилин везифайриз бахшнава. “Тарифдиз лайихлу, акьулдал гужлу кас я”, кхьенва чарче. И гафар шиирралдини давамарнава:
ЯхцIурни цIуд йисан вилик
Кьабулна вун Лезги чили,
Хьуй лагьана духтур сейли, —
Гиппократаз мукьва-кьили.
Сагъламвилин хуьзва сергьят,
Рабни дарман тийиз кьенят.
Гьар кефсуздаз жезва регьят,
Ви гъилелай къачуз менфят.
Яш хьайитIан, тахьай куьгьне!
Сагъсузвилиз ая няне!
БарбатI ийиз тIалрин бине,
Духтурвилин ирс тур вине!
Ви къуллугъдихъ ава гьунар –
Бакъалдаллай къизил шагьмар.
Квадарзава дердер-гъамар,
Генг ийиз чи руьгьдин камар…
Зи гафарик квез таб жагъич,
Пис касдал за баркалла гъич.
Кьегьал хва я, сагъ хьурай вич!
ЧIехи духтур Акимович…
(Кхьей кас Саид Ибрагьимов.)
Ихьтин чар атайла, гьикI кьарай хуьдайди я? Чна гъиле-гъилди чIехи духтурдихъ галаз алакъа тайинарна, адавай са шумуд суалдиз жаваб гун тIалабна. Чун гъавурда акьурвал, ам и райондин КьепIиррин хуьре дидедиз хьана, ина юкьван школа, Махачкъалада Даггосмединститут лап хъсан чирвилералди акьалтIарна, хтана, вичин хайи хуьре терапевтвиле, участокдин больницадин кьилин духтурвиле, ахпани райондин кьилин духтурдин заместителвиле, гила кьилин духтурвиле кIвалахзава.
— И девирда районда агьалийрин сагъламвал хуьнин карда гьихьтин дегишвилер хьана? – хабар кьуна за Кьурагь райондин куьгьне больницадин гьалар виликдай акурвиляй.
— Райбольница цIийи шартIариз экъечIна гила 10 йис жезва, — Азим Акимовича — кьве мертебадин цIийи дараматда аямди истемишзавай саки вири шартIар арадал гъанва: экв, яд, чимивал, михьивал, дарманралди, тадаракралди таъминвал, азарлуйрин гьакъиндай къайгъударвал…
Больницада 5 отделение кардик ква: терапиядин, хирургиядин, гинекологиядин, инфекцийрин, аялрин сагъламвал хуьдай. Идахъ галаз сад хьиз, алай аямдин рентгенкабинет, чкадал алай ва чархарал алаз санай-саниз фидай флюорографиядин кабинетар, анализрин лабораторияр, хъсан поликлиника, “тади куьмекдин” 4 бригада, куьрелди, агьалийрин саки вири игьтияжар, масанихъ тефена, чкадал таъминариз жезва.
Райондин кьилин больницадилай гъейри Моллакентда, КьепIирдал участокдин больницаяр, Гелхена духтуррин амбулатория, 23 хуьре ФАП-ар кардик ква. Къуватар чахъ бес кьадар хьанва.
— Пешекарар бес жезвани? – суал гана за.
— Юкьван медперсонал чаз бес жезва. Виринра вири ава. Кьилин пешекарвал авай духтуррин кьитвал гьиссзава. 16 штат чина буш я. Жегьил пешекарар хтун вилив хуьзва…
Завай генани са суал гун тавуна таз хьанач: — Демографиядин гьалар гьикI я? ЦIийи несилар жезвани?
Кьилин духтурдин сесиник гьайифдин гьисс акатна: — Аялар хунин кьадарар къвердавай тIимил жезва. Им, за кьатIузвайвал, чи вири районриз, шегьерризни кваз хас хьанвай гьал я. Хуьрера жегьил хизанар тIимил я. Амайбуруни 1-2 аялдилай артух хьуниз майилвалзамач. Гилан шартIар масадбур я. РФ-дин Президентдин тапшуругъдалди “Дидевилин капитал” кардик кутуни са жуьредин дегишвал арадал гъайиди гьиссзава.
Демографиядин гьалар яшайишдин шартIарилай аслу тирди виридаз чида. Чинани гьакI я. Кар-кеспидик квач гзафбур, жегьилар пата-къерехдихъ акъатзава.
ЯтIани чи районда 15 агъзур агьалидикай 4000 (за тахминан лугьузва) аялар я. Хкатунар малум туш… Яшлубурун, кьетIен къуллугъ герекбурун кьадар 1200-лай алатзавач. Абурун патай наразивилер хьайи дуьшуьшарни малум туш. Дагъдин михьи гьавади, ци, тIебии суьрсетри чи агьалийрин сагъламвилиз хъсан таъсирзавайдални шак алач…
— ЦIийи йисан вилик газет кIелзавайбуруз вуч лугьудай?
— Къуй гьар са хизанда мягькем сагъвал хьурай. “Лезги газетни” чахъ авай руьгьдин девлетрикай чIехиди я. Ам кIел тийизвай лезги хизан я хуьре, я шегьерда тахьун зи мурад я. Чи духтурри, медработникри ам гьар йисуз кхьизва, ашкъидивди кIелзава…
За гьиссна: кьилин духтурдин юбилей халкьди къаршиламишунихъ себебар авачиз туш. Моллакентви Саид гьахъ я! Азим Акимович Азимов, дугъриданни, гьа Гиппократан “мукьва-кьили”, гьавиляйни ам халкьдиз сейли я.
Чнани Азим духтурдиз агакьнавай дережаяр ва ЦIийи йисни мубаракзава:
Къуй мад сагълам яшар хьурай,
Агалкьунрин аршар хьурай.
Вун тебрикиз, маршар хьурай,
Къулал хинкIар, ашар хьурай…
Сагъвал кьилин девлет я чи,
ИкI тебрикун адет я чи…
Мердали Жалилов
