Садвал чи къуватни гележег я

Россиядин Федерациядин Президент Вла­димир Путинан тапшуругъдалди Дон­бассдин шегьерар, хуьрер, миллионралди агьалияр Украинадин миллетбазрикай, неонацистрикай, фашистрилайни фейи инсафсузрикай азад авун патал военный махсус серенжемдив эгечIуни чи гзаф инсанрин вилер ачухна. Россиядин къенепатан душманар, хаинар алай чкаяр малумарна. «Чун куь дустар я» лугьуз тикрарзавай хейлин уьлквейрин кьиле авайбурунди гьакIан лагълагъар тирди, абуруз Россия аквадай вилер авачирди, чи уьлкведин девлетар тарашунин мурадар рикIе авайди субут хьана. Къе Украинадиз гуя  куьмек гузвайди я, ам Россия­дин чапхундикай хуьзвайди я лугьуз, США кьилеваз, яхцIурни цIудалай гзаф «виликан дустари» чахъ галаз дяве ийиз­ва, Украина датIана яракьралди, долларралди, евройралди таъминарзава.

Кьил кьилел аламачир бязи сенаторри, политикри, Зеленскийдин амадагри, гъилибанри, «вири урусар, гьатта президентни кьена кIанда» лугьуз, телеканалрай, газетра интервьюяр гузва. Россиядихъ галаз женгиниз экъечIнавай уьлквейрин ва Евросоюздин кьиле авайбуру тарихдин вакъиаяр, тарсар михьиз рикIелай ракъурзава, дяведик мадни цIай кутазва. Чизвач хьи, дяве, къе Украинада аватIа, пака чеб авай маканризни акъатдайди.

Гьа икI жедайдал шак гъиз жедач. Вучиз­ лагьайтIа, США-дин ва Евросоюздин куьмек агакьзавай Украинади терроризмдин гьерекатриз рехъ ачухнава. Россиядин ислягь агьалияр яшамиш жезвай хуьрер, шегьерар ракетайрай язава, абурал беспилотникри, диверсантрин кIеретIри гьужумзава.  Идал бес тахьана, Россиядин Президент авай Кремлдал ва Москвадин районрал беспилотникар ахъайна. Абурувай еке зиянар гуз хьаначтIани (ПВО-дин частари абур вири барбатIна), пака фашистрин, террористрин, миллетбазрин кьилиз вуч къведатIа лугьун четин я. Эгер ихьтин гьалар давам хьайитIа, Москвади террористриз куьмек гузвай уьлквеярни, абур гьазурзавай пунк­тарни ягъун мумкин я. Абурун кьили ван тавуртIа, дяведин серенжемар давамардай рехъ кьуртIа, чи уьлкведин шегьеррал, хуьрерал гьужумар хъувуртIа, тежрибалу политикри, военный пешекарри лугьузвайвал, ядерный яракьни ишлемишдай чкадал къведа. Белки, ахпа дяведик цIай кутазвай алчахрин сивер агал, абур секин жен…

Ша чна рикIел хкин са шумуд йис идалай вилик къецепатай долларар агакьза­вай агентри, авайвал лагьайтIа, хаинри­ Москвада, Санкт-Петербургда ва маса шегьерра гьикI гьукуматдиз, президентдиз акси митингар тешкилнайтIа. Къецепатан эмиссарри ашкъиламишзавай абуруз халкьар властдиз акси яз къарагъариз ва ахпани гьукумдин кар алай хилер гъиле кьаз кIанзавай. Кьиле фенач алчахрин ниятар­. Белоруссияда вуч авунай абуру? Гена хъсан, Россиядин куьмекни галаз Лукашенкоди хаинрин вилик пад кьуна, республика душманрин гъиле тунач.

Авайвал лагьайтIа, къенепатан душманар вири катнавач. Абуру чинеба чпин алчах кIвалах давамарзава. Украинадин миллетбазриз жуьреба-жуьре куьмекар гузва. Ракьун рекьер, нафтIадинни бензиндин базаяр, ватанперес журналистар, писателар, блогерар, политикар авай машинар хъиткьинарзава. Бязи телеканалрай, газетрай уьл­кведин президент, гьукуматдин членар дегишарна кIанда лугьудай ихтилатар ийизва. Вучиз ятIани, талукь органрин къуллугъчияр ихьтин эвер гунар ийизвайбурув регьимлувилелди эгечIзава.

Инал заз Китайдихъ галаз алакъалу са мисал гъиз кIанзава. Гонконгда ва Швецияда Китайдин Халкьдин Республикадин Председатель Си Цзиньпинан тIварцIихъ эхиз тежедай ихтлатар авуна. Са акьван вахт алатнач, гьа ихтилат авур ксар фейи падни чир хьанач. Сталинан девирдани Советрин Союздихъ гьахьтин сиясат авай. Уьл­кведиз акси кIвалах тухун садазни гьалал жезвачир.

Эхиримжи вахтара дуьньяда ва чи уьл­кведа арадал атанвай гьалар фикирда кьуна, чун, гьар са агьали, гьар са камуна уях, му­къаят хьун лазим я. Чи арайра пIузаррал хъвер алай хаинар, душманар авайди ри­кIе­лай ракъурун лазим туш. Душманар сад хьанва, Россия барбатIдай, адан девлетрин иесивалдай рекьерихъ калтугнава. И карда Украинадикай, Зеленский хьтин къабачидикай амадаг кьунва. Чаз исятда мадни тупламишвал, садвал, дикъетлувал герекзава.  ГьикI лагьайтIа, абур чи къуватни, гъалибвални, гележегни, уьлкведин аслу туширвални, пакадин абадвални я.

Эхиримжи йисара гьам уьлкведа, гьам СНГ-дик квай бязи республикайра ва гьам дуьньядин са жерге уьлквейра кьиле физвай вакъиайри, гьерекатри чун ажугъламишзава. Гьикьван авач лагьайтIани, жуван ватанда рехъ гузвай татугайвилер, халкьарин арада твазвай  гъаразвилер, экономикадин дестекар тир промышленность, хуьруьн майишат ва халкьдин къудратлувал хкажзавай ватанпересвилин идеология зайиф гьалда амукьзава.

Амни, чаз чизвайвал, 1990-йисуз Со­вет­рин Союз чукIурунихъ галаз алакъалу хьана. Гьукумдин кьилиз атай, США-дин, Германиядин, Англиядин, Франциядин эмирдалди къуллугъзавай цIийи гьакимдарар Советрин ял галай сиясатни, идеологияни, халкьдин майишатдин вири хилерни, культурани, милливални барбатI авунал машгъул хьана. Гзаф крар абурулай алакьни авуна. Дуьньяда зурба государство тир Россия США-дин ва Евросоюздин хаммал хчалдай макандиз элкъвез амайди са тIимил тир. Лап муракаб, хаталу и вахтунда  майдандиз Владимир Путин экъечIна. Ада яваш-яваш (Горбачева, Ельцина «коллективный Западдихъ» галаз хейлин рекьерай кутIуннавай икьраррал амална кIанзавай) вири вичин чкадал хкана, къецепатаз кIва­лахзавай ксар къуллугърикай азадна, вичин цIийи команда арадал гъана, уьлкве аватнавай дегьнедай акъуддай серенжемар кьабулна. Къе чаз аквазва хьи, Президент Владимир Путиналай фикирдиз къачур крар алакьна.  Къе ада вири уьл­кведин, чи халкьарин куьмекни галаз фашистрин сиясатдиз къуллугъзавай Украина миллетбазрикай, неонацистрикай азаддай серенжем кьиле тухузва.

12-июнь Россиядин Федерациядин государстводин югъ, сувар я. Делилри субутзавайвал, 1994-йисан 2-июндиз РФ-дин Президентдин Указдалди 12-июнь – Россиядин Федерациядин государстводин аслу туширвилин гьакъиндай Декларация кьабулай югъ – суваринди яз малумарна. 2001-йисуз и сувариз «Россиядин югъ» тIвар гана.

Россия, Россиядин Федерация. Ам гзаф кьадар миллетар стхавилелди яшамиш жезвай, 89 региондикай ибарат, чIехи мулкаралди, девлетралди машгьур, къудратлу­ уьлкве я. Вири регионрин арада аваз Да­гъустан Республикадини виликди камар къа­чузва. Вири миллетрихъ галаз дагъус­танвийрини, абурун жергеда аваз лезгийрини, экуь гележегдихъ еримишзава. Къе Дон­басс азад ийизвай махсус серенжемда Дагъларин уьлкведин вишералди рухвайрини иштиракзава. ВикIегьвилелди, жуьр­эт­лувилелди, масадбуруз чешне къалуруналди. Ана къагьриманвилер къалурай ирид дагъустанви Россиядин Игит лагьай тIварцIиз лайихлу хьанва. Са рахунни алач, и делилар дамах авуниз лайихлубур я.

Фенвай девирдиз тамашайла, дагъвийри урусрихъ ва гьакI Россиядин маса миллетрихъ галаз санал халкьдин майишатдин гьар са хиле еке агалкьунар къазанмишна. Гилани абур, ацалтнавай бязи четинвилер алудиз, виликди, гуьзел гележегдихъ физ чалишмиш жезва. Дагъустанвийри и кьил, а кьил авачир Урусатдин област­ра, шегьерра, хуьрера гьакъисагъвилелди зегьмет чIугвазва, уьлкведи къейд ийидай хьтин агалкьунар къазанмишзава. Россия­дин Федерациядин къазанмишунрик жуван ватандашри виле акьадай пай кутун ва абурун зегьметдиз, алахъунриз РФ-дин Президентди, гьукуматди, талукь маса къурулушри лайихлу къимет гун мадни дамахдай кар я. Руьгьдик гьевес, шадвал, чешне къачунин гьиссер кутадай мисалар гзаф ава. Виридахъ галаз санал лезги халкьдин векиларни, гьина аватIани, лайихлувилелди, намуслувилелди, гьуьрмет къазанмишуналди, яшамиш жезва.

Садани инкардач, чаз чи Ватан масан я. Ам аваданлуди, къудратлуди, гьунарлуди яз акун чи мурад я. Гьар са касди вич бахтлуди яз гьисабдайвал. Ихьтин гьалар вич-вичелай арадал къведач. Ватандин къадир авайбуру ам мадни мублагьди, девлетлуди, хъсандиз яшамиш хьун патал къулай шартIар авайди хьун патал зегьмет чIугвада, и важиблу кар, мурад патал вичин алакьунрикай, бажарагъдикай, мумкинвилерикай менфят къачуда.

Къе Дагъустан Республикадиз чи ватанэгьли Сергей Меликова агалкьунривди регьбервал гузва. Уьлкведин Президентдин, гьукуматдин ихтибарлу касди кьве йисан къене республикада цIийивилер тунва, рикIер шадардай крар авунва. Планар мадни чIехибур я. Ам сифте нубатда агьалийрин агьвал, яшайиш хъсанарун патал алахъзава.

Россиядин йикъан суварихъ чи халкьар­ мадни сих, умуми крар патал къуватар­ сад ийидай, дуствал авайдалайни мягь­кемардай­, акьалтзавай несил ватанпересвилин руьгьдаллаз тербияламишдай, чи чIехи уьлк­ведал дамахдай метлеб ава.

Нариман Ибрагьимов