(Эвел — 2022-йисан — 49-51, 2023-йисан 1-3, 5-нумрайра)
- “Аль-Мукъиту” — Гьар са шейинал гуьзчивализ, Хуьзвайди, (2- Виридаз Рузи Гузвайди). Ам “дуьньядал алай гьар са шейинив” ем (недай затI) агакьарзавайди (таъминарзавайди) ва Вичин гьикметдалди Вичиз кIанивал абурун ризкьияр пайзавайди я. Аятда лагьанва (4-сура, 85-аят, мана): “Аллагь гьар са шейинал (гуьзчивализ) хуьзвайди, шагьидвалзавайди я”. “Мукъит” гафунихъ са шумуд мана ава: лап къудратлуди, шагьидвалдайди, хуьзвайди, рузи гузвайди.
- “Аль-Малику” — (Виридан) Пачагь (вири алемрин Иеси). Ам инсанрин Рабби, инсанрин Пачагь, инсанрин Илагьи я.
- “Аль-Малику” — (Азим) Мелик (Зурба Пачагь). Ам меликвилин (пачагьвилин, гьукумдарвилин) сифетар авайди я. Адаз виридан винел чIехивал, гъалибвал, идара авунин сагьибвал ава. Ада Вичиз кIанивал гьалзава крар: халкь авунин, эмир гунин ва эвез гунин. Вири алемар — Адан лукIар, гъилик квайбур я. Виридан иеси Гьам я!
- “Аль-Мавля” — Арха (Куьмекчи). Ам Къаюм, Агъа, Рабби, Мелик я — Вичивай бендейри куьмек ва чара умудзавай. КьетIендиз Ада иманлуйриз къаюмвалзава.
- “Аль-Мугьаймину” — Гуьзчивалдайди (Шагьидвалдайди). Ам чуьнуьх крарикай ва хурара авай чинебан сирерикай хабар авайди я. Ада Вичин чирвилелди вири элкъуьрна кьунва. Ам Вичин бендейрал ва абурун амалрал шагьид я.
- “Ан-Насиру” — Насир (Куьмекдайди, Адан Диндиз куьмек гун Истемишзавайди). Ам бендейриз нуьсрет гудайди я. КьетIендиз Ада иманлуйриз нуьсрет ва куьмек гузва. Къуръандин аятра къалурнава, мисал яз — (22-сура, 40-аят, мана): “Ва Аллагьди, дугъриданни, куьмек гуда вичи Адаз (Адан диндиз) куьмек гузвайдаз. Гьакъикъатда, Аллагь лап къуватлуди, гзаф гужлуди я”. Бендеди Аллагьдин муъмин бендейриз куьмек гуналди, Аллагьдин гьахъар (ферзер), икьрарар кьилиз акъудуналди, къадагъайрикай яргъаз хьуналди, Аллагьдиз куьмек гун лазим я. Аллагь-Таалади Вичин иманлу бендейриз Вичиз нуьсрет гун эмирнава. Аятда лагьанва (61, сура, 14-аят, (мана): “Эй иман гъанвайбур! Куьн Аллагьдин (диндин) (еке) куьмекчияр хьухь…”. Мад са аят — (47-сура, 7-аят, мана): “Эй иман гъанвайбур! Эгер куьне Аллагьдиз (Адан диндиз, расулдиз) куьмекайтIа (Адан Ктаб кьиле тухуналди: Адан эмирар кьилиз акъудиз, къадагъайрикай яргъаз жез), Ада квезни куьмек гуда ва куь къадамар (кIвачин кIанер) мягькемарда (куь душманрин аксина)”. Аллагьдин диндиз куьмек гун Адан Ктаб — Къуръан ва расулдин Сунна чирун, абурай чирвилер къачун, дуьз кар эмир авун ва чIуру кар къадагъа авун я.
- “Аль-Вагьиду” — Сад Тирди. Ам вири тамамвилералди Сад тирди я — чпе маса садани иштирак тийизвай.
- “Аль-Варису” — Варис. Вири “халкьнавай затIар” фана хьайила, Ам Амукьдайди я. Ам Вичел эхирдай вири ирс яз гьалтдай Ирссагьиб я.
- “Аль-ВасигIу” — Гегьеншвилер Гвайди (регьимдиз, азимвилиз, гьукумдарвилиз, меликвилиз, няметриз, хъсанвилериз, мердвилиз). Ам гегьенш сифетар, лишанар ва абурухъ алакъалу гьалар авайди я. Гьич садавайни Адан тариф дуьм-дуьз кьилиз акъудиз жедач, гьакъикъатда Ада Вичин тариф гьи къайдада къалурнаватIа, гьам я гьахъ!
- “Аль-Вадуду” — Гзаф КIандайди ва Гзаф КIаниди. Адаз Вичин небияр, малаикар, иманлу бендеяр гзаф кIанда. ГьакIни Ам Вични абуруз виридаз виридалайни гзаф кIанда. Гьа им бендедин рикIе виридалайни важиблу кар я — Аллагь кIан хьун, Ам виридалайни вилик ва вине хьун! Аллагь кIан хьун къазанмиш жедай виридалайни чIехи себеб — Аллагь гзаф рикIел ва мецел гъун, Адаз тариф гъун, тIеатар ва итIаатлувилер авун, тамамдаказ расулдиз (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) табий хьун я!
- “Аль-Вакилу” — Къаюмвалдайди (хуьдайди, куьмекчи, аявалдайди). Ам Вичин “халкьнавай вири затIар” Вичин чирвилелди, зурба къудратлувилелди ва тамам гьикметдалди идара ийизвай Къаюм я. Вичин авлийриз къаюмвализ (ва архавализ), абуруз крар регьятарзава ва четинвилерикай хуьзва.
- “Аль-Валиййу” — (Гьакъикъи) Арха. Ам Вичи вири алемрин крар гьалзавай, кьиле тухузвай ва идара ийизвай Арха я. Ада абуруз чпин динда, дуьньяда ва Эхиратда менфят авай крар ганва. ГьакIни Аллагь Къаюм я — бендеди Адаз ибадат авуналди ва тIеатралди мукьвал хьуналди. КьетIендиз Ада Вичин иманлу бендейриз къаюмвалзава — абур зулуматрай нурдиз акъудиз, дуьз тербия, куьмекар ва агалкьунар гуз.
- “Аль-Вагьгьабу” — Гзаф Пишкешар Багъишдайди. Ада Вичин мердвиляй бул няметар багъишзава, гзаф хъсанвилер ийизва. Абурукай вирибуруз талукьбурни ава ва иманлуйриз гузвай кьетIенбурни.
Аллагьдин расулдин (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) Суннадай:
- “Аль-Жамилу” — Гуьрчегди (Иерди, Къешенгди). Ам лап жамалвал (абурлувал, мешреблувал, гуьрчегвал) авайди я — Вичин Затда, Сифетра, крара. Адан Затдин жамалвиликай са пай кьванни лугьуз садалайни алакьдач, гьатта Женнетэгьлийрини чеб авай зурба наяметар, шадвилер рикIелай алудда, чпин Рабби акурла… Абур лап рикI акъатдай гьалдиз къведа!
- “Аль-Жавваду” — Гъил Ачухди (Жумартлуди). Ам гзаф мердди ва гзаф пишкешдайди я. Ам, тIалаб тавунмазни, булдиз гудайди я!
- “Аль-Гьакаму” — Адалатлу Дуванчи. Аллагь Вичин бендейрин арада и дуьньядани ва Эхиратдани адалатлувилелди, садазни зулум тавуна, дуван ийидайди я.
- “Аль-Гьайиййу” — Гьаялуди (Регъуьди). Адаз, гъилер вилик яргъи авуна, дуьа-ялвар ийизвай касдиз жаваб тагана таз регъуь я. Адаз гунагь ийизвай бендейриз гьасятда жаза гуз регъуьзва, гьавиляй Ада абуруз туба ийидай муьгьлет хгузва. Адаз гьаялувал гзаф кIанда!
- “Ар-Раббу” — Рабби. Ам вири бендейриз гьакъикъи тербия гузвайди я — идара ийиз ва гьар жуьре няметар гуз. КьетIендиз — Вичин хкянавай лукIариз абурун рикIер, руьгьер, къилихар дуьз ийиз. Гьавиляй абуру Адаз гьа и тIварцIелди гзаф эверзавава, дуьа ийизва!
- “Ар-Рафикъу” — Хъуьтуьлди. Ам Вичин крара Къениди (дугъриди, милайимди, юмшагъди) я. Ада “вири халкьнавай затIар” сад-садан гуьгъуьнаваз, Вичин тамам гьикметдиз ва къенивилиз килигна, халкьнава. Гьатта Вич абур вири са легьзеда халкь ийидай кьван къудратлу ятIани, Аллагь-Таала Вичин бендеяр патал лап къениди я!
- “Ас-Суббугьу” — Лап Пакди; Ам я лап михьиди Адаз лайихлу тушир гьар са кардикай, нукьсанрикай, шерикрикай.
- “Ас-Саййиду” — Агъа. Ам виридан Агъа, виридан Иеси я ва вири халкьнавай затIар Адан лукIар я.
Ямин Мегьамедов, диндин алим
