Мариян Бугаева

Зи лезги чIал!

Зи дидед чIал — зи лезги чIал!

Ажеб хьана чир хьана заз.

Дуьньядиз вил вегьей чIавуз,

Дидед лай-лай ван хьана заз.

 

Зи дидед чIал — зи лезги чIал!

Гуж хьанай вун чидачиртIа.

Лезги тарих течиз жедай,

КIел-кхьин заз чидачиртIа.

 

Зи дидед чIал — такабур чIал!

Вун Лезгистандин дамах я,

Герек туш чаз кIелун лугьуз,

Бязибурунд фурс — дамах я.

 

Ни кIелда бес Етим Эмин

Къени вич халкьдив рахазвай?

Чан азар яз, гьал бизар яз,

РикI муьгьуьббатдив рахазвай.

 

Лезгийри чIал чир тавурла,

Кьил акъатич фир гелерай.

Саида дерт нив авурай?

Ивид селлер фей вилерай.

 

Халкь паталди женг чIугуна

Шаир Кесиб Абдуллагьа.

Гьахъ паталди чан гана хьи

Манкъулид хва Абдуллагьа.

 

Лезгийрикай бейхабардиз

Амукьда чи  чIал течирди,

Акьулдихъни къекъвез жеда

Сулейманан тарс течирди.

«Лезги газетдин» 2018-йисан 33-нумрадай

________________________________________________________

ТIварун вахаз

 (“Дидедин агьузар” шиирдин автордиз. “ЛГ” №18, 2019-й.)

Ви дердерин ван хьайила,

Кисна къвазиз хьанач завай.

Эх хъийимир ,чан тIварун вах,

Жув кутIурмир, акъуд гьанай.

 

Ви дерт ван хьай дагълар, дашлар

Гьар патахъди пад жезава.

Газет кIелай гьар са инсан

Ви язухдай шел къвез ава.

 

ТIварун вахан кьилел (а)тайди

Ахвар туш, пис гьакъикъат я.

Ибур ашкъид шиирар туш,

Вахаз хьайди мусибат я.

 

Сифте гъайи къалай на свас

Кьуна кIула, авуд тийиз.

ТIварун вах, ви кьил гьинавай,

Икьван чIавал лугьун тийиз?..

 

Са кIусни жув кьамир ужуз.

КIвалахдал ваз гьуьрметзава.

Чан тIварун вах, жемир ажуз,

Ваз вирида куьмекзава.

 

Вичи хайи аяларни

Гьа пад ятIа, гваз вич фирай.

Тади ая, акъуд анай,

ТIварун вах, вун сагъ амукьрай.

 

Свас я лугьуз, гъайла кIвализ,

Жуван руш хьиз кьуна кIанда.

Эгер ханвал из хьайитIа,

Вичин чка чирна кIанда.

 

Ван хьайибур жезва мягьтел,

Бес адан хва гьинва лугьуз.

Дидедиз бас-хас идайла,

Хцин вилер гьинва лугьуз…

«Лезги газетдин» 2019-йисан 23-нумрадай

________________________________________

Ери-бине Кьурагь райондин Кьуьчхуьррин хуьряй  тир, алай вахтунда Москвада яшамиш жезвай

Мамедов  Ферзидиз.

Машгьур я!  

Кетин дагъдин къужахдавай

Кьуьчхуьр хуьруьн къадим ери,

Гаф авайд туш ви рухвайриз,

Абур язва лекьер вири.

 

Дагъустанда машгьур я вун,

ЧIехи Ашукь Саидан хуьр.

Вахъ кьегьалар мадни ава,

Уьтквем хва тир Ферзидин хуьр.

 

Саида женг чIугунай хьи

Гьахъ паталди чилин винел.

Гила маса девир хьанва,

Бине кьунва цIийи чилел.

 

Бугъда тепе — цIийи Кьуьчхуьр,

Директор я Хизри гьана.

Ферзи стхад куьмекдалди

Школадал абур гъана..

 

Чи баркаллу Ферзи стха,

Сад Аллагь ваз куьмек хьурай.

Майишатдин агалкьунар

Са шумудра артух хьурай.

 

Ви гьунарлу крарикай

Багърийривай чир хьана заз.

Дагъларин тIвар вине тур, хва,

Агалкьунар мубарак ваз!

 

РикI жумарт яз, гъилни ачух,

Вун багърийрин юкьва аваз,

Шад межлисар мадни хьурай,

Хайи югъни мубаракрай!..

«Лезги газетдин» 2019-йисан 35-нумрадай

____________________________________________________________

Кьуьчхуьр Саидаз

Кьуьчхуьр Саид, ашукь Саид,

Вун дагълара машгьур хьана.

Дуьньядал гьахъ алачирла,

Дидедиз вун вучиз хьана?

Ажугъдалди кхьенай на

Ханди пучай уьмуьрдикай.

Дагъустандиз раижна на

Ягьсуз хандин крарикай.

Гьахъ патал женг тухванай хьи

Ачухдиз, игитвилелди!

Алчах ният авай ханди

Шаирдиз къаст авунай хьи.

Залум хан, вилер акъудиз,

Абурун тахсир квелди хьана?

Асландин рикI авай кьегьал

Инсафсузриз ужуз хьана.

ТупIай са цаз акъуддайла,

Инсандивай эхиз жедач.

Чи Саидан сузадин ван

Халкьдин япай акъатзавач.

Ханди магьрум авуна хьи

Саид катран вилеривай.

Ашкъидин цIай яваш хьанач

Буьндуьгуьрдин фендеривай.

Авайвал дуьз лагьай чIавуз

Шаирдиз вуч жаза гана?

Ярдин вилер акъудайла,

Дилберазни лап дерт хьана.

Лезги халкьдин ашукь Саид,

Сад Аллагьди рагьмет гурай.

Чаз виридаз акI ава хьи,

Иви физма ви вилерай.

Фикир гайла ви уьмуьрдиз,

Агъур жезва чи рикIериз.

Ханар, куда куьн жегьеннемда,

Саид жеда женнет багъда.

Кьенвач Саид, кьенвач шаир,

Хайи хуьре — дагълар ава.

Ада кхьей дертлу чIалар

Лезги халкьдин рикIерава.

«Лезги газетдин» 2019-йисан 46-нумрадай

________________________________________________________

Гьайиф Исамудин

 

ЦIеридаз февралд вацран

Агакьна са хабар пашман,

Дагъустандиз чкIана ван,

Амач лугьуз Исамудин.

 

Вун акурдаз акваз кIамай,

Вав рахайдаз рахаз кIамай.

Дамах тир вун Дагъустандин.

Гьайиф, амач Исамудин.

 

Гьар са касдин гьуьрмет хуьдай,

Пешедин сир, къимет чидай,

Кьегьал хва тир Исамудин,

Гьайиф, амач Исамудин.

 

Дагъви халкьдиз багьа тир вун,

Вирибуруз багъри тир вун,

Кишдин няниз гьар гьафтеда

Вун экрандай чаз аквадай.

 

Гьич са касни гьайиф тежер,

Гьич са касни язух текъвер

Ажалди вун къакъудна хьи,

Чав хажалат агудна хьи.

 

Кьисмет хьурай ваз пак женнет,

Вун чи халкьдин тир са девлет,

Ви рехъ давам жеда, гьелбет,

Чи кьегьал хва, Исамудин.

 

И дуьньядай фена вун фад,

Лугьур гафар амай вахъ мад,

Культурадин чIехи устад,

Чи рикIера амукьда вун!

«Лезги газетдин» 2020-йисан 15-нумрадай

_________________________________________________________

ВикIегь стха дамах я чи

(Дяведин иштиракчи, зи амледин хва Абдулаев Хидирнебидиз бахшзава)

Дявед рекье вуна чIугур,

РикIелай фич зегьмет агъур,

ЗатIни хьанач вилиз такур,

ВикIегь стха дамах я чи.

 

Армиядиз вун ашкъи кваз,

Гъалиб хьунин мурад аваз,

Фенай кьегьал гуьллед хураз,

Вун лезги тирд тестикьарнай.

ВикIегь стха дамах я чи.

 

Сталинград хуьдай чIавуз,

Женгинавай цIаяри куз,

ЯтIани вун хьанач ажуз

ВикIегь стха дамах я чи.

 

Дяведа вал хьанай хирер,

Уьтквемвална, эхнач дердер,

Душмандин акъудай вилер

ВикIегь стха дамах я чи.

 

Гъалибвилин гуьзел сувар,

Гьатнава хьи тарихда чи.

Кьегьалвилелд Ватан хвейи

ВикIегь стха дамах я чи.

«Лезги газетдин» 2020-йисан 23-нумрадай

_______________________________________________________

Я тIегъуьн, вун чалай алат

 

Дуьнья тирвал къекъвей вирус,

Дагъустандиз мугьман хьана.

Гьич са кIусни авач инсаф,

И азар лап яман хьана,

 

Гьич тарихда хьайиди туш,

Икьван азаб гайиди туш,

Жегьил чанар кайиди туш,

Я тIегъуьн, вун чалай алат.

 

Йифди, югъди гьахьна кIвале,

Аквазмач чаз къулай куьче,

Вири халкьдиз хьанва кичIе,

Я тIегъуьн, вун чалай алат.

 

Мукьва-кьили, къуни-къунши,

Къакъатнава, кIвал я ичIи,

Секин туна халкьар вири

Я тIегъуьн, вун чалай алат.

 

Авач кIусни вичихъ инсаф,

Фендигар тIугъвал я гзаф,

Амач захъ мад лугьудай гаф,

Я тIегъуьн, вун чалай алат.

 

Шукур хьуй ваз, Сад Аллагь!

Вакай хьурай халкьдиз панагь.

Ваз вирида ийизва агь,

Я тIегъуьн, вун чалай алат.

«Лезги газетдин» 2020-йисан 25-нумрадай

____________________________________________________________________________________

Шаир Байрам

 

Вун дуьньядиз атай чIавуз

Лезги намус гваз атанай.

Лап гьа гъвечIи чIавалайни

ЧIал хуьр ният гваз атанай.

 

Уьмуьр тирвал женг чIугуна

Лезги чIал хуьн паталди на.

Са уьмуьр ваз тIимил хьана,

Ви дуьзен рехъ хуьда чна.

 

Халкь кьве патал пай авурла,

Вун рикIивай дертлу хьанай.

Гуж акакьнач сад хъийидай,

Ви кьил мадни рехи хьанай.

 

ЧIал кIевеваз  акурла ваз,

Къелем мадни хци хьанай.

ЧIал хуьн патал гьахъ жагъуриз,

Вун Московдин рекье хьанай.

 

КичIе хьанач къурхуйрикай,

Чи Саидаз тахьайди хьиз.

РикIин хиял хвена вуна

Лезги чIалал рахаз, кхьиз.

 

Дуьз гьакъикъат къалурзавай

Хуш я рикIиз ви шиирар.

Уьмуьрдин лап эхирдалди

ЧIалакай тир ви фикирар.

«Лезги газетдин» 2020-йисан 32-нумрадай

_____________________________________________________________________________________

Играми стхадиз

Дяведа душмандихъ галаз женг чIугур стха Мегьамед-Мирзедиз бахшзава.

 

Заз играми тир азиз стха,

Ви рикI алай сувар я къе.

Халкьар вири шаддиз ава.

ГъвечIи — чIехи кIвачелла къе.

Хушуналди дяведиз фей

Яш тахьанвай жегьил тир вун.

Пехъи душман кукIвардайла,

РикI къеневай аслан тир вун.

Чандал залан хирер алаз,

ЦIаярай вун хтайди тир.

Кесиб бубад куьмекдалди

КIвализ бахтар хкайди тир.

Ватан патал чан эцигай,

Ваз Аллагьди рагьмет гурай.

Хизан кIвачел на акьулдна,

Аллагьди сагъ-саламатрай.

Дяведа ви жегьил уьмуьр

Вахт жедалди кьуьзуь хьана.

Дуьньядилай фена эхир,

Багьа тIвар чи рикIе ама.

«Лезги газетдин» 2021-йисан 1-нумрадай.

_________________________________________________________________________

Диана  Мегьамедовнадиз,

Махачкъаладин инфекцийрин духтурханадин духтурдиз

 

Махачкъаладин Гоголан куьче,

Инфекцийрин больница авай.

Лацу халатни алукIна вичел,

Диана духтур лап юрта авай.

Чи халис дагъви Мегьамедан руш,

Алахънавай гуз начагъдаз куьмек.

КIвачерал кьезил,къилихризни хуш,

Гьар са кас патал чIугвазвай зегьмет.

Диана гьеле жегьил язава.

Аллагь рикIеллаз чан эцигзава.

Начагъбур сагъарун къаст я адан,

Азарлуйрихъ дуьз рафтарвалзава.

Авар халкьдин векил гуьзел ханум!

Аллагьди ваз сагъ чан гурай, чан руш.

Душман вирусдив женг чIугвазавай,

Аллагьди ваз къуват гурай, чан руш

Духтур, мадни за ваз ийин алхиш.

Чирвилер артухни алаз хьурай.

Халкьдиз куьмекзава, чандал цIай куз,

Аллагьди ваз чIехи бахтар гурай.

Духтур, вун гьа сифте акурвалди за

Гьиссна хьи зи тIал кьезил жезвайди.­

Уьмуьрдик чIехи умуд кухтуна,

КIан хьана дуьньядал элкъуьриз  зи гъил…

«Лезги газетдин» 2021-йисан 9-нумрадай

____________________________________________________________________

Сувар мубарак!

 

Виш йисан сувар мубарак!

Багьа макан, чи Дагъустан!

Вун чи халкьдин язва дамах,

Абад хьуй вун, азиз Ватан!

Виш йисан вилик Ватандиз

Акун тавур экв акунай.

Гьукуматдин къарардалди

Автономия малумарнай.

Дагъустандин шегьерриз

Игит хвайрин тIварар ганай.

Гьар са кар физ хьанай вилик,

Халкьарални нур атанай.

Темир-Хан-Шурадиз чи

Буйнакск лагьай тIвар гайид я.

Порт-Петровск шегьердикайни

Махачкъала хьайиди я.

Ихтиярар вибур хьанай,

Дуствал авай чи Дагъустан.

Йикъалай-къуз гуьрчег хьанай

Миллетарин хайи Ватан.

Фабрик, завод кардик хьайла,

Зегьметчийриз кIвалах хьанай.

Дуланажагъ хъсан хьайла,

Халкьарин рикI секин хьанай.

Автономид къад йис хьайла,

Чал туькьуьл хабар агакьнай.

Гитлер лугьур алчах вакIа

Шад гуьгьуьлар халкьдин ханай.

Миллетар ви са туп хьана,

Алчах душман терг авунай.

Россияди къуьн-къуьневаз

Бахтлу уьмуьр туькIуьр хъунай.

«Лезги газетдин» 2021-йисан 23-нумрадай

______________________________________________

Расул Гьамзатоваз

 

ЦIададай тир шаир Расул!

Дуьньяда ви тIвар-ван хьана.

Ви шииррин гуьзел цIарар.

Халкьдиз тур на савкьват хьана.­

 

Шаирд кIвале  хьана чIехи.

Бубадилай ирс атана.

Дуьнья тирвал къекъвена вун,

Виринра хуш мугьман хьана.

 

Ви шиирар ашкъидалди

Чаз виридаз кIелиз кIан я.

Ширин мецел вун рахай хьиз,

Чаз дидейрив рахаз кIан  я.

 

Шаир Расул кьена, гьайиф…

Амач… фена дуьньядилай.

Кабинетдиз гьахьай чIавуз,

Ухьт алахьда чи рикIерай.

 

Ажеб хушдиз кхьенай вуна

Дидедизни дишегьлийриз.

Багьа тир вун Дагъустандиз.

Фирай, Расул, вун Женнетдиз.

 

Амач шаир и дуьньядал.

Руьгь Женнетдин багъда ава.

РикIин мурад тир Расулан,

Ам дурнайрин жергедава.

 

Етим Эминаз

 

Дагъустандин чIехи шаир.

Эдебиятдин бине хьай.

Диде-буба авайтIани,

Уьмуьрлухда Етим тIвар хьай.

 

Етим Эмин — лезги шаир,

Ви шиирар  рикIел ала.

Абур вири манияр яз

Чи халкьарин мецел ала.

 

Гуьзел цIарар ви шииррин

Чи жегьилриз акьул язва.

Ви рикIе хьай пак кIанивал

Чаз виридаз чешне язва.

 

Етим Эмин — чи экуь гъед,

Куьз къачунай Етим тIвар на?

Гьа вахтунда авайтIа зун,

Арха Эмин лугьудай за.

 

Арха тир вун гьар етимдиз,

ЧIехи-гъвечIи гьар ажуздиз.

Багъри, арха лайих тир тIвар,

Багъри Эмин лугьудай за.

 

Етим Эмин — нурлу шаир,

Лезгистандиз багьа я вун.

Амач лугьуз гьайиф я вун,

Женнет багъдин юкьвал хьуй вун.

 

Етим Эмин — зурба шаир

Амач лугьуз къвезвач мецел.

ЧIехи гуьмбетни эцигна,

ТIвар хьана ви Эмин хуьрел.

«Лезги газетдин» 2021-йисан 38-нумрадай.

___________________________________

Сулейман  Керимоваз

Дагъустандиз аватIа хва,

Ам Сулейман Керимов я.

Халкьдин къайгъу ийизвайди

Ам Сулейман Керимов я.

 

Гьар са кардин кьил кьазвайди,

Къене хци тир рикI авайди,

Виридан дерди туькIуьрдайди,

Ам лезги хва Керимов я.

 

ТIугъвалдив женг чIугун патал

Бул такьатар рекье турди,

Дагъустандихъ рикI кузвайди

Лезги кьегьал Керимов я.

 

Вичихъ жумарт гъил,  рикI авай

Кесибарин тереф хуьзвай,

Халкьарин дерт кьезилдайди

Ам Сулейман Керимов я.

 

Мусурманар зияратдиз,

Пак ниятар авай рикIе,

Гьелбет, Мекка-Мединадиз

Сулейман я турди рекье.

 

Къурбанд сувар бада фенач,

Халкь сувариз сефил тунач,

Харж эцигна вичин патай,

Къурбанд гайди Сулейман я.

 

Бязибуру лугьузва жед,

Авайвиляй  ийизвайди я.

Авайбур мад авачни бес?

Гъил ачухди Керимов я.

 

Хайи Ватан рикIе аваз,

Хуьруьнбуруз куьмекзава.

“Яшамишрай Сулейман хва!” —

Вирида ваз алхишзава.

 

Хъсанвилер ийизвай кьван

Са юкъуз гьич эзбер жедач.

Начагъбуруз ам куьмек я,

Чавай санар кьазни жедач.

 

Пайгъамбардин тIвар алай хва,

Ваз Аллагьди нуьсрет гурай.

Лезгийрин кьил винизай хва,

Ваз Аллагьди сагъ чан гурай.

 «Лезги газетдин» 2021-йисан 50-нумрадай

_________________________________

ТIугъвалдиз

 

Вун халкьарилай мус алатда,

Я инсаф авачир тIугъвал?

Валлагь,  вакай икрагь хьанва,

Чун секин тур, алчах тIугъвал.

 

Садра атун бес жедач ваз,

ДатIана чи геле гьатиз.

Зи гелени къекъвена вун,

Аватна зун госпиталдиз.

 

Гила кьванни хьухь вун секин,

Гуьлуьшан югъ мийир серин,

Чи уьмуьр хьуй мадни йигин,

Вун чалай алат, я тIугъвал.

 «Лезги газетдин» 2022-йисан 15-нумрадай

____________________________________

Сегьнедин дамах

Мияса  Мурадхановадиз

 

Мияса, таниш хьайила чун,

Пара рикIи чIугуна вун.

Хесетриз хупI къени я вун!

Фад чидайтIа, ажеб тир чун.

 

Сифте сефер акурла заз,

КIан хьанай вун къужахда кьаз.

Уьмуьрлух чун чидайбур яз,

Гила мадни ахкуна чаз.

 

Ава вахъ лап хъсан къилих,

Мад ахкунихъ жеда дарих.

Кутаз жедач я кIус синих,

Тарифуниз я вун лайих.

 

Вун сегьнедиз экъечIайла,

Анал бегьем мешреб къведа.

Гьи роль кьиле тухвайтIани,

Халкьариз вун лап хуш жеда.

 

Гьар са кардин къайгъу ийиз,

Ви хизандиз я вун даях.

Сегьнедални лиф хьиз элкъвез,

Лезгистандин я вун дамах.

 «Лезги газетдин» 2023-йисан 9-нумрадай

___________________________________

Ял ягъун течиз…

Ктабханадин регьбер Секинат

 

Меркезда — гуьзел ктабхана,

Шагь язава Секинат вах.

Чуьнгуьрдин сим хьиз рахада,

Гьуьрметдивди Секинат вах.

 

Пландик квай гьар са кIвалах

Секинатан дафтардава.

КIелиз атай гьар са касдив

Чи Секинат рафтардава.

 

Гьукуматдин ктабар вири

Лап балаяр хьиз хуьзава.

Гьар са цIарцIин, гьар са чарчин

Секинатаз къадир чизва.

 

Баркаллаяр чи Секинатаз

КIвалахд рекьяй авайди я.

Чешне къачуз чи вахалай,

Жегьилризни къулайди я.

 

КIвалени  чи Секинатаз

Ял ягъун гьич авайди туш.

Кьабулда мугьманар хушдиз,

Чинар чIурун чидайди туш.

 

Тухум-ханадин арада

Секинатаз гьуьрметзава.

Лазим месэла хьайила,

Адал вири алукьзава.

 

Яшамишрай Секинат вах,

Вири халкьдиз къуллугъзавай.

Уьмуьр яргъи хьурай, чан вах,

Чи гуьгьуьлар ачухзавай.

 «Лезги газетдин» 2023-йисан 14-нумрадай

____________________________________________

Ирс хуьзвай хтул

Мублагь язва Чахчарин хуьр,

Камаллу я анин жемят.

Бубадин ирс хуьзвай хтул

Шамсиятаз хьурай регьят.

 

Са шумуд суз Шамсият вах

Регьбер хьана мектебдин.

Акьалтзавай чи несилриз

Сирер чириз эдебдин.

 

Шамсиятан ери-бине

Сулейманан ватан я.

ЧIехи шаирдин хтул

Халкьдиз гьакьван масан я.

 

Чина аваз берекат,

Зегьмет чIугваз зирек я.

Жемятдин гьар мярекатда

Шамсият лап герек я.

 

Мярекатар тухуз кьиле,

КIвенкIве жеда датIана.

Четин карни кьада хиве,

«Гьамни жеда!», — лагьана.

 

Ирс хуьзвай чи шаирдин

Аллагьди ваз къуват гуй.

Гьар са карда агалкьунар,

КIубан руьгьни такьат хьуй!

«Лезги газетдин» 2023-йисан 28-нумрадай

__________________________

Сулейман фейи рекьеваз

 

Рагьмет хьурай Сулейманаз

Жавагьирар туна фей чаз,

Дидед чIални хуьх лагьана,

Весиярни авунвай чаз.

 

Вуна хъвайи булахдилай

Яд тахъвана таз жедани?

Вуна атIай а рекьерай

Фин тавуна къваз жедани?

 

Азиятар ваз хьайи кьван

РикIел тахьун дуьз жедани?

Вун чав рахай чIал дидедин

Кваз такьуна таз жедани?

 

Вуна тирвал лагьанай

Фекьийризни чиновникриз.

На нукьсанар хупI къалурнай

Тарашчийриз, ришветбазриз.

 

Гьа вахтунда лагьай гафар

Чи девирдив лап кьазава,

Ви камаллу келимаяр

Бязибура акьазава.

«Лезги газетдин» 2024-йисан 10-нумрадай