Билбил
(СтIал Сулейманан саягъда)
Хуьруьн багъда мани лугьуз,
Манидихъ кваз аваздин зил,
Йикъан чагъдиз мажал тагуз,
Девран гьализ ава билбил.
Гьузурдайвал* чIалар тесниф
Ийиз, я кьван устад ариф.
Гьелбет, ава гьай жез тариф
Элдин сиве-сара билбил.
Мулкар акваз хуьруьз мукьвал,
Чарх гуз, элкъвез синел, кIунтIал,
Сейр ийиз, кIубан яз гьал,
Гагь жез сува-кала билбил.
Гзаф квайла ашкъи-гьевес,
Акъваздачир ялни нефес.
Теснифрин, лугьузвай серес,
Кьадар тир хьи пара, билбил.
Ширин ванцихъ, шад яз гуьгьуьл,
Яб акализ, тежез къуьгъуьл,
Зунни къведай, яз вал пехил,
Авайла вун тара, билбил.
И йикъара, вучиз ятIан,
Дегишнаваз атана ван,
Гъавурд тIакьар цIийи чIалан…
ЧIал тир хьи ам чара, билбил.
А ви ванциз хас тир аваз
Мажбурнани авун даяз?
Суалар гуз, хабарар кьаз,
АтIанан ви чара, билбил?
Алцур тахьуй кткай чIавал,
Девир хьанва усал, нахал,
Муьгьтеж туш вун бед авазрал,
Жемир акьван гара, билбил.
На лугьузвай, чаз тир масан,
Севт квай аваз, верцIи чIалан,
Тухун герек эхирдал кьван
Уьмуьрд шеле-хара, билбил.
Фикретазни атанва хъел
Туширвиляй а кар бегел.
ТуьхкIуьр хъия, тежез энгел,
Авур гъалатI чIала, билбил.
_______________
* Гьузурдайвал — желбдайвал, кьатIудайвал (нугъатдин гаф).
Чешне хьуй вахъ
ХкатIна твах тухур уьмуьр:
Гуьнгуьна тур жуван кIвалах.
Жезвайди я нукьсан, уьзуьр,
Абур тIимилризни алахъ!
Сад хьтинбур жедач вири:
Жеда кьегьал, жеда дугъри,
Жеда тапрукь, жеда шеври,
Абрун къилихрин хьухь чIалахъ.
Чир хьун къени тIул квай инсан —
Вахъни хьун я агьвал хъсан.
Рафтарвал вич гьал я масан,
Дуьзвал садран хьанач нагьахъ!
Тафаватдиз гуз хьухь фикир,
Алцур тахьуй гьалдин эхир.
Айибвал туш чир хьун пехир,
Гьамиша хьухь жув тирди гьахъ!
Вилиз аквард я гьакъикъат,
Хата квайдав жемир агат.
Нукьсан такун гьал туш бубат,
Кар дуьзди, я жеда патахъ.
Са жув патал мийир хийир,
Зияндикай ая фикир.
Эвел квачирдак жеч эхир,
Кеспидив гва уьмуьрдин бахт.
Виридалай къулай чка —
Ватандин чил, пак ва багьа!
АкIадармир жуван ака,
Вафалувал рикIивай яхъ.
Чим тагудай жедай туш къул,
Чешме авахьдай туш рагъул,
Садра ганвай, тушир сугъул,
Уьмуьрдив гва гатфар, гад, зул,
ХкатIна твах, чешне хьуй вахъ!
Агь, хиялар…
Агь, хиялар, къуватдикай
Я куьн зи, кумачир такьат.
ГьакIни заз рузи, пек гайи,
Пешедикай, хьанвай къакъат.
Агьил чIав чи — агьвал агъуз,
Ажуз, ужуз жезвай гьал я.
Дад-бидадиз, кьве гъил цавуз
ХкажайтIан, ам са тIал я.
Жегьил чIавар, алатнавай,
Карагиз, хквез ава чандал.
Йисарни зи галатнава,
Гъанвай виляй зун и тандал.
ЧIугур кьван зегьметдин себеб
Къулай гьалдал чIалах хьун я.
Фейи зи уьмуьрдин метлеб
Хизанди залд дамахун я.
Зи гевил кьаз къвезва гагь-гагь,
Рухваяр, сусар, хтуларни.
РикIи лугьуз: ингье, пагь-пагь,
Зун хуьз амай дувулар зи!
Рази тежерд туш къе зи гьал:
Сагъвал ква, чина ама цIвер,
КьатIун кума тежер ягъал,
Гьиссери зи бахшзама хъвер.
Амма ава чир тежер сир:
Низ гьикьванд я гузвай кьадар?..
Герек яз хьана кIандачир:
Уьмуьр вахт я тежер мадар.
Ял язава, къайгъудамач
Заз рузи, пек гайи пеше.
Жегьил чIаван къудгъун кумач
Авайвиляй агьил куькве…
Киригрин хуьруьн фольклордай
И бендер, дидеди, дидеваха, ваха, мукьва дишегьлиди лугьуз, за советрин ва гуьгъуьнин йисара къелемдиз къачурбур я. А играми дишегьлийри чпин дуьнья дегишнава, зи кIвалах абурун экуь руьгьдиз бахш хьурай. Бендера чи хуьруьн нугъатдин гафар дегишарнава.
Лишандик вун кутаз гьайиф,
ЧIередаллай чан лацу лиф.
Кьве кап ацIай къуьл кьунва за,
Вун патал я, хьухь чаз илиф.
* * *
КIвалин ценцин элкъвей балхун,
Насиб жедай кьуд пад акун.
Яр яргъарай хквервал я
БалкIандаллаз куьрен яхун.
* * *
Багъдин юкьвал пIинидин тар,
Дигмиш хьана, тар яру я.
Агат тийиз, чан кIани яр,
Вун вучиз икьван хару я.
* * *
Пенжерд хилер ахъаяй гар,
Никай ятIа вав гвай хабар?
Къе Бакудай яр хкведа,
Такъуриз хьуй на адал хар.
* * *
Тара ава тIвар алай гам,
Юкьвал пуд фур махпур хьтин.
Суна руша атIуда ам,
Гьан КIеледай* къачур хьтин.
* * *
Къариблухдиз акъатай яр,
Гила вакай гьикI кьан хабар?
Мурад я зи азаб такун,
Кьве гъилел ви тахьуй къабар.
* * *
Лампадалла михьи шуьше,
Гуьзгуьдалла лацу буьшме.
Авадарна, сандухдалла
ЦIийи сусан гамун чешне.
* * *
Пуд пIипI галай хъипи чарар,
Алатнавай варцар, йисар.
Хкат тийиз барутдин ни,
Дяведикай гузма хабар.
* * *
Яд авачиз регъуьн къубу,
Шимедик ква, кьур акъатна.
ТIунар хьанва цIуру регъвер,
Мал-нехирдин кIур акатна.
* * *
Я земзем цин Купул булах,
Хвал дугуниз жезвай авахь,
Чархун кIанел ацIай вирер,
Яд абрулай жезва алахь.
* * *
Цурун цIибдал атIуз тур тIвар,
На рушарин меле кьуна.
Такваз ама тIвар алай цIар,
Къелечидин къеле къуна.
* * *
Тик гуьнеда къветрен гьарай,
Къветерин луж цIиргъинава.
Жегьил гада, квахьай кьарай,
Гьа къветрен дердинава.
* * *
Зинбил-зинбил кIватIай ичер
Багъдин юкьвал харадама.
Истанцидал* ичер тухур
Машин, хана, таладама.
* * *
Буьшмедикай килигзавай,
Руш, ви цIару вилериз кьий.
Ширесардал гам вегьизвай,
Шумал буйдиз, гъилериз кьий.
* * *
Николаян гимиш пулар
Алай шуткьу акурди я.
Юкьва авай багьа камар
Заз Бакудай къачурди я.
* * *
Тахай диде, заз килигиз,
Пенжерд тIакIун бензедалла.
Зи хам, кьве кIвач агаж хьана,
Динг гатазвай дендедалла.
* * *
Я гуьзгуь квай тIакIун лампа,
Дердер садна, чун кузава.
Аскердавай масан стха,
Вун галачиз зун гузава.
* * *
Шихкъайибан къавах тарар
Арвазагрин юкьвал ала.
Маргъухъанриз серин тагуз,
Шагьвар таран кукIвак гала.
_______________
* Лезгийри са вахтара Къуба шегьердиз КIеле лугьудай
* Истанцидал — станциядал лагьай чIал жезва.
* * *
Я Киригрин регъуьн дугун,
Регъвер элкъвез, ванцик ква вун.
Санбар я къуьл регъуьн муьхце,
Ам тушни бес Аллагьди гун?
* * *
Ваз ракъурай лацу чарчел
Карандашдалд чIугуна гъил.
Чан аскерда авай стха,
Вун хтунал ала зи вил.
* * *
Агь, чан диде, месе гьатай,
Ви гьал, къвез-къвез, чIуру хьана.
Эхиратдиз фейи къалай
Стхад чинал чуру хьана.
* * *
На гьавиздин михьи тир яд,
Къван вегьена, рагъуларна.
Кутарар гваз атай рушан
КIани гевил кагьуларна.
«Лезги газетдин» 2024-йисан 26-нумрадай
