“Амукьзава тIал жез шиир рикIе зи…”

Зав шаирвал ийиз тазвач…

 

Маса крар, месэлаяр вилик жез —

Зав шаирвал ийиз тазвач уьмуьрди:

Гагь вахт тежез,

гагь кефи, гьевес тежез

Кхьиз тежез амукьзава шиир зи.

 

Кхьиз тежез — тек-тек цIарар, кьатIар яз —

Амукьзава тIал жез шиир рикIе зи.

Уьмуьр,

кхьиз, акъудиз тур шиир зав

Им Аллагьди тур пай я кьван хиве зи…

 

Дуьньядай зун гьайифар гваз рахкурмир,

Уьмуьр,

вавай за мад тIалаб хъийизва:

За ваз авур са писвални авач хьи,

Бес на вучиз, лагь, заз писвал ийизва?!1

______________________

1  Ихтилат шиирар кхьидай мажалар, талукь гьалар тахьуникди, абур кIелдайбурувни яб гудайбурув агакьдайвал, абуруз жуван ван жедайвал ийиз тахьуникди жезвай фикирдикай-дердиникай я.

 

Гилан инсанрин амалар акваз…

 

Регъуьвал, ягь-намус,

абур чиз амач…

Гунагь вуч, суваб вуч

ятIа чиз амач…

Са юкъуз, зи дуст,

и

гафарни кваз лап

Ван техжер — амачир

вахтни жезва жал?! —

Гьуьрмет хуьн кIанзамач,

хатур хуьн кIамач,

Дуьзвал, гьахъ-дуван хуьн,

инсаф хуьн амач…

Амукьдайди вуч я — чун гьикI жедатIа?

Лугьудай — къайгъуда авайди авач!!

…Инсанриз инсанвал

кIамайди туш жал? —

Я Аллагь,

бес На гьикI

эхзава и гьал?!

* * *

М.С.

“Физва югъди зи пенжердин кIанихъай

кьуд патахъни

Инсанарни машинар худ

са нин патав ятIани —

Авач садни закай хабар кьаз къвез авай

патав зи, —

Кхьизва заз вуна, —

зун

ви рикIел кьванни алани?”.

 

Сабура, дуст,

зи гьални гьакI текди, кефсуз-ажузди

ЯтIани

жез-тежезни зун рекьева

къвез кьилив ви…

На

“анжах са вун”

кхьизва,

амма пака гьа зунни

Амач хьайтIа, ахпа бес низ

язух атуй, кесиб, ви?…

____________

Сабура  —  сабур ая.

 

Кьуьзуь къуншини адан куьгьне тар

 

Ацукьнава зи дуст тарак

гьар жуьредин фикирариз:

— … ГьикI, вучиз,

тар,

залай пара

жезвайд я вун яшамиш?

 

Вун залай квел артух я кьван,

квел хъсан?!

 

— Захъ нефс авач,

за садазни зарар гузвач

зак хата квач,

Инсанриз,

вун хьтинбуруз

вахтар-яшар пара гунни

Дуьз жедача —

хатани я,

эй авам!..

* * *

Багъишламиш ая чаз,

чан экуь —

варз, гъед алай йифер,

Куьн рикIелай алудзава чна —

квез яб хгузмача:

Гъилин эквер —

лампа, фанар бул хьанваз, фурс аваз кьиле

Чна квекай квел рикI алай

маниярни лугьузмача…

 

Гьайифарни…, кичIевални жезвайди заз,

чи хъиляй хьиз

Вацраз, гъетрез

чаз экв гуз кIан тахьункайни я, зи дуст,

Инсанривай, чавай

гьа са патахъай хьиз

Муькуь, атIа патахъайни фагьумиз хьун

тавуникайни я, зи дуст…

 

Вацран гъетрен нур-экв, сир, дад

чи фанаррихъ гьич жедай туш,

Гъилин, Чилин затIар, крар

Цавунбурув гьич къведай туш!

 

Чухсагъул ваз, кукупI

(КукупIдиз чи кьилел къведай

хата-баладикай чалай виликамаз хабар жедайди я лугьуда)

Начагъзаваз,

хьанваз ийир-тийирни

Палатада азабдик квай йикъара

Пакамадлай няналди,

лап йифизни (!)

Гьа са “ку-ку” гьикьван хьурай япара?!

 

Икрагь хьана ахъайзамаз за пенжер,

Тарай кукупI рахаз заз ван хьурзава:

“Инсанар, куьн ахмакь, буьркьуь туш —

куьне

Вучиз куь кIвал-чил, тIебиат чIурзава!

 

Куьне акI кIур гуз чIурзавай абуруз

Квекай лап хъел хьункай хабар ава ваз.

Куьне и кар фагьумдалди

абуру

Квез кьисас кьаз кичIез

ахвар авач заз”…

 

…Зидини дуьз хьанач хъел атун вакай,

КIанзавайла ваз чухсагъул лагьана?

…На чи рикIел

абурулай чун ваъ,

ваъ!?

Абур чалай зурба тирди хкана!

 

Зи Каспий гьуьл

 

Гьикьван йикъар, вахтар фенвай

Заз кIанзаваз

ви патав жез

Ви яд, лепе кьаз гъилерив

Ваз кIанзаваз

зун патав жен

Туьмердайвал на заз жезван

Зал вил алай циф, лепедив,

Аламатни жез аваз зун

Ахьтин югъ, вахт хьун тавунал

Чун са яргъа авайбур ваъ.

Лап патав гвайбур ятIани,

Чанарик сад хьтинди тир

Ачух, гегьенш, такабурлу

Дурумлу рикI-руьгь кватIани.

 

Ингье гила хвешивиляй

Гарданрани къужахра жез

Агатзава, шадзава чун

Яхъ! — кьуна твах вилаятар

Ви гьайбатар, гужлувилер

Къалур ийиз, чир ийиз зун!..

 

Твах —

хкваш зун гана сирлу

Къуват жуван —

лезги гьуьлуьн.

Белки къени хъижен завай

И дуьнья чи лезгивилив!

 

… “Гурмагъдал гум алаз хьурай”,

Лугьудайвал

каф — лепелаз

Хьурай ви кьил,

чан лезги гьуьл —

Сагърай вун!  Ваз аферин

икI

Шадарзавай, хкажзавай

Зи руьгь, зи рикI, кефи-гуьгьуьл!

* * *

Эльдараз

— Вири хазва инсанар яз —

амма куьз

Инсанвиле амукьзавач чIехи пай?!(!)

Вучиз авач

я сад,

я са затI, са сир

ИкI тахьуниз чара-дава ийидай?!!

…Ава —

Ам я рикIел Аллагь,

намус хьун!

(Авач лугьун гунагь жедай кIвалах я):

Жеда рикIел —

инсанвиле жеда чун!

Жедач рикIел —

инсанвиляй акъатда!..

* * *

Гьейран жезва, мягьтел жезва,

Акваз и бицIек:

Мус акуртIан

акваз гьакьван

Хъвер ийиз, хъуьрез. —

(Гзаф крар, затIар, гьалар

Дуьнья-уьмуьрдин

Чизвача ман:

писни хъсан

Хийир-шийирни)…-

 

Хъвера — хъвера, бицIек,

къайгъу,

Дерт, гъам авачир —

Ахпа,

абур жез —

хъвер жер туш

Икьван, гила хьиз…

 

Х.Тагьиран сурал

“Ви гуьрчегвал садахъни жеч,

Чан зи хайи диде ватан”  Х.Тагьир

Багъишламиш — (жегьил тир ман) —

ГьакI ви чIалахъ тежез хьана,

Дуьнья тирвал къекъвез хьана

Зун, дуьньяда

дугъриданни

Авай туштIа

чириз

лезги ватан хьтин

Гуьзел, гуьрчег маса макан. —

Авачирди субут хьана

Хтанва зун, атанва зун

Ви сурал ваз дуьа ийиз,

Лап дуьа хьиз тикрар хъийиз

Гьа кьве цIар масан —

Абур, ви тIвар

лезги чил кIан

Хьунин

халис лишан я заз,

Тагьир буба чан!

 

“Садвал” гвайтIан сад тахьай чун?..

“Садвал” тешкилун рикIел атайбур, тешкил авурбурни чун, лезгияр ятIани, чун гьа, сад жен тийидай, гьарда вич

лугьуз, “гьардаз вичикай хан ийиз” кIандайбур яз амукьзавани?…

Виридалайни кIандай хьи,

заз

лезгияр —

чун, чи кIани хайи халкь

Сад-садал шад тир, са мурад-метлеб авай

са хизан хьиз акуна;

Гьарда, вичин чка, буржи чизваз,

гьарда

вичин намус, вичин тIвар

ГьикI хуьдатIа,

жуван халкьдин намус-тIварни

якъин гьакI хуьз акуна!

Амма — гьайиф (талгьуникай-чуьнуьхункай­

хийир-файда авай туш),

Эсил ферли-ферхли тIварцIиз лайих тежез­

лакIабарни жезва чал!

ИкI гьикьван хьуй, гьикьван жеда?!

Гила кьванни,

я дуст, юлдаш, бесрай-тIун! —

“Садвал” гвазни сад ийиз жен тийидайбур­

лугьудай тIвар къвезва чал (!)…

… “Ягъ тежедайда еке къван кьадайди я” —

чи мисал чал вирида

Гьалчзава къван хьиз,

акваз чи

кьуру гьакIан

гафар, чак квай нукьсанар…

ЛагьанватIа

вирибуруз ван жедайвал

чун чна сад ийида —

Гафни, карни садна

хъуьруьр тийин чна

чал

такIанбур, душманар!

 

Фимир, лезгияр, лезги чилер таз…

Маса чкайриз физ, гьакI хъсан акваз — гьанра амукьни ийиз, чеб хайи чиликай атIунал атун мумкин тир лезгийриз

I

Фимир, лезгияр, —

къакъудмира кьил

Хайи пак лезги чиликай жуван

Тахай чил

а ви чилелай хайи

Вуч авуртIани жедай туш хъсан.

Чарадан мука хамир какаяр —

Ана хуникай хийир авай туш;

Маса чилера ийимир мукар —

Ахьтин мукарихъ эхир авай туш.

Чан алайдни, рикI авайдни я

чи

Жуьрэт, такабур авай лезги чил,

Ам гьахъ-дувандал я кIевидини,

Вафасуз хьана куьн негьиз тамир! —

Лезги чили негь авур лезги,

вав

Лезги чилин рикI агатзамай туш,

Жуван чили жув негьай дертни тIал

Сурани валай алатзамай туш!

II

Замана, вахтар къвез фирдавай,

                                                чи

Абур-намусни физва, жез тIимил;

Гилан гьаларни шартIар багьнайиз

Ша, чна масанрихъ ял хъийин тийин!

Фейла, галкIана гьанра са жуьре,

Амукьнийизва хквенни тийиз,

Инравай жуван берекат чилер

ГьакI вил алаз таз, иессуз ийиз.

Масанравайбур,

куь чил, куьне тур

Къачузва гьатта миллетри чара:

Темягь, пул авай вуж кIантIани хьуй?

Гьаданди жезва куь чил, куь чка…

…ЭкъечIна фейи верч-цицIибни кваз

Хкведай затI я кIвалихъ, мукарихъ… —

Намуслу жен чун —

вафалу жен чун

Жуван хайи пак чилиз — накьвариз!!

«Лезги газетдин» 2020-йисан 22-нумрадай

___________________________________________________

* * *

“Инсанар, инсанар,

                          гъетерин хьтин

Дережайравай

                квев

                     агакьдатIа зун!”

(Р.Гьамзатов. “Кьакьан гъетер”)

 

Расул, вун амайтIа, кхьизвайтIа къе,

Яраб инсанрив гьикI рахадайтIа вун?

Абуру жувни чеб хьиз хьурдай хьиз жез,

Фикирдик акатна гьикI жедайтIа вун?

 

Алчах жез, хаин жез, къаних, вагьши жез

Аватна чилел а ви “гъетер”, Расул…

ГьикI гьайиф ва залан жедайтIа ваз къе

Ви “кьакьан гъетер” икI аватун агъуз?!

 

…КичIени я, Расул,  и девир акваз.

Заз им хиве кьазни кIанзавай тушир

Ахьтинбуру вунни, гьа чпихъ галаз

Ялна, виняй агъуз вегьейтIа вучин?!

Чна акI винизай лайихлувилер,

Агъузна, кIвачерик гадрайтIа вучин?!

* * *

А кьил — эхир гьикI жедатIа

Фагьум тийиз хъсандиз,

Нефс, тарашун, дяве хьанва

Хесет, адет, инсан, ви…

Аллагьдизни гузмача яб

На, хва кьей, хва текьейди.

Ам тушни вун халкьайди, ваз

Гайди дуьнья — чилерни?!

 

И кар алай араяр на

Ракъур ийиз рикIелай,

Дуьнья, уьмуьр чIурзава хьи,

Акъуддай хьиз кIанерай!..

 

АкI хьана хьуй, хъиляй вунни,

На чIурзавай дуьньяни кваз,

Аллагьди негь-терг авунал

Гъидайди я, валлагь, на!..

Вуч лагьана и чкадал гъизва, лагь на,

Вуч лагьана ийизва,

ИкI къадирсуз, икI вафасуз,

ИкI намуссуз, икI акьулсуз кIвалах на,

Ихьтин хаин кIвалах на?!

* * *

ЭкъечIзава шуькьуьнт вичин къапунай,

Фурс, дамах гваз, вичинд гьа къаб тахьайд хьиз.

Лугьузвай хьиз «зун фад экъечI тавуна,

И кьацIанвай къапуна куьз авай тир?!» —

 

…Къурхузва заз ахьтин йикъар атункай

На ви хайи хуьр, кIвал квазни такьадай.

АкI хьун алчах хаинвал яз такуна,

Артуханвал, винизвал яз аквадай…

* * *

“Инсан, инсан…” циклдай

Адет ялда, хесет ялда: тухудалда

ажал кьейи

КицIи вичин иесидин шаламар.

Я хва текьей инсан, айиб тушни, тушни

язух ви,

Гьакьван ийиз гунагьарни гьарамар?!

 

Халкьначир кьван шукур хьайи

Аллагьди вун гьахьтинди яз,

Ихтибарсуз, къадирсузди хьуй лагьана.

Гьавиляй, на, ви амалри вичин умуд

чIуриз акваз,

Адаз вун, хуш хъхьанач

Гьа халкьайди хьиз…

 

Лап аламат кар я пара…

Инсан икьван гагьдини вун

Акъваз тавун,

гунагь, гьарам галачиз…

ТухудачиртIа шаламар вуна

Къадир Аллагьди вун

Азраилдин гъиле, белки, твадачир…

 

Зи гуьзгуьдиз

 

Зун гуьзгуьдиз фадлай килигнавачир.

Къе килигна.

Жуваз чидай, жув хьиз такваз,

пагь атIай хьиз хьана зун.

“Вуч хьанвайди я заз?” —

къалабулухдивди фикирна…

Лугьун: вилик

са маса кас галай хьизни ама зун.

 

…Йисар, уьмуьр къвез — физ,

начагъ хьунухьарни пара жез,

АвайтIани,

икI хьуникай кIанзавачир фикириз…

Себеб вун туш. Вав вуч гва зи?

ЯтIани, жув гьайиф жез,

КIанзавач заз, кIанзамач заз,

чан гуьзгуь, ваз килигиз…

 

Тек тамир зун…

 

Заз акур са югъни хьанач, я Аллагь.

Я хъсан кIвал-югъ, хизан, я регьятвал.

Куькай хьана зун, чан Аллагь,

жува лагьа,

Зи зегьметар фенвачни гьакI гьавайда?..

 

Зун бейкефди жувакай я, гьелбетда.

Зи гъалатIар, зи гунагьар пара я.

ЯтIани, зи рикI михьи я.

Минет я,

Тек тамир зун, чан Аллагь, и арада…

* * *

(Т)

Жувахъ касни амач, авач,

лугьузвай за гъамлу яз,

Акваз, жуван

къадир авай,

рикI кудай кас авачир!..

Багъишламиш,

яргъа хьана,

къакъат хьанвай за

Виридак квай

вун авайди

фагьум-фикирзавачир…

 

Лезги чили етим тадач етимар

 

Дидемачиз етим хьана амукьнавай

арада,

“Чан бала, чан хва”,

ни лугьуй заз?” фикириз авайла,

“Гила бес зун гьикI хьуй,

бес гьикI хъжеда зун гьавада?”

Лугьуз, сефилз, пенжердихъай гьакI

килигиз амайла,

“Вучда, чан хва, дуьнья, уьмуьр

гьа жуьредин затIар я.

Хайи диде амачтIа вахъ, ви диде —

чил ама вахъ!..”.

 

…Виридан чи — балайринни,

дидейринни диде тир

Хайи чилихъ

амукь тавун, квахьун, рекьин авай туш!

Хайи диде — чил,

вун хуьда чна вилин нине хьиз!..

Лезги чил, вун амай кьван,

гьич са лезги етим жедай туш!

 

Течир дишегьлидиз

 

Регъуьвиляй хьанач завай хабар кьаз,

Гьи гьайифдик ханватIа ви гуьгьуьлар.

Амма, шумуд югъ я, кьарай авач заз,

Ви сефил чин хкат тийиз виликай!

 

Чин тийидай дишегьли,

ви сефил чин

Вучиз рикIяй акъатзавайд туштIа зи?!

Яд кас, а ви сефил чинин таъсирди

И секин югъ секинсузди хьурна зи!..

* * *

…Лугьун: жезва чун авамар, ахмакьар,

Лап дуьз гафар кваз рикIелай алатдай.

Ахпа жеда лугьудалди турвакьар,

Кал экъечIна фин хъийида гьаятдай!..

* * *

Пудкъанни цIуд къейдзавайбур акурла,

“Заз а югъ аквадатIа?” лагьай зи

Кьудкъад, кьудкъанни вадни хьун

хъувунва —

Агъзур шукур гъиз ава зун Аллагьдиз!..

 

Къачуз жедай туш Аллагьди тагай затI,

Гайидакай жедайди туш катизни.

Чун чилелла, Аллагь вине — цавава,

Акваз вири — чи агъузни, винизни.

 

Амма чизвай туш сир чаз гьич садазни,

Ада гунин, низ — тIимил, низ — пара кьван.

ТIимилдак квай пара ятIа ганвайди?

Гзафдак квай хьтин тIимил ятIа ам?

 

…Гьисабдайди чи яшар туш —

крар я.

Яшар тIимил хьайитIани,  гзафни,

ГьикI хьайитIани, заз хьанвай кьван

йисарилай

ТIимил тагуй и чIал кIелдай садазни!

 

Кьудрикай

 

(Зи 82 йисалайни алатзавайла…)

* * *

— Гьахъвал, дуьзвал, абур,  намус,

итимвал,

Куьн къвердавай амукь тавун

дуьз жезвач!..

— Себеб куьн я, бегьем фагьум тийизвай,

Тахсир куьд я: квевай чун мад

хуьз жезмач!..

* * *

Чилни, цавни муьтIуьгъиз кIанз ава вун,

Инсан, спутник, ракета гьатайла.

Акьван зурба, викIегь тир, куьз катда вун,

Чил зурзайла, цавай тIурфан атайла?..

* * *

Къанни цIикьвед агъзурдал кьван

гьакI гьисабиз хьайитIани,

галатда, рикI акъатда.

Я зун,

валай къанни цIикьвед

агъзур йикъар,

къанни цIикьвед агъзур йифер

акъудиз гьикI алакьна?!!

* * *

Заз хъел къведай, такIан жедай,

жемят — халкь

Суьруь хьиз я, малар хьиз я лагьайла.

(Фикирни къвез: вучиз кьилел пачагь кьаз

КIан жезва кьван гьа гьакI язни

тахьайла?..)

 

Авачир хьи акьван зарар, къайгъуни,

Жедай тиртIа якъин халкьперес:

Халкьдиз (вичиз — ваъ!) кIандайвал

авунин

Рекье хьун жедайтIа адан  пак метлеб…

 

…”Туш, гьелбетда, суьруь — малар!” —

эркиндиз

Лугьузва за вирибуруз гьамиша…

Амма… Суал:

“Горбачеври, Ельцинри

Бес гьикI гьалнай абур, тушиз хьайила?”

 

…Гьайиф,

жемятар — халкьар, куьн гьакI ятIа —

Чандавай рикI гьинва,

келле гьинва куь?!

Хкямир,

я тамир ахьтин пачагьар!

Тахсирлубур

акI тийизвай куьн я,

куьн!!!

«Лезги газетдин» 2021-йисан 28-нумрадай

____________________________________________________________________________________

Дагъустандин халкьдин шаирдин 85 йис тамам хьунихъ галаз алакъалу яз

Лезгивиливай…

Хуш я заз лап

вални, цазни

И чилелай экъечIзавай,

Женнетдин сир гвайд я шагьвар

Самурд цикай хкечIзавай…

И чилер икI хуш хьун, пак хьун

Чпин лезгивиливай я!

Лезги рикIин гуьзелвилер

Ахьтин лезги чиливай я!!

* * *

“Лезги — намус…”

“Лезги — гуьзгуь…”

 

Намус, дуьзвал

дуьньяда

Куьтягь жезва,

амукьдай туш

лугьузва на?

Лезги миллет

амай кьван гагь

Куьтягь жедач,

амукьдайд я

лугьузва за!

* * *

А.С.

“Элкъвена цуьк акъудзава дагълари. —

Ви рикI гзаф алайди тир цуькверал”… —

Кхьизва заз къариблухриз дустари —

Таъсир, гьайиф жез,

кьеж къвезва вилерал.

 

Цуьквер, цуьквер… Азизбур, рикI квел хьуй

бес,

Хъсанвилел, экуьвилел тахьана?..

… ЗатIни кIандач — анжах гьакI зун гъваш

рикIел:

“Адаз цуьквер кIандайди тир” лагьана.

* * *

Эхь, гьам хьуй заз гьуьрмет, къимет,

пишкешни

Зи дустарин, жуван халкьдин патайни…

(Сагърай, дуст, вун,

зи рикI икI дуьз чир хьайи —

Им тушни кьван инсандиз кар алайдни?).

Германия. 1963, май.

Диде, гьикьван иер я и чкаяр!

Сенфиз заз чи хуьр акуна ахварай:

Фад къарагъна, зун айвандал алазва —

КIанихъ галай хуьруьн багълар, Самур вацI

Капун юкьвал алайди хьиз аквазва.

 

РикIиз пара хьана хвеши —

экв авай

Тарараллай емишрани пешера!  —

На лугьуди, нурар сифте экъечIай

Гьатнавай лап фена абрун къенера!

 

Хъипивал квай шуьшедай хьиз пешерай

Чи вацI, Къуба — лезги хуьрер аквазвай —

“Диде, гьикьван и чкаяр иер я!..” —

Лугьуз-лугьуз, аватна зун ахварай.

Германия, 1961.

Лезгистан, ваз къвезвани ван хцин ви?..

Къе немсерин шегьерда

и инсанриз

Лезги такур садрани и чIавалди —

Рахана хьиз лезгийрикай хъсандиз,

КIелзава за шиирар зи чIалалди!

 

КIелзава за, ван акъудна, дамах кваз,

Солдатвилин шинел алаз къуьнерал —

Дикъетдивди вирида яб гузва заз,

Гьейран хьана лезги чIалан сесерал!

 

Лап хушвал, хъвер аваз чинра, вилера,

Гур кап ягъиз, кьабулзава гафар зи!

Зун инани рахазва ви мецелай,

Лезгистан, ваз къвезвани ван хцин ви?!

Германия, Шверин. 1961, ноябрь.

Куда лугьуз, цIухъ фидачни?

ЦIухъай кичIе жедайди туш лезгидиз

Гьелбетда, на дуьз лугьузва, азизди,

“Фимир, хата квай рехъ тирди чизваз, вун”.

Чизва, амма, белки, кьисмет зи,

эхир

Гьа хата квай рехъ я жеди —

физва зун!

Галай хата-бала, ажал

зи вилик

Кваз авайд я, вуч авуртIан вилик къвез;

Зун тефена акъвазайтIан санизни гьич,

Гьалтзавайди я атана абур чеб.

 

Эхир кун, я батмиш хьун яз хьайитIа,

КичIевал квез я!

Жедайди жеда ман!

Аллагьдиз зун декьена кIан хьайитIа,

Заз цIувайни вацIувай вуч жеда кьван?!

1989.

Эвериз кIанз…

“Квез четин хьайила, атана заз  эвера” (Шарвили)

Зун эвериз кIанз фена Шарвилидиз —

Хьанач завай эвериз, рикI, лагьана:

Гьан, къарагъда, къведа ам чи эвердиз —

Жедачни ам хиялрини тухвана?

Лугьуз: “Зи халкь акьван ажуз хьанва

жал?”,

Белки, гьайиф хьана, сефил жеда ам;

Белки, “ВутIна куьне зи руьгь,

и йикъал

Вучиз гъана халкь?” — лугьузни къведа ам?

 

Ажузвални…

регъуь жедай карни хьиз

Хьана заз ам авудун а ахварай.

Кумачни чак Шарвилидин иви, руьгь…

Амачни чахъ халис лезги рухваяр?!

…ЭверначтIан ваз,

ви патав атайдалай

Умудлу яз хтана зун, Шарвили —

Вун инжиклу тавунан

жув хуьз жедай

Халкь яз амайд гьиссна за чун, Шарвили!!

2000.

* * *

Гьикьван хьурай

маса чIалал рахаз, кхьиз —

Лезги чIалахъ вил гала зи;

Кьуна, карта ахъаяйла,

“Лезгистанни”

акваз хьунал вил ала зи —

“Лезги” лагьай са чкани авач ана

КъекъвейтIани лав атана;

Кагъаз кьванни кхьиз жезвач

хуьруьз, адрес:

“Лезгистандиз”… я лагьана.

Мус шад жеда “Лезгистандин сес”

лугьудай

Радиодин ван атунал,

Лезги орден, Лезги пайдах,

милли Лезги

Гимн,

“Лезги югъ” сувар хьунал…

 

Тахьана жеч! —

жедайди я,

зи лезги халкь,

вазни ви бахт,

Амма чизвач

аматIа заз

жуваз ви бахт

аквадай вахт.

(Зун цаварихъ агакьдай хьи

акунайтIа —

И эрзиман мураддихъ вун

агакьай вахт!)

Баку, 1994.

* * *

Азераз

КIан жезмач заз рахаз а ви чIалалди —

(Ваз чи чIал кIан тушир, заз вид кIандани?!)

Гьа вун хайи дидедилай зун хайид

Агъузни туш, мердсуздни туш садрани!..

 

Идлай гъейри,

зун икрагьни хьанва лап

Са ви чIалан ван япара жедай кьван…

Вун, ви чIал заз хушни жеч,

ваз дуьньяда

Авайди са ви чIал, вун хьиз амай кьван!

* * *

Куьн авачиз, куьн галачиз рикI дар я,

зун сефилзава,

Хайи накьвар, кьвалар, багълар —

зун галачиз куьн гьикI ава?

Акъатзавач куьн рикIяй, квехъ вил галаз

заз четинзава,

Зун куь рикIел къвезавани —

зун авачиз куьн гьикI ава?…

 

(…Хкведа зун — ахквада чун… —

Амма къведа эхир са вахт,

И дуьньядай фир зун,

ахпа хтун-ахкун амазмачир.

ЛугьудатIа куьне:

“Акьван чун кIандай ам амач хьи чахъ…

Яраб ана гьикI ятIа ам,

садрани чун аквазмачир”…)

Баку, 1993.

* * *

Жуван халкь кIан жедай затI я —

им виридан адет я.

Амма анжах зиди хьуналд туш кIанзавайд

заз лезги халкь,

АкI гьакъисагъ, къени, михьи, ихтибарлу

халкь тирвиляй,

Зун лап лезги туширтIани, кIан жедай тир

заз лезги халкь!

* * *

Лезгиди лезгидиз авун чIуру кIвалах

Судна1 дустагъ гудай кар яз кьан, гьисабин!

Са лезгиди маса лезги кьена хьуй,                                                                                                               ам

Лезги халкьдин милли душман яз гьисабин!!

____________________

1 Судна  —  суд авуна.

* * *

ГъвечIи халкь я, тIимил я чун —

чаз генани

Лазим тушни чун чав туькIуьн,

гаф садиз1 хьун?

ИкI тахьайтIа, лезги викIегьвиливайни —

Мумкин я,

са куьнивайни —

чун хуьз тахьун!!!

____________________

1  Cадиз  —  сад ийиз.

* * *

“Лезгинкадал илига!”

С.К.

Эхь,

зазни лап кIанзавайд я,

гьикьван хьайтIан,

Ван жез, акваз

“Лезгинкадал” илигзаваз…

Ахпа

мягьтел, пертни жезва,

гьакьван ферли,

уьтквем макьам

Халкьай чи халкь,

миллет авай

гьаларкайни фикирдамаз…

 

Эхь, ягъиз хьухь, хкадриз хьухь —

“Лезгинка” кьуьл ийизваз хьухь,

Шадвализ хьухь, дамах гваз хьухь,

бахтлу хьайи зи лезгияр!..

Амма рикIел хуьзни хьухь:

са

кьуьлер бес туш —

Уьтквем крарни

кIанз ава

чи милли тIвар, дердияр!!!…

* * *

Амай мукьва миллетрилай —

хиве кьан —

Чи,

лезгийрин, “аламатар” пара я:

Лугьун,

тIварар Князь, Разин

куьз я кьван?..

ИкI хьуникни,

акваргьал,

са хата ква…

* * *

Я Аллагь,

На михьи тушир и дуьньяда

зи лезгияр

Ихьтин михьи рикIер аваз вучиз халкьнай?

 

Я Аллагь,

зи миллет Вуна

гьакI михьи яз, гьакI уьтквем яз,

Лап лекьер, лап асланар хьиз халкьна,

ахпа

Гьалар пис жез, бахт авачиз

тазваз хьунин себеб вуч я?!

На

лекьерин, асланрин рикI гайибуруз

чпин лекьвал ва асланвал ийиз жедай

мумкинвилерни шартIарни

гун тавунин себеб вуч я?!

* * *

“Ахварайни са фикир-дерт” шиирдай

…Вучиз са кIус фуни къулайвал патал

ЧIални маса гурбур булни жезва чаз?

ГьакI кьил хуьнуьх патал кьил — чеб агъуздай

Алчахвилер квай лезгияр квез я чаз?!

 

Куьз ихьтинбур инсанар яз ханатIа?

Абур хадалд къванерни хун хъсан тир. —

Кьве алчах кас артух хьунлай чаз са цал

Эхцигдай кьве къван артух хьун хъсан тир!

 

…Вафасуздаз халкьнавай туш лезги чил!

Лайихсуздаз халкьнавай туш лезги тIвар!

Намуссузвал халкьнавай туш лезгидиз!

Гардан кIириз халкьнавай туш лезгияр!

 

Лагь анра на — гьар лезгидин рикIел гъваш

Диде-чилин къаргъишунни авайди,

Ягь-намусди, виждандинни сабурди

Лезгивилин имтигьанни кьадайди!

 

РикI динж тийир велед дерт я,

динждайда —

Хийир-дуьа,

муькуьда — агь къачузва: —

Эхь,

за Диде-чили ферсуз лезгидиз

Лезги тIварни гьалал тахьуй (гьарам хьурай!)

лугьузва!”..

 

ИкI акуна, икI рахана Лезги чил. —

Ахварайни гьа са фикир-дерт ава!..

Амма халис лезгини бул хъхьуни

Чи кьил, чи рикI хкажзава, мердзава!!.

Къаякент-Баку, 1991.

* * *

Михьивиливни намусдив гекъигдайди

хьана ви тIвар,

“Лезги-гуьзгуь”, “лезги намус” мисалралди

машгьур хьайи

хайи халкь,

Виридлайни дуьзвал, гьахъвал, адалатвал,

къанунвал

КIандай,

абур патал женгни чIугваз,

машгьур, уьзягъ

хьайи халкь!

«Лезги газетдин» 2022-йисан 29-нумрадай