Зи Муграгъ
( Мани )
Муграгъа рагъ къарагъзава,
Нурар чкIиз дагъларилай.
На лугьуди, авахьзава
Заргардин зар цаварилай.
Припев:
Муграгъ, Муграгъ —
Зи муг, зи рагъ,
Илгьамдин чад,
Зи фу, зи яд,
Ягьдин чирагъ!
Шалбуз дагъ я ви руьгь-камал,
Вахъ Аллагьдин калам ава.
Лигим хьайи тарихдин цIал
Хура даим илгьам ава.
Ви дагъларни яйлахар ви
Вуч къешенг я, къуваран я!
Ви багъларни булахар ви
Вуч хуррам я, аваран я!
Женнетдилай хъсан макан
АватIа, гьам вун я, Муграгъ!
Жумартвални гьайбат кьакьан,
Игитвилин кун я Муграгъ!
Михьи гафунал
Зи халкь патал гьазур я зун
Вегьез вилик къадамар.
Зи халкь патал гьазур я зун
Гьайиф текъвез шаламар.
Зи халкь патал гьазур я зун
Кутаз цIийи булахар.
Халкь патал я, гьазур я зун
Ийиз ферли кIвалахар.
Багьа я заз лезги чилин
Яйлахарни къишлахар,
Багьа я заз ризкьи чилин —
Чи хьрарни чанахар.
Зи халкьдин рехъ ийиз куьруь
КIанзавайбур ацIанва.
Лезгидин ягь жедач къуьруь,
Ам ватандихъ галкIанва.
Сергьятривай кьегьат ийиз
Жедач лезги майданар.
Чна сабур кьенят ийиз,
Хада вири зинданар.
Ягъиз тадач лезги ризкьи
Чна, гъейри сафунай!
Акъвазда чун гьар са лезги
Жуван михьи гафунал…
Марвар булах
Марвар булах авахьзава,
КкIалрилай алахьзава,
Марвар булах, Марвар булах,
Зериф я ви шагьвар, булах.
Дерт алайбур къвез ви патав
Ацукьзава, дерт лугьузва.
На абурун тIалар-квалар,
Хажалатни гъам тухузва,
Каспи гьуьлуьв ам вугузва.
Марвар булах, Марвар булах,
На гьар са кас ая уях.
Жуван ширин ширширдивди
Хирер чуьхуьх уьмуьрдин чи.
Пехил рикIер
Пехил рикIер, пехил рикIер,
Течир рагъдан, течир сегьер,
Квач инсанвал, ягь-намус квек,
Ква угърашвал, кIвахьиз зегьер.
Гьайванрихъни жеч куь къайда,
Агъу я куь лекьер, жигер.
Наргимиш я куь рафтарвал,
Зегьерламиш хьанва куь хъвер.
Чарадан дерт хуш жеда квез,
Яс хьиз акваз адан мехъер.
Куь дарман я чуькьвей гъутар,
КIукIвардай куь гъуьргъуь рекьвер.
* * *
Вун дидеди лезги хва яз ханватIа,
Ваз Аллагьди лезги чилер ганватIа.
Хайи чилин кьисметди вун канватIа,
Вун захъ галаз лезги чIалал рахух, дуст,
Жув хьтиндан гъавурда вун акьукь, дуст,
Ви гъавурда акьада вун хьтинбур
Амайбур я чарабурни хаинбур.
* * *
Вахъ галаз зун рекье хьана —
Тежедайвал рекьи яна.
Зи гафариз ганач на яб,
Вунни, зунни ийиз татаб.
Зи къуьнерал келле хьана,
Вахъ са табни гьилле хьана.
Гьавиляй кьил хьанва зи куьрс,
Мез кьунва зи, хьанва зун кис.
Фейи рехъни вахтар — гьайиф!
Жагъун тавур бахтар — гьайиф!
* * *
ТахьайтIа шиирдихъ маналу бине,
Ам чарчел татанмаз фад жеда куьгьне.
Эгер кваз хьайитIа цаварин цIелхем,
МуьтIуьгъда шиирди рикIерин сегьне.
ГанайтIа Аллагьди заз дири кIвачер,
За яхдиз дуьньядлай илитIдай хьи цIар.
Худади заз кьве лув ганайтIа эгер,
За вацрал лезгидал кхьидай кьве цIар..
* * *
Рехи хьанватIани
Зи кьилин чIарар,
Заз кIвалах тавуна
Къвезвач гьич кьарай.
Столди датIана
ЧIугвазва вичел:
“РикIин цIарар на
Ийимир энгел”.
ЦIарар туш — чIалариз
Элкъвей дердер я,
Уьмуьрдин дар йикъар
Яргъи йифер я.
* * *
Куьгьне кIвалер бубадин
Хквезва рикIел,
Гуя гьаниз хъфенва
Зи кIвачерин гел,
Гуя ана элешмиш
Жезва, яз юргъун,
ТуьхкIуьр хъувун паталди
Бубадин фургъун.
Амма халис гьакъикъат
Хтайла вилик,
Уьмуьрдикай кьамал мад
Жезва залан вик.
* * *
Алукьзава яргъи йифер,
МичIи йифер, егъи йифер.
КIвалени экв хкахьнава,
Кьилни михьиз какахьнава.
Вучтин девир алукьнава —
Бахтни шадвал кьулухънава.
Кацини гьич кьазмач кьифер —
Гьаваянбур кIанда кефер.
Анжах къавук лифери зи
Лянетзава йифериз зи.
Пака ачух хьайила югь,
Къведа лифер, ийиз къуллугъ,
Умуд, шадвал, эрк хкида.
Дар дуьньядиз экв хкида!
Чил ва инсан
Ракъини кана кьуру хьанва чил,
Гьарарат хьанва ам са стIал цихъ.
Батмиш жедани чилик кутур цил?
Адан вил жеда яд гудай хцихъ.
Чил — чил язва ам авайла яд, рагъ,
Галайла адан далудихъ инсан.
Инсандин намус ятIа дуьз ва сагъ,
Къванерални кваз гъида ада чан.
* * *
Вири беден, вири зи руыъ
Тежедай кьван дарих хьанва:
Зи вил хьанва хайи хуьруьхъ,
Адахъ пара къаних хьанва.
Лезги гьебе къуьнел алаз,
КIандай хьи заз гьатиз рекье.
Яргъай хайи дагълар акваз,
Мурадар за хуьдай рикIе.
Вилерин экв хьанва зайиф,
Чанда аман тIимил хьанва.
Сад хьиз хьанва заз югъни йиф,
Зун гъурбатда сефил хьанва.
Лугьун хьи за, мурад кьилиз
Акъатна, зун хуьре ава.
Суалрин сел, гапурар хьиз,
Къвез гьахьиз зи рикIе ава:
Нин гьаятдал хъфида зун?
Нин ракIар за гатурай бес?
Ни, гьикI кьабул ийида зун?
Нив агакьда зи ван, зи сес?
Амачирла бубадин кIвал,
Гьахьдай гъейри варар жедач.
Виридалай чIехи и тIал
Бейнидивай инкар жедач.
Са кар ава: хайи хуьре
ИчIи кIвалер пара хьанва.
Чан играми Миграгъ-дере,
Куьз вун вара-зара хьанва?
Белки, ичIи кьуна са кIвал,
ЦIийиз бине кутада за?
ХъувуртIа заз хуьруь гьалал,
Чиле дувул хкьада за!
Гатфар
Алукьна гатфар!
Алукьна гатфар!
Инсанрин мецел
Къвезва шад гафар.
Чархачияр яз,
ЭкъечIна вергер!
Лезги афаррив
Агакьдай мегер
Авани са тIуьн?
Авани къафун?
Шиирар туна,
Вилика руфун!
Хьурай вун, гатфар,
Мадни баркаван!
Шадра лезги чил —
Афаррин ватан!
КъванатIани…
КъванатIани зи кьилел
Харар-тIурфанар,
Квадарнач за и чилел
Гьахълу мизанар.
Къайи къванер мес хьайи
Вахтар хьана заз.
Зал ажални къвез хьайи
Йикъар хьана заз.
Уьмуьрдикай къазамат
Хьайи чIав хьана,
За чIугур кьван гъазават
Гена кав хьана.
Зун акъатна завалрай,
Зидвилерай туьнт.
ЭкъечIна зун даркалрай,
АкIурна кьве кьуьнтI.
Куьз лагьайтIа рикIе зи
Лезгивал авай.
Захъ Лезгистан — уьлкве зи,
Михьивал авай.
Захъ зи халкьдин тIвар авай,
Пак тарих авай,
Кьиле тухур кар авай,
Лезги руьгь авай.
Диде-чилин ял авай
Зи кьве жигерда.
Захъ зи лезги чIал авай
Вилик эвердай.
Гьа ивирар гумай кьван
Сагъ жеда зи чан,
Лезги иви кумай кьван
Жеда чахъ Ватан!
«Лезги газетдин» 2019-йисан 16-нумрадай.
__________________________________________________________________________
Са вахтара
Са вахтара инсандиз ийизвай гьуьрмет,
Гьукуматди зегьметдиз гузвай дуьз къимет.
Кьилевайбур алазвай гьахъунин патал,
Халкьар сад яз, битав тир, уьмуьр яз гьалал.
Амма гила вуч хьанва? Акъатзавач кьил,
Мурадрин цуьк пуч хьанва, кур хьанва гуьгьуьл.
Инсанвал хуьз, кIвалаха — гудач ваз къимет,
Намуслудан суфрадик кумач къе рябет!
Савадлувал чирвилер галачирди я,
Кат-калтугиз, са чара авачирди я.
Низ шикаят ийида? Нив гва адалат?
Кьуд патахъай сухулмиш жезва адават.
Гьикьван агъур хиялри гатайтIани кьил,
Жагъидач са улам ваз, гъуьргъуь хьанва чил.
Безирганрин гъилевай пул хьанва дуьнья,
Савух гарар пелевай зул хьанва дуьнья.
Пул авайди варлу жез, кесибар — юхсул,
Аватнава къиметдай инсанвилин тIул,
Къуллугъ гвайди итим я, гвачирди я лукI,
Акьул гвайди етим я, акатна кIурук.
Са вахтара шаирдиз авай тир къимет,
Гила гьамни саил я, акъатнавай мет.
Эй, дуьнья, куьз вун икьван хьанва эйбежер?
Гьикьван дердер эх ийин, эх ийиз тежер?
Муьгъ
Агъада вацIу ийизва гьургьур,
Сад сада къванер акьазва агъур,
ВацIал алай муьгъ тухванва селди,
Дериндай гьайиф чIугвазва элди:
“Дуьньяда гьикьван чкIизва муькъвер!
Гьикьван гагьда чаз кIеви хьуй рекьер?!
Ацукьна къванцел, япаваз гугрум,
За къалияндай акъудзава гум”.
Цавара ава булутар къалин,
Рехи чIарар хьиз зи Лезги чилин.
Вун вуч фад рехи хьана, зи Ватан?!
Ви бахтунал мус хкведатIа чан?
Агъадихъай кьер кьуна, къвезва циф,
Булутрикай куьз жезва чилел йиф?
Зи туьнт тембекдин гумади ширин
Хъувуна дердер тирдалай дерин.
Гару алудна булутар юмшагъ,
Акуна яргъай заз зи Шалбуз дагъ,
Заз акI хьана, ам рахайди хьиз зав:
“Зи гьиле ава, чан хва, чилни цав.
Эгер вафалу хьайитIа вун заз,
За вердишда вун уьмуьрда экв таз!
Кьамир садрани ажузвал хиве,
ГьатайтIани вун агъзурра кIеве!”
Хтана рикIиз умудрин ишигъ:
Эхцигна кIанда вацIал цIийи муьгъ.
КъванатIани…
КъванатIани зи кьилел
Харар-тIурфанар,
Квадарнач за и чилел
Гьахълу мизанар.
Къайи къванер мес хьайи
Вахтар хьана заз.
Зал ажални къвез хьайи
Йикъар хьана заз.
Уьмуьрдикай къазамат
Хьайи чIав хьана,
За чIугур кьван гъазават
Гена кав хьана.
Зун акъатна завалрай,
Зидвилерай туьнт.
Экъечна зун даркалрай,
АкIурна кьве кьуьнтI.
Куьз лагьайтIа рикIе зи
Лезгивал авай.
Захъ Лезгистан — уьлкве зи,
Михьивал авай.
Захъ зи халкьдин тIвар авай,
Пак тарих авай,
Кьиле тухур кар авай,
Лезги руьгь авай.
Диде-чилин ял авай
Зи кьве жигерда.
Захъ зи лезги чIал авай
Вилик эвердай.
Гьа ивирар гумай кьван
Сагъ жеда зи чан,
Лезги иви кумай кьван
Жеда чахъ Ватан!
* * *
КIвале газни экв тахьайла,
Гьазуриз хуьрек тахьайла,
Катдай маса тIвек тахьайла,
Садакай куьмек тахьайла,
Низ хълагьда? ГьикI хуьда кьил?
Цав кьакьан я, кIеви я чил.
Вири яшда хьана дугъри,
Кьуьзуь кьилихъ женни угъри?
Тек са намусдилай гъейри,
Авачирла маса кири,
Низ гьарайда? Низ къведа ван?
Чил кIеви я, цав я кьакьан…
Текдаказ
Зун текдаказ авай кIвале,
Сефилвили тухуз зегьле.
Агатдайла ахвар жизви,
Рак гатай ван хьана кIеви.
Гьарай-эвер кьилел алаз,
Бедрягьдаказ, кефи куьк яз,
Пайда хьана багьа дустар.
Стхавилин гьар сад устIар.
Лагьана заз: “Де им, дуст кас,
Вуч хабар я акьалтун пас?
Ксудай вахтар амай туш!
Ксайдаз бахтар амай туш!
Наз-няметар гъанва чна,
Ваз шуьрбетар гъанва чна!
Къарагъ садра, юзун акат,
Рюмкаяр гъваш сифте фад-фад!”
Ширин межлис дуьзмиш хьана,
Зи пашманвал пузмиш хьана.
Суьгьбетар чи гурлу хьана,
Гьуьрметар чи нурлу хьана.
Четин юкъуз вафалу дуст
Жагъай касдин бахт жедач суст.
Зи дустарин гьуьрмет-хатур
Хуьз алакьдай зун я са тур!
Насигьат
Намус, таъсиб хуьх на багъри миллетдин,
Къадир чир хьухь жува чIугур зегьметдин.
Кутаз хьухь вун алакьдай пай жувалай,
Санлай жуван вири халкьдин девлетдик.
Салам-калам ая гъвечIи-чIехидаз,
Гьуьрмет ая жувандазни гъейридаз.
Вуна авур жумартвални хъсанвал
Чешне хьурай сад-кьведаз ваъ, виридаз.
Жуван рикIив агуд мийир саилвал,
Табни гьилле, мискьивални пехилвал.
Инсанвилин дережаяр хкажа,
Хас тежервал уьмуьрда ваз сефилвал.
Муграгъ Салахъ дуьнья акур инсан я,
Йисар гзаф, амма гуьгьуьл кIубан я.
Гъилни, рикIни ахъа тирдав гьамиша
Бахт агакьда, руьгь амукьда жаван яз.
«Лезги газетдин» 2020-йисан 16-нумрадай.
_________________________________________________________
Муграгъ Салахъан — 85 йис
Муграгъ Салахъ (Мегьедин Къардашов), фадлай кхьизвайтIани, лезги эдебиятдин генг майданрал геж экъечIай шаиррикай сад я. Ада чаз шииррин пуд ктаб тунва: “Яб це билбилдиз”, “Таб галачиз”, “Дердер”. И пуд тIварцIяй аквазвайвал, шаир лезги эдебиятда фадлай тайин хьанвай пуд темадиз — билбилдиз, гьакъикъатдиз, дердийриз вафалу я. Классикар тир Кьуьчхуьр Саид, Етим Эмин, СтIал Сулейман, Хуьруьг Тагьир къачуртIани, гьабурун асул темаярни винидихъ къалурнавайбур я. ЦIийи девирда, иллаки алай аямда, гьакъикъатдикай авайвал кхьин шаирдин-билбилдин асул везифа яз амачни?
Ватандилай чIехи тема шаирдихъ тежедайдакай “хуьруьнни планетадин векилдин” тIвар къачунвай Расул Гьамзатовани вичин саягъда лагьанай:
Билбилди датIана
Гьа са мани лугьуда.
Ватандикай я ам.
ТахьайтIа,
Фадлай а сес атIудай.
М.Салахъни сифте нубатда хайи мукал, дагъларал, абурун кьисметрал бенд хьайи шаир я:
Вири беден, вири зи руьгь
Тежедай кьван дарих хьанва.
Зи вил хьанва хайи хуьруьхъ,
Адахъ пара къаних хьанва…
И цIарарик таб квач, абура хуьруьвай къакъатнавай, ана бубадин кIвални амачир касдин дерт ава. ГьикI жеда билбил, багъ кьурайтIа, там кьурайтIа? Хуьре жемят, хайи багърияр амачир ксарин — къурабайрин дерт гьихьтинди жеда? Шаирди жаваб гузва:
Лугьун хьи за, мурад кьилиз
Акъатна, зун хуьре ава.
Суалрин сел, гапурар хьиз,
Къвез, гьахьиз зи рикIе ава.
Нин гьаятдал хъфида зун?
Нин ракIар за гатурай бес?
Ни, гьикI кьабул ийида зун?
Нив агакьда зи ван, зи сес?..
Са кар ава: хайи хуьре.
ИчIи кIвалер пара хьанва.
Чан играми Миграгъ-дере,
Куьз вун икьван зара хьанва?
Белки, ичIи кьуна са кIвал,
ЦIийи бине кутада за?
ХъувуртIа заз хуьруь гьалал,
Чиле дувул хкьада за!
Ихьтин жавабдал, заз чиз, вири рази жеда. Чил, ватан, хуьр, муг ялгъуз тунин, вара-зара хьунин себебкарар чун, инсанар я. Чун ахгатайтIа, мумкин я чилини чаз гьалал хъийида…
Муграгъ Салахъ ихьтин дердери датIана гатай шаиррикай сад я. Гьайиф, ам чахъ галамач. Амма ирс чав гума. Таб галачиз, ада вичин дердер чаз ахъайзава, чав чи везифаяр аннамишиз тазва.
Шаир Муграгъ Салахъан кьетIен бахт, за кьатIузвайвал, ада чаз вичелайни гзаф бажарагълу рухваяр — Дагъустандин халкьдин шаир Арбен Къардаш ва гьахьтин биолог-ихтиолог Къардашов Къардаш багъишунихъ галаз алакъалу я. Яни шииратдин нев давам жезва. ИкI амукьда чи халкь, чIал, руьгь амай кьван…
Мердали Жалилов
______________________
Яб це билбилдиз…
Етим Эмин садрани
Рекьидач чи рикIера,
Адан ширин шиирри —
Ширшир алай булахри,
Чи гуьгьуьлдин гьуьндуьрар
Хкажзава гъетерал,
Къати ийиз эквни нур
Каинатдин чирагърин.
ТIеам чирна ада чаз
Лезги чIалан кесердин,
Шиирдавай гьар са сес —
ЦIелхем я пак фикирдин.
Лагь, чакай вуж акатнач
«Эмин» лагьай эсердик?!
Де вуж чакай ама къе
Етим тавур девирди?!
Гьар са хуьре са куьрпе
Ава Эмин тIвар алай —
Чи муьгьтежвал тушни им
Шаир Етим Эминахъ?!
Инсанар, куь рикIе хер,
Кьилерални хар ала!
Амма яб це билбилдиз
Гатфарин са экуьнахъ!
Эмина хьиз фагьумдив
Яб це — а сес дерин я!
Аламатдин и дуьнья
Туькьуьлни яз, ширин я!
Зи халкь — зи девлет
Зи халкь патал гьазур я зун
Вегьез вилик къадамар.
Зи халкь патал гьазур я зун
Гьайиф текъвез шаламар.
Зи халкь патал гьазур я зун
Кутаз цIийи булахар.
Халкь патал я, гьазур я зун
Ийиз ферли кIвалахар.
Багьа я заз лезги чилин
Яйлахарни къишлахар,
Багьа я заз ризкьи чилин —
Чи хьрарни чанахар.
Зи халкьдин рехъ ийиз куьруь
КIанзавайбур ацIанва.
Лезгидин ягь жедач къуьруь,
Ам ватандихъ галкIанва.
Сергьятривай кьегьят ийиз
Жедач лезги майданар.
Чна, сабур кьенят ийиз,
Хада вири зинданар.
Ягъиз тадач лезги ризкьи
Чна гъейри сафунай!
Акъвазда чун гьар са лезги
Жуван михьи гафунал…
Шаир вуж я?
Шаир вуж я?
Халкьдин кьил я,
Халкьдин вилер ва гуьгьуьл я.
Амма шаир авачир халкь
Ам къекъвераг, ам саил я.
Шаир вуж я?
Ам дамах я!
Тур, къармах я!
Ам я халкьдин ШагьвечIе хва,
Ам я вири чилин арха!
Цаваралла чи Сад Аллагь,
Чилералла шаир — панагь.
Шаир ялгъуз касдин сес я,
Шаир бахтсуз касдин мез я,
Чилин жигер ва нефес я,
Ам цавни чил, югъни йиф я,
Ам тIурфан я, хар я, циф я.
Шаир варз я, шаир рагъ я,
Шаир аран ва Шагь дагъ я.
Шаир вацI я, дерин гьуьл я,
Шаир нацI я ва кфил я…
Амма шаир къе сефил я,
Амма шаир къе зарул я,
Къе шаирдиз хумул зул я…
Дуьньядикай базар хьанва,
Гаф базардиз акъуд жедач.
Шаирдихъ гьич вич безирган
Жеда лагьай умуд жедач.
Шаирдив гвай къизил-девлет
Гуз-къачунин арачи туш.
Пайгъамбар я шаир, гьелбет,
Къабачи туш, къарачи туш…
ЧIехи вахаз
Вах чан, зун вахъ цIигел хьанва,
Амма ви рехъ энгел хьанва.
КIвачери яб хгузмач заз,
Зун мажбури темпел хьанва.
Вах чан, заз вун пара кIанда,
Вав рахадай ара кIанда.
Дарих хьана, къаних хьана,
Вакай заз са чара кIанда.
За зи дердер низ лугьуда?
Яргъа ава вун — Бакуда.
Зи муг хьанва Махачкъала,
Сергьят ава кьведан кьула.
Чи сагъ-битав са чиликай
Кьве акахьай уьлкве хьанва.
Дуьньяда къе гьар са халкьдиз
Вичин кьилдин луьткве хьанва.
Чи халкьдиз я гуьне амач,
Я са мягькем бине амач.
Ихьтин чIуру девир хьанва,
Гьар са лезги кегькир хьанва.
КIанда рикIиз фена яхдиз
Кьулан вацIун кьил тир дагъдиз,
Лезги чилин лап а патахъ,
Элкъуьриз вацI, хана раг-дагъ.
Герек, сергьят амукь тийин
Юкьни-юкьва Лезги чилин!
Чи халкьдиз са бине жервал,
Лезгийрин кьил вине жервал!
Гьа чIавуз чаз дердер-гъамар
Кьезилардай жеда бахтар…
Вах чан, зун вахъ цIигел хьанва…
Зи рикI “Къизил муькъвел” ханва…
Какани фу
Какани фу…Фуни кака…
Мурад тир зи йикъа-йикъа.
Аял чIаван йисар четин,
Зи рикIелай фидач хьи куьн.
“Какани фу…Фуни кака,
Чан бала, ваз гуда пака”, —
Дидеди заз икI хиве кьаз,
Фидай йикъар акваз-такваз.
Какани фу…Фуни кака…
Жедай абур кьакьан дакIа.
Зун какадихъ жедай цIигел,
Югъ пакадин жедай энгел.
“ЧIуру хьанва, чан бала, кар,
Куьтягь хьанва мух, амач твар.
Кака хазвач вечре мука,
Мад какаяр амач дакIа”, —
Дидеди заз гудай сабур,
Хаз кIандачир гьич зи хатур;
“Гила вун я гада еке,
Бес я ваз фан гъвечIи тике”.
Какани фу…Фуни кака…
Мурад тир зи йикъа-йикъа.
Аял вахт зи яван хьана,
Амма руьгь зи миян хьана.
Марвар булах
Марвар булах авахьзава,
КкIалрилай алахьзава,
Марвар булах, Марвар булах,
Зериф я ви шагьвар, булах.
Дерт алайбур къвез, ви патав
Ацукьзава, дерт лугьузва.
На абурун тIалар-квалар,
Хажалатни гъам тухузва,
Каспи гьуьлуьв ам вугузва.
Марвар булах, Марвар булах,
На гьар са кас ая уях.
Жуван ширин ширширдивди
Хирер чуьхуьх уьмуьрдин чи.
Асирра вун къадим я
СтIал шаир Сулеймана
Веси туна лезгийриз:
“Гьар са мурад рикIяй гьана,
Рум це халкьдин дердийриз”.
Сулейманан чIаларалди
ГалкIанва къе Самурдин
Кьве къерехни, са хиялди
Сад авуна сабурдив.
Сулеймана кап эцигна
Лезги халкьдин далудал.
Шииррин рапрап эцигна
Гьар са рикIин парудал.
Лезги чIалан дараматдин
Цал хкажна шаирди.
Лезги ягьдин, адалатдин
Хвал хкажна шаирди.
Камаллу ва назик чIалар
Дуьнья тирвал илифна.
Горькийдини чIалал пайгар
Сулейманан тарифна.
Эй Сулейман, чIехи устад,
Асирра вун къадим я,
Гьар са лезги валди я шад.
Руьгьдалдини лигим я.
Ахвар
Гьуьлуьн къерехда ацукьнава зун,
РикIик — гъалаба, чандава зурзун.
Чайкайри чархар язава гьуьлел,
Гагь ацукьзава, физ гьуьлуьн винел.
ХтIунна перем, гьахьзава зун циз,
КIан я заз целай кIвачи-кIвачи физ.
КIан я хьи заз и гьуьл къужахда кьаз,
Амма…ахвар я им, акунвай заз…
РикI дарих хьана и гегьенш чилел,
Къизилбалугъ кьаз физва зун гьуьлел.
Зи лиф
Югъ ачух жез, туьхуьз гъетер,
Цавун са пад къекъиф жеда.
Гьар пакамахъ сегьер-сегьер
Зи дакIардихъ са лиф къведа.
Зи уьмуьрдин сегьер рикIел
Къвез жеда, и къуш акурла.
Эзбер жеда къвез зи мецел
РикIин гафар, хуш акурла:
Лув це, зи лиф, лув це, зи лиф,
Шалбуз дагъдин синерал на.
Адан ценев хьанвай алциф
Са кьил чIугу вирерал на.
Агьадихъди лув це ахпа,
Зи хуьр алай ягъваралди.
Мензера ваз ахьтин зурба
Аквадач гьич ахварайни.
Къацу чIурар, багъни бустан,
Чиг булахрин ширширарни…
Тенг мармар я гьарма са къван,
Гиширар я жигъирарни…
Зи лиф, хуьре са кIвал ава
Ичин багъдин куьлгедик квай.
Агь, зи рикIе са тIал ава, —
РикI а кIвалин бинедик ква.
А кIвале зун чIехи хьана,
Ам сифтегьан муг хьана зи.
Гъурбатда зун рехи хьана,
Пак мурадар руг хьана зи.
Ахлад, зи лиф, лагь зи кIвализ:
Вил хьанва зи цларихъ пак;
Зи паталай пIагь це чилиз,
Зи рикIин тIал сурарихъ твах!..
Лув гана, лиф къарагъзава…
Гьар юкъуз икI тикрар жезва:
Заз хайи кIвал карагзава –
Зи рикI лифрез ухшар жезва…
Къамчидин гьунар
Зун шегьерда кIелзавай
Студент тир адетдин.
Хуьре гатун тIатIилар
Гьалзавай за лезетдив.
Мад зун хьтин пуд гада
Хайи хуьруьз хтанвай.
ГьикI азад вахт серфдатIа
Течиз, чи ягь къатканвай.
Эхир вучда? Туьквендин
Далу патахъ ацукьна,
Къугъваз хьана къумарал,
Эл-адетар кьулухъна.
И кардикай колхоздин
Седридиз чир жеда кьван,
Вичин Эбреш-шивцеллаз
Ам чи патав къведа кьван:
— ЯтIа куьн нин етимар
Лагь кван заз, кьей рухваяр!
Им къумарал къугъвадай
ЧIавар яни, супаяр?!
Вичин хром хахулдай
ТIарам къамчи акъудна,
Галаз-галаз чи кьудан
Далуйрилай алчудна.
Хутахна чун кантурдиз:
— Хьун паталди итимар,
Эвел зегьмет герек я,
Ахпа — амай илимар.
Вач, калхуздиз векь ягъа,
Къачуна хьиз дергесар!
Вач яйлахдиз, хипер тваз,
Кьуна хци хитресар!
Ийир крар гзаф я,
Бес тежербур гъилер я.
Халкьар — гатун гьарайда,
Куьбур вучтин кефер я?!
Зегьметкешар тахьанмаз,
Жедач квекай итимар.
Къумарини тIамбулри
Ийич садни лигимар…
Пакад юкъуз кьуд гада,
Гьекь авахьиз юрфарай,
Векьер ягъиз хьана чун
Хуьруьн кьакьан сувара.
Седри, вичин шивцеллаз
Эбреш лугьур тIвар алай,
Къведай цава юзуриз
ТIарам къамчи зар алай.
Чи дидейри алхишар,
Бубайрини гьуьрметар
Авунай чи седридиз,
Ред авур чи къелетар…
Къенин гзаф жегьилриз
Чидач къамчи вуч ятIа.
Гьахьняй бязи келлеяр
Акьулдикай буш ятIа?
Намус квачир инсанриз
Къамчидини эсердач.
Халкьдин ахьтин турманриз
Вичин мелез эвердач.
«Лезги газетдин» 2022-йисан 16-нумрадай.
