Мияса Мурадханова чи кIелдайбуруз Лезгийрин госмуздрамтеатрдин артистка яз чида. Амма шаирвал… И сирни чаз и мукьвара, Дербент шегьерда, шадвилин са мярекатда ачух хьана. Ада вичин эсеррин вижевай кIватIал заз багъишна. “Илгьамдин лувар” ктаб 2018-йисуз Дербентдин чапханади кIелдайбурув агакьарна.
Мукьувай таниш хьайила акуна хьи, кIватIал саки тамамвилелди чи багъри театрдин коллективдиз бахшнавай бендерикай, манийрикай, тебрикрикай ибарат я.
Автордикай вичикайни театрдин артистри (М.Мирзебегов, А.Гьабибов, Э.Заирбегова, З.Къухмазова, Ф.Зейналова ва мсб.) рикIиз хуш жедай келимаяр лагьанва, адан артиствилин, сегьнедал устадвилелди къугъунин, вичи тамамарзавай къаматрал чан гъунин тарифнава.
Шак алачиз, шаирвилин тахни чи ханумдиз тIебиатди ганва. Ам Мегьарамдхуьруьн райондин Оружбайрин хуьре дидедиз хьана, ина юкьван школа, Махачкъалада сифте 8-ПТУ, ахпа хуьруьн майишатдин техникум акьалтIарна. Кьисметди ам Дагъустандивай яргъаз, Туьркменистандиз акъудна.
2000-йисуз хизан хайи чилел хтана, ина ам лезги театрдин коллективди хайи руш хьиз кьабулна. ГьикI хьи, гьеле аял чIавалай адан рикI манийрал, сегьнеда къугъунал алай.
Амма, вичи лугьузвайвал, дидеди театрдиз финиз разивал гузвачир. Гьар гьикI хьанатIани, бажарагъди гъалибвал къачуна. Мияса Дашбалаевна Дагъустан Республикадин лайихлу артистка, чи милли сегьнедин сеслу, гьевеслу билбилрикай сад я.
“Лезги газетди” адаз ва милли театрдин вири таватриз 8-Мартдин сувар мубаракзава. Миясадин шиирар-манияр чи газетда сифте яз чапзава.
Гьуьруьдиз
Акуна заз са паб “эркек”,
Машаллагь, я пара зирек.
Чи вахтара абур я тек,
РикIни вичин — михьи ипек.
Гьуьрметуниз я вич лайих,
Хуьре-кIвале ава тариф.
Ава вичихъ къизил-къилих,
Мад ахкунихъ жеда къаних.
Сир туш има, тIвар я Гьуьруь,
Филер хуьруьн диде хайи.
Ви рикI тирвал гурай вири,
Яргъи уьмуьр, чанни дири…
Залина
Вун такурла, кьелерин гьуьл
Акахьзава рикIик зи.
Вун акунихъ хьайила вил,
Килигзава кIвалихъ куь.
Припев:
Залина, вун гуьзел я,
Вун экуьнин сегьер я.
Хабар яхъ зи рикIикай,
Вун зи рикI, зи жигер я.
ТакуртIа вун тек са юкъуз,
ЦIай кьуна зун жеда куз…
Рекьида жед гьакI ажалсуз,
ХьайитIа зи гаф атIуз.
Раксана
Вун куьчедай, кьил чилеваз,
Гуьзел чиник серинвал кваз,
Къуьнуьхъ гимиш кварни галаз,
Физва, лагь, вуч хиял аваз?
Раксана, на мийир фикир,
Вун акваз, зун жезва сефил.
Ахъай ая на рикIин сир,
Пай авурла, жеда кьезил.
Гатфар кьиляй сифте атай,
Мулд цуькведиз вун я ухшар.
Куь хуьревай рушарикай
Ваз ганва жед нуьгвед къашар.
Амач кьарай гьич зи рикIиз,
Вун такур югъ къвезва мичIиз.
Сад Аллагьдин куьмекдалди
Сад ийин чи рикIер михьиз.
Кевсер
Вили цава гъетери хьиз,
Зун патал экв гузва вуна.
Атир галай цуьквери хьиз,
Михьи гьава гъизва вуна.
Аман-минет, катмир закай,
Хабар яхъ на зи рикIикай.
“Эхь” лагь на заз, лугьумир “ваъ”,
Хамир вуна ви сивикай…
Хесетар хуш, акьул дерин,
Буйдиз шумал, мезни ширин.
Рагъ авай югъ мийир серин,
Гуьзел Кевсер, абур хуьруьн!..
Дидедиз…
Эвел тагай, эхирни жеч,
Лагьай гафар дуьз я, вахар.
Бубад кIвале такур эквер,
Гъуьлуьн кIвале жедан мегер?
Югъ лагьанач, я вуна йиф,
Зегьметдал ви хьана лап рикI.
Жуван кIвале, колхозд никIе,
КIвалахда вун хьана кIвенкIе.
Яна къапу ва гьакIни пер,
Эркекдин хьиз, дергес — къуьнел.
Нисинизни, хуьквер бере,
КIулал жедай векьин шеле.
Амай кьван ви чанда аман,
Женг чIугуна, эцигна чан.
Хуьн паталди еке хизан,
ЧIугуна женг, ажеб хъсан!
Тежер юкъуз жеда куьмек,
Лагьай гафар дуьз я, гьелбет.
Сагърай, диде, азиз мелек,
Ви гьар са гаф я чаз шуьрбет.
«Лезги газетдин» 2019-йисан 10-нумрадай
_________________________________
Зи тебрик
Алукьнава гуьзел гатфар,
Мад хъжедач мекьи къаяр.
Яргъи жеда гила йикъар,
Тарарини гъида тIурар.
И гуьлуьшан гатфар сувар
Мубаракрай, диде, вахар.
Багъишрай квез куьн кIанибру
Къужахралди цуьквед кIунчIар.
Акатрай квек ашкъид лувар,
Ван тахьурай чIуру хабар.
Гьар югъ йиса хьурай сувар,
Рушариз чи гурай бахтар.
Шадвилер хьуй куь кIвалера,
Ярар — дустариз эверна.
Ферли хизан, иес хьана,
Ашкъидин нур хьуй вилера.
Хъсан хьайтIан яргъал мирес,
Къана жеда чарадан мес.
Кваз хьайтIани амалар терс,
КIвале хьурай эркек нефес.
Бакъалар кье хкаж куьне,
Недай затI яхъ муькуь гъиле.
Сада-садаз лугьуз тостар.
Шадвилив твах куьне сувар!..
Масадбур тир девирар
Виликдай чи масадбур тир девирар,
Авай рикIе анжах михьи фикирар.
Гьар са касдиз авай вичин делилар,
ШейтIан рикIе авачир, тир фагъирар.
Кесиб тиртIан, ичIи тиртIан руфунар,
Дар тиртIани, авачиртIан техилар,
Мана авай, таб квачир тир рахунар,
Сада-сад хуьз, тир инсанар терефдар.
Акьул гудай чIуру кардал машгъулдаз,
Куьмек гудай кьуьзуь, начагъ, ялгъуздаз,
РикI-дуркIун гуз, ашкъи гъидай сефилдаз.
Айиб гъидай кьилиз дуьз гаф тефирдаз.
ГъвечIи-чIехи, гьуьрмет жедай хизанда,
Берекат квай хуьрек жедай къажгъанда.
Твадачир я чпин кьил гьахъ-дуванда,
Гьахьтин гьахъвал авай гьа чи заманда.
Гила килиг, вил вегьена Ватандал,
Яшамиш чун жезва азад девранда.
Вири ава, акьул хьанва дабанда.
Гьам себеб яз, кьил гьатнава тIурфанда.
Дидед чIал хуьх!
Багьа я чаз виридалай
Хайи Ватан ва дидед чIал.
Гьина хьайтIан, эцига кIвал,
Маса миллет хъуьруьрмир чал.
Чи дамах я лезги миллет,
Дидейриз хай(и) гурай женнет.
Лезги чIални хайи диде
Гьамиша чи жеда рикIе.
Хайи Ватан ва дидед чIал —
Ибур кьве затI яхъа вине!
Буржлу я чун абур хуьниз
ГьикI хуьзватIа вилин нине!
Яхъ, балаяр, сифте куьне,
Жуван хайи дидедин чIал!
Яш хьайила, пашман жеда,
Акъатда куь кьилизни тIал.
Амукьдач чи лезги миллет,
Хуьн тавуртIа дидедин чIал.
Къагьриманрин гьикI хьуй кьисмет?!
Жеда абурун арайра къал.
Заз чир хьана са кардин сир,
Бязибурун авай кIвале,
“Куьз герек я а лезги чIал?!”
ЧIуру хиял твазва кьиле.
Эвелимжи чIехибурун
Авачни бес тахсир хиве?
Гъавурдик квач, аял я ам,
Дидед чIалал рахух кIвале!
КIан я заз…
КIан я заз зи Лезги миллет, дидед чIал,
Зун лезги я лугьузва за ашкъидал.
Алахьна фий, хьуй зи халкьдиз девлет-мал,
Яргъаз хьурай, агат тавуй абурув тIал.
Зун халкь авур йикъалай и дуьньядал
Раханай зав диде-буба чи чIалал.
Худади чаз гуй виридаз девлетар.
ЧIехи хьана зун абурун тавазрал,
Зи рикI ала лезги халкьдин авазрал.
Гьар миллетди хуьзва вичин халкьдин пад,
Чи адетри, дидед чIала чун хуьзва,
Лезгийрини хуьн герек я сада-сад.
Лезгияр чи вири санлай хьурай шад.
КьетIен чIехи чирвал авай кьегьалар —
Лезги халкьдихъ ава машгьур инсанар.
Чи тарихдин чирвал авай алимар,
Сиясатчи, шумудни сад шаирар.
Етим Эмин, чи СтIалви Сулейман,
Кьуьчхуьр Саид, Гьажи Давуд Муьшкуьрви.
Штул Гьажи Мегьамед, Самур Нажмудин,
Лезги халкьдин виридан рикIе ава куьн.
Гьина хьайтIан, лезгидин тIвар лезги я,
Дидедин чIал, адетар хуьн веси я.
Лезги халкьдин чандавай руьгь чIехи я,
Абурун крар, хияларни михьи я.
Лезги халкьни Дагъустандин миллетар,
Гьардаз вичин багьа я чIал, адетар.
Чи виридан хьуй арада гьуьрметар,
Худади чаз гуй виридаз девлетар.
Зун лезги яз халкь авунал разизва,
Гьавиляй за и цIарарни кхьизва.
Чи адетри, дидед чIала чун хуьзва,
КвадарайтIа, вуч жедатIа чаз чизва.
Чун яшамиш жеда чав чIал гумайкьван,
Лезгид кIваляй лезги сесер къвезмай кьван.
Такабурлу яз, жеда чи кьил вине
Лезги халкьдихъ лезгидин руьгь амай кьван.
«Лезги газетдин» 2023-йисан 9-нумрадай.
