Зи лиф
Югъ ачух жез, туьхуьз гъетер,
Цавун са пад къекъиф жеда.
Гьар пакамахъ сегьер-сегьер
Зи дакIардихъ са лиф къведа.
Зи уьмуьрдин сегьер рикIел
Къвез жеда, и къуш акурла.
Эзбер жеда, къвез зи мецел,
РикIин гафар, хуш акурла:
— Лув це, зи лиф, лув це, зи лиф,
Шалбуз дагъдин синерал на.
Адан ценев хьанвай алциф,
Са кьил чIугу вирерал на.
Агъадихъди лув це ахпа,
Зи хуьр алай ягъваралди.
Мензера ваз ахьтин зурба
Аквадач гьич ахварайни.
Къацу чIурар, багъни бустан,
Чиг булахрин ширширарни…
Тенг мармар я гьарма са къван,
Гиширар я жигъирарни…
Зи лиф, хуьре са кIвал ава,
Ичин багъдин куьлгедик квай.
Агь, зи рикIе са тIал ава, —
РикI а кIвалин бинедик ква.
А кIвале зун чIехи хьана,
Ам сифтегьан муг хьана зи.
Гъурбатда зун рехи хьана,
Пак мурадар руг хьана зи.
Ахлад, зи лиф, лагь зи кIвализ:
— Вил хьанва зи цларихъ пак;
Зи паталай пIагь це чилиз,
Зи рикIин тIал сурарихъ твах!..
Лув гана лиф къарагъзава…
Гьар юкъуз икI тикрар жезва.
Заз хайи кIвал карагзава —
Зи рикI лифрез ухшар жезва…
Етим туш вун
Амай кьван гагь лезги чилел
Лезги хваяр, руьгьдал лигим,
Етим Эмин — намусдин сел,
Туш вун етим! Туш вун етим!
Амай кьван гагь адалат гвай,
Ягь-намус квай лезги алим,
Етим Эмин — уьмуьрдин цIай,
Туш вун етим! Туш вун етим!
Лезги чуьнгуьр рахар кьван гагь,
Амай кьван гагь гимишдин сим,
Етим Эмин — руьгьдин панагь,
Туш вун етим! Туш вун етим!
Амай кьван гагь са дишегьли,
Лезги чIал чир тек са итим,
Етим Эмин — камалэгьли,
Туш вун етим! Туш вун етим!
Амай кьван гагь гьар хуьре ким,
Амай кьван гагь гьар рикIе чим,
Етим Эмин, туш вун етим!
Туш вун етим! Жедач етим!
Марвар булах
Марвар булах авахьзава,
КкIалрилай алахьзава,
Марвар булах, Марвар булах,
Зериф я ви шагьвар булах.
Дерт алайбур къвез ви патав
Ацукьзава, дерт лугьузва.
На абурун тIалар-квалар,
Хажалатни гъам тухузва,
Каспи гьуьлуьв ам вугузва.
Марвар булах, Марвар булах,
На гьар са кас ая уях.
Жуван ширин ширширдивди
Хирер чуьхуьх уьмуьрдин чи.
Асирра вун къадим я
СтIал шаир Сулеймана
Веси туна лезгийриз:
“Гьар са мурад рикIяй гъана,
Рум це халкьдин дердийриз”.
Сулейманан чIаларалди
ГалкIанва къе Самурдин
Кьве къерехни, са хиялди
Сад авуна сабурдив.
Сулеймана кап эцигна
Лезги халкьдин далудал.
Шииррин рапрап эцигна
Гьар са рикIин парудал.
Лезги чIалан дараматдин
Цал хкажна шаирди.
Лезги ягьдин, адалатдин
Хвал хкажна шаирди.
Камаллу ва назик чIалар
Дуьнья тирвал илифна.
Горькийдини, чIалал пайгар,
Сулейманан тарифна.
Эй Сулейман, чIехи устад,
Асирра вун къадим я,
Гьар са лезги валди я шад,
Руьгьдалдини лигим я.
Чешме
Рагарай рехъ-хвал атIана,
Зирингдаказ чешмеди.
БацIиди хьиз хкадариз,
Чукурзава дередиз.
Ана вацIук акахьна ам,
ВацIуни ам агъмишна.
Чешмедин яд гур лепеди
Гьуьл галайвал ахмишна.
Чешмедиз фад дерт-гъам хьана
Гьуьлуьн гъурбат ятара.
Бугъ къарагъна мад гьуьлелай,
Булут хьана цавара.
Дагъдай атай гур гарари
Куьзна марфар булутрай.
Хъвана ятар бул чуьллери,
Звал гъиз чешмед умудрал.
Чешме, ширшир ван ацалтна,
Чуьлдин хурал ргазва,
На лугьуди бацIи я ам,
Къацу чIурал къугъвазвай.
* * *
Эгер, инсан, аватIа вахъ
душманар,
Ийиз кIандай гъамиша вун
пашманар,
Авазва вахъ уьмуьр чидай
дустарни,
Куьмек гудай кьилиз тухуз
къастар ви.
Гьамишалугъ душман хьухь вун
душманриз,
Алакь ая валай абур пашманриз,
Чир хьана хьиз къадир гьар са
дустунин,
Тамарзу хьухь цIийи дустар
акунихъ.
* * *
Жуван кIвалин ракIар ахъаз тур
вуна,
Аниз мугьман атурай.
РикI ачуха, экъис мийир хур вуна,
Жув намусдив ацIура.
Гьа чIавуз ви хкаж жеда дережа,
Жеда кIвале берекат.
Миграгъани, КцIарани, Хвережа
Чир жеда ви мярекат.
Ви папани, ви итимвал агатай,
Ийида ваз гьуьрметар.
Ваз уьмуьрдин лотерейдай
акъатда
Анжах бахтлу билетар.
* * *
ВацIун кьере къайи къванцел
ацукьна,
Яб гузва за селдин гурлу
манидиз.
Ада закай мад сеферда ашукьна,
Илгьамдин цIай яна хьиз зи
ивидиз.
Заз акI тир хьи: цаваравай
булутар
За шииррай ацIурнавай чарар я.
Абур кIелиз алакьайдан умудар
Экуь жеда, мурадарни пайгар яз.
* * *
Яшайишди гатайтIани,
Умудрин гъал атIайтIани,
ЧIагъари къвез чухвайтIани,
Селлерини тухвайтIани,
Гъилер-кIвачер атIайтIани,
Жуван миллет такIан жедач.
Къизилар заз гайитIани,
Цавай гъетер гъайитIани,
ЦIаярикай хвейитIани,
Цуьквер рекье цайитIани,
Дердер вири кайитIани,
Яд чиликай ватан жедач.
* * *
Зун бубадин фена сурал,
Рахана зун дидед чIалал:
“Буба чан, на заз гайи фу,
Ая гьалал, ая гьалал”.
Жаваб гана бубади заз:
“Гьалалзава, чан хва, за ваз.
Жува авур писни-хъсан,
Веревирда жува-жуваз.
Писвилинни хъсанвилин
Дуванчи я халкь ви чилин.
За гьалалай а фан къадир,
Чир хьухь — тиквал я ви кьилин”.
* * *
Кьил хиялрив ацIанва зи,
Умуд-кьарай атIанва зи,
И дуьньядин крар акваз,
РикI бархунрив ацIанва зи.
Кесибдин гьал таквадайдаз,
Ажуздан гъил такьадайдаз,
Вуч лугьуда, гьикI лугьуда
Гаф лагьайла дакIвадайдаз?
Гьахъни дуван чилел алач,
Камаллу кас кьилел алач.
Гагь акI жеда: Аллагьдинни
Кесиб факъир рикIел алач.
Фана дуьнья, Муграгъ Салахъ,
Бинедилай хьанва члахъ.
Ви чIалара кьванни вуна
Куьмек кIани касдин пад яхъ.
Ким
Гьар са кимиз герек я
Вичин агъсакъал,
Тахьун патал жегьилар
Анал къалмакъал.
Тахьун патал ичкияр,
ЧIугваз анаша,
Тахьун патал мусибат,
Уьмуьр — тамаша.
Садра кимел пакамахъ
Атайла жемят,
Кимин къванер амачир,
Течиз фейи пад.
Йифиз хьайи дуьшуьшдин
Акъатна шагьид:
“Кимин къванер тухвайди
Я кавха Гьамид.
Къадим лигим къванерив —
Ядигаррив пак
Вичин цIийи кIвалерин
АцIурна хандакI”.
Вуч лугьуда и кардиз,
Лугьуда на низ?
Татурай лагь явакьан
Жемятдин кьилиз.
Пачагь ахмакь хьайила,
БарбатIда уьлкве.
Кавха кIамаш хьайила,
Хуьр жеда хирде.
Муграгъ САЛАХЪ
