И агьвалатар алатай асирдин 80-йисара хьайибур я. Диде рагьметдиз фена са тIимил вахтни арадай тефенмаз, чи хизан вичин къад йисни бегьем тахьанвай, мединститутдин кьуд лагьай курс вадралди куьтягьай, пагьливан хьтин хцикайни магьрум хьана. Ам чи юкьван хва тир. И кьве къакъатуни чун къарсурна, кIвале серинвал туна. Кьве йис кьван алатнавайтIани, чна, иллаки стхайри, яс чIугун давамарзавай.
КIвалин чIехибур са гьихьтин ятIани кар кьетIдай серенжем кьабулуниз мажбур хьанвай. ЧIехи хци мединститутдин эхиримжи курсуна кIелзавай. Адахъ рикI ацукьнавай руш авайдакайни чаз фадлай чизвай. Са няниз чна хизандин арада, са артух ван-сес алачиз, гъвечIи хцин хайи югъ къейдзавай. Рухвайрин дидеди майдандиз чIехи стхадиз мехъер авунин месэла вегьена. Дериндай фикир гайила, арадал атанвай шартIара им чна гьялна кIанзавай дуьз месэла тирди вирида кьатIанвай. Хкянавай рушни, адан диде-бубани чи меслятдал рази хьана…
Мехъер ийидай залдин къайгъу чIугуна кIанзавай. А вахтара им четин месэла тир. Меркезда авайди яшайишдиз къуллугъдай кIвале кардик квай са зал тир. Амни вилик-кьилик квай хванахвайриз бес жезвачир. ГьакI хьайила, аник умуд кутун фикирдизни гъизвачир.
…Политехнический университетдихъ а вахтара вижевай столовая авай. Ана чи са таниш хизанди чпин рушан мехъер авурдини чаз чизвай. Ина хозчастунин проректорвиле чахъ галаз дуствилин алакъайра авай Мирзамегьамедов Алимегьамеда кIвалахзавай. Чна ам чавай гьялиз тежезвай месэладин гъавурда туна.
— Чи чIехидини чакай я, духтур. Заз чиз, ада ваъ лугьуч, — зи гъиликай кьуна, ада вичихъ галаз зун ректордин кьилив тухвана. Салам гана, кефер-гьалар хабар кьуна,зи дердидикай чир хьайила, ректорди вичи столовая мехъерар авун патал ваъ, студентриз тIуьнар гун патал эцигнавайди я лагьана жаваб гана. Чаз амукьайди адан патавай, кьилер хура туна, ван алачиз гьарда вичин къимет гана, эхкъечIун хьана…
Гила вучда? РикIел Дагъустандин статуправленидин начальник, виликдай финансрин министрвал, КПСС-дин райкомдин сад лагьай секретарвал авур, республикада чIехи авторитет авай чи дуст Даниял Закержаеван патав фин атана. Ада, хъуьрез-хъуьрез, дуст кас, рикIиз азият гумир, къуй чаз мехъерардай рухваяр хьурай лагьана, зун секинарна. “Ракьунни бетондин затIар гьазурдай заводдин столовая ваз бегенмиш ятIа, чна гьанаг кардик кутада” лагьана, рахаз-рахаз, ада Дагъустандин эцигунрин управленидин начальник Селимов Нурагьмедаз зенгна, зун гьадан патав рекье туна.
Адан кабинетда мад са жегьил итим авай. Ам ихтилат физвай заводдин директор яз хьана. Ида тапшуругъ кьилиз акъудуник эсиллагь кьил кутазвачир. Селим Нурагьмедова заводдин директордиз эмирна:
“Эгер ваз Даниял Закержаев вуж ятIа чидачтIа, вуна планар ацIурунин гьалдикай гьахъ-гьисаб (отчет) гудайла, чир жеда. Хъсандиз фикир ая лагьана, зун адахъ галаз заводдиз ракъурна.
Чкадал хтайлани, и касди зун шадарнач.
Кефиник серин акатна, зун, вуч авун лазим ятIа течиз, фикиррик кваз, адан кабинетдай экъечIна.
Гару таралай вегьенвай пеш тухудай хьиз, заводдин гьаятда инихъ-анихъ къекъвез, жува-жуваз сабурар гузвай арада зи къаршидиз вичин куьтягь тежедай къайгъуйри басмишнавай Ким Заманович Османов атана. Чун танишар тир, амма дуствилин дережа авачир. Зани адан уьмуьрдин юлдаш Тамара Мегьамедовнади мединститутда санал кIвалахзавай. Итимар сад-садахъ галаз мукьва авунин карда дишегьлийрихъ кьетIен алакьунар жедайди заз чидай.
— И шегьердин къерехдиз вун гьинай акъатна, гьуьрметлу духтур? Хийир хьурай, ваз кIани-такIан? — зав рахадай мумкинвални вугун тавуна, къуьнер кьуна, зун вичел чIугуна.
Дуьз лагьайтIа, заз Ким Замановича ина кIвалахзавайдакай ва адан къуллугъдикайни чизвачир.
Гудайла, Аллагьди бахт къведай вацIал муьгъ эцигда лугьудайвал, Ким Заманович гьа и заводдин директордин заместитель яз хьана. Вични майишатдин рекьяй.
— Я кIвал къени хьайиди, зун инал алаз, ви ахьтин четин хъутIалра вуч авайди тир? Са фикирни мийир, месэла гьялун зи хиве ава. Директор-миректор ваз герек туш, — лагьана, ада вичин ачух гъил зав вугана…
Киш юкъуз Ким Заманович экуьнахъ фад вичин къуллугъчиярни галаз столовойдиз атана, вири гьазурвилер акунвай. Мехъер гьич завай фикирдизни гъиз тежедайвал кьиле фенай!.. Са гъвечIи кар- гьикьван хъутIалар?..
Эхь, гьуьрметлу газет кIелзавайбур, зун дуствилихъ ихьтин алакьунарни авайдан чIалахъ гьа чIавуз хьанай.
Ким Замановича авур гьуьрметдиз рикIелай ахлат тийидай хъсанвал лугьуда. Ихьтин алакьунар авай инсандихъ гьахьтин рикIни, алцумиз тежедай кьван девлетни жеда. Ингье мисални.
Виридалайни еке девлет диде-буба патал абуру тербияламишай аялар я.
Ким Замановичан хва Замана, рушари — Гуьлнарадини Насията — бубайрин ирс девлетлу авуна, давамарзава. Москвада лап чIехи къуллугърик ква.
Бахт азад къуш я, — лугьузва чи халкьдин мисалда, — гьинал кIан хьайитIа, гьанал ацукьда.
Советрин уьлкве чкIайла, Ким Замановичан хизан Дербентдиз хъфена. Исятда Тамара Мегьамедовнани галаз лайихлу пенсияда, хтулринни птулрин юкьва аваз, яшамиш жезва…
Квехъ чандин сагъвал ва балайрикай рикIер динж хьурай, гьуьрметлу Османовар!
Азедин Эсетов
