Хайи чилихъ авай кIанивал! Адан метлеб, къимет, ширинвал, эбедивал иллаки яргъариз акъатайла, ашкара жеда. Инсандиз и кар икьван гагьда фикир тагай цIийи гьисс хьиз ачух жеда. Ихьтин фикирдал зун Руслан Къафланован «Муграгърин рагъ» ктаб кIелайла атана.
Чи чилел атай, адан агьалийрин яшайишдихъ галаз таниш хьайи са камалэгьлиди чи вилаятдиз «ашукьринни шаиррин макан» лагьаналдай. И гафарик кьел ква. Шаирралди лезги хуьрер девлетлу я. Миграгърикай рахайтIа, адаз фадлай шаиррин хуьр лугьузва. Руслан Къафлановни гьа и хуьряй, шаиррин хизандай я.
Яргъал йисара (50 йис) Красноярск шегьерда яшамиш жезвай, МВД-дин органра къуллугъ авур Руслан Къафлановаз хайи ерийривай къакъатун (вахтуналди ятIани) бедендиз, руьгьдиз гьикьван заланвилер, дарихвилер, гьайифар гьизвай гьакъикъат ятIа чизва. Гьавиляй гзаф шииррай дидедихъ, ватандихъ авай кIанивал, чимивал, цIигелвал аквазва. «Ахквадайвал дидедин хъвер» тади ая, — лугьузва шаирди. Вири гадарна, рикIелай ракъурна, «затIни рекье герек туш», гьереката: «Хъвер багъишда дидеди ваз гьалал тир». И гафарихъ еке метлеб ава. Шаирди «дидедин хъвер» зурба манадив ацIурзава. Ада дидедин кIанивални, веледдин гунагьрилай гъил къачунни, адаз вичин гъалатIар аквадай мумкинвални, къени крариз кам вахчун патал ачухзавай рехъни эвеззава.
Шаирдин эсерра яратмишнавай игитдин дерт, дарихвал квахь тийидайди я. Ватан ахварай аквазвай, вилерикай карагзавай касдиз вич авай чкада яшайишдин шартIарикай дарвал авачтIани, ам лап кар алай са квекай ятIани магьрум я. Адаз уьмуьр «сим алачир чуьнгуьрдай» я. Мадни лагьайтIа, авторди кхьизва: «Захъ амайди пак дидедин чIал я са, къариблухда фейи уьмуьр азаб я. Ам уьмуьр туш, дарман тахьай тIал я са…».
Ватан кIанивили игитдив вичиз суалар вугуз тазва: «Гьи уьлкведин динни намус масан яз, дагълар туна, вун чуьллера гьатнава? Гьиниз катна бубайрин чил, сур туна?» И жуьредин суалриз жаваб яз кхьизва: «Гьатдач гъиле бахтунин гъед яргъарай, живед пилте гьиссерал ви ацукьда».
Хайи муг, инсан, чIал, уьмуьр, гъурбат, вафалувал, кIанивал… Шаир вич ва кIелзавайди патал и яржарин мана, алакъалувал, тафаватлувал, умумивал ачухариз алахъзава. Иллаки «Жуван булах», «Зи манияр», «Югъ атанва бубад веси тамамардай», «Шехьдайбур чи вилер чахъ», «Эхиримжи нефес», «Хуьруьн куьче», «Са стIал це булахдай», «Ватан», «Зи халкь», «Лезги чIал» шиирра.
«Дидедин хъвер» паюна хайи чилин, халкьдин гележегдин кьисметдикай рикIик гъалаба кваз къарагъарнавай темаяр Руслан Къафланова «Незуьрдин рекьер», «Бахтунин гар» разделрани давамарзава. Шаирди алатай йисарин инсафсуз женгера чапхунчийриз муьтIуьгъ тахьай улу-бубайри хвейи чилин, веледар патал вичин чанни гьайиф текъвезвай дидедин, ва халис кьегьал яз тербияламишзавай бубадин гьакъиндай къайгъударвал авун, маналу чIалар кхьин вичин буржи яз гьисабзава. Шарвили, Гьажи Давуд, Ярагъ Мегьамед хьтин зурба кьегьалар, абурун крар рикIел хкуналди, авторди кхьизва:
Сиве мез жен чинал ачух лугьудай,
Чина вилер – чIуру амал кьатIудай,
Хура рикIни – душмандин рехъ атIудай,
Михьи гъилни – яр-дустунив вугудай.
«Тарихда чи тIвар ава» шиирдай.
Гьат тавурай ихтиярда чарадан,
Жуван кьисмет жуван вилиз акваз хьуй.
Жедайвал мад уьмуьр гуьрчег, авадан,
Чарчаррин хуш сесерив зун рахаз хьуй.
«Миграгъ» шиирдай.
«Секин тир хуьр» шиирда ихьтин цIарар ава:
Азиз диде! Вун рикIелай алуддай
ЧIални тахьуй, кIвални тахьуй чилерал.
Ахьтин рикI, чан, хур къазунна акъудрай,
Гадаррай ам яд галачир шимерал.
Яратмишзавайбурун жергейра кIанивиликай, гуьзел, чими, михьи гьиссерикай кхьин тавур кас авач. Руслан Къафлановни вичин кIанидаз — хъуьтIуьн цикIиз гатфар, цуькверив ацIанвай сув, мичIи йифиз — ракъинин, ашкъидин нур, рикIе авай муркIар цIурурдай рагъ багъишиз гьазур я. «Виш миллетдин арадай жагъанвай» лезги руш шаирдиз рагъни, цуькни, михьивални, такабурвални, уьтквемвални, нефес, гьевес, тIалдин дарманни я.
Ктабда кIелдай, фикир ийиз тазвай, руьгьдик юзун кутазвай эсерар гзаф я. Гьа са вахтунда ктабда гъалатIриз рехъ ганвайди къейд ийиз кIанзава, бязибурукай лугьун. Шииррик орфографиядин, пунктуациядин гъалатIар кумукьнава. «Хуьруьн куьче» эсер тикрарнава (28,136 чинра). Ктабда везиндал, гьижайрин кьадардал амал тавунвай, рифмайрин тамамвал квадарнавай, са эсерда рифмайрин са шумуд жуьредин кIалубар ишлемишнавай шиирарни гьалтзава.
Чна автордиз цIийи ктаб мубаракзава, илгьамдин къелемдикай гуьзел эсерар мадни хкатун алхишзава.
Абад Азадов
