Х.Хаметовадиз
За яб гузва ширин ванциз,
Вун билбил я, гуьгьуьлни шад,
Перишанвал, элкъвей къванциз,
Лугьуз мани хур авур пад.
Михьи я ви хиял, гуьгьуьл,
Ваз багьа я гатфарин цуьк.
Хкаж хьайла ви сес хъуьтуьл,
Дагъ жезава лекьрез мес, туьк.
ТакIан я ваз тIурфан, аяз,
КукIвар авур умудрин багъ.
Чуьнеругди, фикир даяз,
Къармах вегьез кIевзавай рагъ.
Рахух ширин сесинал хуш,
Хура аваз Эминан гъам.
Ничхиррикай ваз кичIе туш,
Давамариз мани тамам…
* * *
Ракъиниз на лагьана вах,
Риваятра гьуьрмет авай,
Вун гичин я шуьрбет авай,
КукIварзавай ажугъдин тах.
Хуьзва вуна Эминан чIал,
Къужахда тваз бала хьиз хуш.
Акъалтзава ивидал звал,
Хер ала вал, кIус кичIе туш.
Звал ала ви манидал
Чарчар я вун алай дагъдин къуьнерал,
Нагъмадив шад, туьд авазрив ацIанвай.
Мягьтелзавай зиринг къати кьуьлерал,
Марвар я вун чIварах чиле акIанвай.
Булах я вун, секин тежез ргазвай,
Мани лугьуз рахазавай къизгъиндиз.
ТIурфанни хар михьи чина акьазвай,
Куьтягь тежер сес къалуриз йигиндиз.
ЧIижре вирт хьиз, вуна гьуьрмет кIватIзава.
Инжи хуьзва гьуьлуьн ачух деринра.
Ви къужахдиз лезги чуьнгуьр гьатзава,
Кьегьаларни хайи ватан ширинрай.
Бубадин кIвал
Сефил я кIвал, зун ви патав хтанва,
Халичани диде рикIел хкизва.
Агъзур нехиш, назик гъилив атIанвай,
Вахт мукьув гъиз, нагъв вилерал вегьезва.
ГъвечIи гьаят, экъечIнава таза векь,
Аваз галаз шагьвар чина акьазва.
Шад килигиз, цава чарх гуз, къугъваз лекь,
Секин тежез, шикил кIвалин чIугвазва.
Ингье ватан — шадвал акур квахьна тIал.
Магъу деред гьава хъвериз агатна.
Самоварни, дурна хьтин алай звал,
ТIачни шурва, суфра вилик акатна.
Пуд дуст ава, рикIе тунажедай хуьз:
Мани, мугьман, хва герек я утагъдиз.
ГадарайтIа, намус, акьул, веси дуьз,
Элкъведачни дуствал, гьуьрмет дустагъдиз.
* * *
ПIинияр хьиз, дигмиш хьана ацIанвай,
Вилера ви нурар цавун аквазва.
Накъварин сел муьгьуьббатдал чкIанва,
Хъиткьин жезвай чигер хьиз я, къугъвазва.
Михьи булах хьиз я ви хур авазрин.
КукIварзава мукьва касдин дертни гъам.
Къуй авахьрай, къуй тахьурай акъвазриз,
Къван вегьена рагъулизни тамир ам.
Шириндиз рахух
Вацран нурарив чуьхуьзвай кифер
Азиз бикеди килигдай чIавуз.
Пашман вилерив секиниз йифер.
Ргазвай дердер бахшзава цавуз.
Ялавдин пайдах къужахда кьазва,
Манияр квахьна, билбил я ялгъуз.
Хура къармахар — тIурфанар твазва,
Мерезар вагьши — гарданда тIвал гуз.
Авазрин ширин булах рахазвай
Бегьерда ава, бамиш тежез ван
Къузгъундал, кьилел чарх гуз къугъвазвай,
Къачуна элягъ кичIе тушиз къван.
Къурушвийрин гуьзелриз
Авач чина рушан хъел,
Килиг тавун жаза я.
Къугъвазава ам чилел,
Къизилгуьл хьиз таза я.
Ша килиг куьн, гьинава, —
Нефес гатфар, шагьвар я.
Хважамжамар чинава,
Къуьнеллайди марвар я.
РцIамар тик авурла,
Чубарукдин лувар я.
Межлисда шад акурла,
Гьакъикъатдин сувар я!
Гуьрчег чIулав вилерал
ПIиниярни мягьтел я.
Хъуьхъвер — таза, чилерал
Нур вегьезвай шефтел я.
Майдин таза бубу хьиз,
Хуш хьанава рикIиз ам.
Вегьез тазва къубудиз
РикIе авай пашманвал.
* * *
Уьмуьрдихъни, къаргъиш хьиз,
Жеда шадвал бегьерни.
Гьазур я хъваз, багъиш хьиз,
Вуна гайи зегьерни.
Кьабула, руш, саламар,
Зи чан кIеве гьатнава.
Мани ийиз тамамар,
Ширин чIалар кIватIнава.
Са жаваб це, ахтармиш,
Ви накъвар заз къашар я.
Ша зи яр хьухь, къутармиш,
Дердер залан кIашар я…
«Лезги газетдин» 2018-йисан 31-нумрадай
__________________________________________________________________________________________________________________________
Ихтибар
Январдин йиф дакIардай экв аквазва,
Сусан рикIик, гьиссери хъел кутазва,
Хиялри ам цацари хьиз чухвазва,
Акъваз тийиз къурху гана гатазва.
Агатзавач са умудни патарив
Вучиз, дуьнья, на вун икI дар авунва?
Гару дакIар кукIварзава гъутарив,
Фул бедендик, кичIни рикIик кутунва…
Ширин суьгьбет гагь куьрпедиз ийизва.
Риваятдин эцигнава лувар цIал:
— Къизилгуьлдихъ галукьна тур хцизвай,
Ярхар хьана, хуруз гьахьна пехъи тIал…
Пуд къизилгуьл, кьилер куьрсна, шуьткьвенва,
Яру иви, чIулав цIивин, лацу хар.
Сусар хьайи, турар акьур, ифенвай,
ЧилеллайтIа хьана абур пайдахар?
Аяз гьахьна чими кIвализ, душман хьиз,
Гьужумнава кьеб эчIягъай дидедал.
ЭкъечIна ам, ястух кьуна пашмандаз,
Чубарук хьиз гьерекатна куьчедал.
Чакъалди хьиз, гьарайзавай, шехьиз гар,
Тар гатазвай акъваз тийиз, гузвай къив.
Зайиф хилер, нажахди хьиз ийиз тIар,
Агатзавай, чепелукь, хьиз къугъваз жив.
Агъмишиз тар, свас сефилдиз рахана,
Муьгьуьббатди живед нехиш къалурна.
Вичин ярдин ухшар къешенг атана,
Ажугълувал дуьньядивай чукIурна…
* * *
Хьанач, жедач ви сес бамиш,
Аманат я Давутан тур.
ВикIегьвилел жез яшамиш,
Эцягъиз няс къалгъанда кIур…
* * *
Михьи я ви якъут хьиз чIал,
Гьар са тариф лайих я ваз,
Хважамжамдин гьевес, шадвал
КIанзава ви гарданда тваз.
* * *
Къалгъанрин цацар акьахзава ваз,
Инсафсуз гатаз, сефилриз чIалар.
Амма гъвергъверар къужахда къугъваз,
Ашкъидиз михьи хуьзва генг тIулар.
* * *
Куьтягь жезва йиф, ви дерт тир чIулав.
Шем хьиз цIразвай бахтунин мензил.
ЦIайлапандин хьиз галукьна ялав,
Шуьткьуьрна, гьайиф, назик цуьквед кьил.
«Лезги газетдин» 2019-йисан 1-нумрадай
__________________________________________________________
Тарихдин кIукI
“Лезги газетдин” — 100 йис
Вун мегьрибан, багьа я заз,
Синих-рехне квачир чи рагъ.
Гьамиша хуш къужахда кьаз,
Гьевес жезва кIелиз, чирагъ!
Гьахълубур я ихтилатар,
Тухузавай чи вилик акьул.
Дарманар я ви къуватар,
Агажзавай ажугъни фул.
Вун чин тийир авач хуьр, кIвал,
Ийиз тазва гьиссерив кьуьл.
Эренлардин къешенг кукIвал
Рахазва хуш ви сес хъуьтуьл.
Нажмудинни акуна ваз,
Терс ампайрив кьур кьуршахар.
Багьа я ваз Гомеран саз,
Къуьруь авур терс къармахар.
Къилих ава вахъ дидедин,
Камаллу чин экуьзавай.
Чи ватандин виш чешмедин,
Ваз аферин, тарих хуьзвай.
Вун пайдах я, зун ви аскер,
Хкажна хьиз вилик физвай.
Ви гьунарар я чаз хьелер
Гъибет — фитне гьич ийизвай…
«Лезги газетдин» 2021-йисан 13-нумрадай
___________________________________________________________________________________________
Женгинавай рикI
М. Жалиловаз
Хъуьтуьлбур я ви хесетар,
Назик гъвергъвер, халис гевгьер.
Гафар ширин я няметар,
Чина авай мегьрибан хъвер.
Агъмиш тийиз тада вун гьикI,
РикIе авай Давутан чил.
Ажугъни хъел кутаз кIаник,
Мез я ширин, цIвелер къизил…
Квахь тавурай хъвер ви чинай,
Пашманвални, авур къуьгъвер.
Агъзур рикIин тIал секинрай,
Хуьз ракъинин, михьивал, хъвер.
Куьмек авур, фу гай инсан
РикIелламач бязибурун.
Гьуьрметарни авур хъсан,
Адет хьанва беябурун.
Ачухна рикI, утагъни къул,
Гегьеншариз дуствал чилел,
Кутуна на хенцIерик фул,
Бамишариз ажугъни хъел.
Гьахълу я ви гьар са жаваб.
Парахдинни ханва ракIар.
ЭкъечIзава гуз кIанз азаб,
Ви къаршидиз авам вакIар.
Амма ава вахъ ви гьевес,
Рагъ хьиз чими, Шагь хьиз агъур,
Сел хьиз вилик физва ви сес,
Пехилвилер ийиз чукIур…
* * *
Вахъ рикI ава михьизавай,
Рагъулни тежер.
Къалгъандал хъвер вегьезава,
Гапур хьиз иер.
Хиял я ви сагъ кIавузар,
Ифирда чатар.
Хкажзава на авазар —
Булахар, латар.
Алван хьиз я шад рагаллай,
Гьевесни къугъваз.
Къешенг чIварах ажеб гала,
Къванцик кичI кутаз!
Пелел хуьзва серт биришар —
Тарихар дерин.
РикIе ава мерд нехишар
Кьуьлер лекьерин…
ЦIайлапан я ви муьгьуьббат
Мегьамед Ибрагьимоваз
Булах хьиз вун ргазава,
Дагъдин гине кьунавай.
Гьиссерал звал алазава,
Яргъара нур тунавай.
Хьел хьиз фикир чилиз физ,
КукIварзава къванерни
Гъетер хьана хуш йифиз,
Гьейран я ви гьиссерни.
Камар вилик къачуз на,
Виш гуьзелдин чIал хвена.
Къилих михьи агъузнач,
Бархунар цIал вегьена.
Галукьнавай ви дергес
Табни фитне сефил я.
КукIушравай иер сес
Чуьнгуьрни дуст кфил я.
Гузва на чим, гужлувал
Муьгьуьббатдиз гьиссерин.
Хуьз къешенгвал, харувал
Гъвергъвердин хуш хъуькъверин.
ЧIурзавайдал шад гуьгьуьл
Хар къурзава гафарин.
Гудайбуруз чIалаз кьуьл
Ви руьгьдикай хабариз.
Яб тагуз терс мецериз,
Къати женгер тухузва.
Майдан генг я гьиссериз,
Ният чIуру атIузва.
Масан я ваз ви ватан,
Серфда зардин курумар.
Гужлу жезва манид ван,
Иливариз цIай гумар…
* * *
Руьхъ чиналлай алудиз,
ТIал хуравай акъудиз.
Чим бедендив агудиз,
Гъамунал цIил алчудиз,
Гуьлле хурай ахкъудиз,
Темен гузва бубудиз.
Варз хьиз ацIай, михьизвай,
Къутармиш чан ийизва,
Кьил такабур кьунавай
Къужахда мерд тунавай…
Лув це гужлуз, ачух лувар,
Лекь хьиз ацукь шагьдин кьилел.
МуьтIуьгъара цифер, цавар,
ТIимил тахьуй ракъинин хъвер.
Акьул тур я, сесни — гуьлле
Ханбиче Хаметовадиз
Рагъул цава дурнаяр
Рахазава сефилдиз.
Ви манидин авазар
Гьевеслу я кфил хьиз.
Къурху гана гарари,
Гьахьиз чими къужахдиз.
Хирерна вал турарин,
Авамрини алчахри.
Алазва вун зи рикIел,
Шарвилидин гафар хьиз.
ЧIудгъунзавай ажугъ, хъел,
Эминан хуш дафтар хьиз.
РикIе хуьзва на цIаяр,
Лигимариз нехишар.
Шадвилиз гуз майданар,
Агъзур къузгъун бамишна.
Вилераллай накъварни
Къирмеяр хьиз залан я.
Квадарзава ахварни,
Гуя такIан илан я.
Квадарнач хъвер пIузарин,
Сивевай мез — мед, шекер.
Хуьз къешенгвал нурарин,
Къурмишзава бул мелер!
Ви тарифун хуш я заз,
Пайдахни я вун кьегьал.
Лайих аваз гуда ваз
Шарвилидин за медаль.
Ваз аферин, чIехи вах,
Эминан сес зенг авур.
ГьикI ийидач вал дамах,
Гьевес хци, гузвай нур!
Экуь рагъ хьиз вун цавал,
Циф чукIуриз атана.
Накьварални алаз звал,
“Эмин — гуьзгуь”, лагьана.
Хьана руьгьдиз чи мукьвал,
КIватIна ажеб девлетар.
Эренлардин шиш кукIвал
Пайна ширин няметар.
Хьел хьиз физва вун вилик,
Нефес тийиз акъвазар.
Кутазавай чим чилик,
РикIе авай авазар.
КIевиз тазвач къизилгуьл,
Хата квай терс къалгъандив.
Къая раг я ви гуьгьуьл,
Четин юкъуз Ватандин.
Булахар хьиз, манияр
Гегьенш рикIе рахазва.
Некьиярни пIинияр
Дигмиш хьана чразва.
Ви шад гьиссер михьзавай,
Хтарар хьиз кIватIзава.
Фикирарни хцизвай,
Вегьиз, ажугъ кьатIзава.
Ви рикI лиф я, чубарук,
Цава чарх гуз, лув гузвай.
Гьужумайла чIемерук,
Аскерди хьиз, къачузва.
Манидикай жезва гъуд,
РикIни гьевес гатайла.
Акьулдин кIукI, чIал умуд
Мензерада гьатайла.
ЧIалар жезва хьелер дуьз,
Лишандани акьазва.
Гъвергъвер алай синер хуьз,
Женгина рикI авазва.
КIевени вун гьатзава,
Эминан хуш кьаз ктаб.
Ви гьевесди кьатIзава,
Нажахди хьиз дерт, азаб.
Куьрпедин хъвер, шад аваз,
Бала хьиз кьаз, на хуьзва.
Ви къилихар хуш я заз,
Чин рагъ хьтин экуьзвай.
1997-йис
Гевгьерар хуьз
Абдуселим Исмаиловаз
Эминан хъвер, шагьдин кьил,
Гевгьерар хьиз экуьзвай,
Турар хура гьатай чил
Къужахда тваз на хуьзва.
Кеманча хьиз ви сес зав
Назик, хъуьтуьл рахазва.
Секинариз гум, ялав,
Гьевеслувал кутазва.
Ви гьиссерин алванар
Ярхар хьанач гарарвай.
КукIуш хьанач аскIанар,
Гьужум авур турарвай.
Ачух рикIни шад гуьгьуьл,
Гевгьерар хьиз нур гузвай.
Аквазва заз ийиз кьуьл,
Пелел мани лугьузвай.
Рагъуларнач уьмуьрди
Ви ашкъидин булахар.
Ван рикIеваз чуьнгуьрдин,
Дерт авуна на ярхар.
Ачухарна дамарар,
Фул бедендай катайла.
Хъвер чинавай аваран,
Мугьман кIвализ атайла.
ЧкIизва дерт, ажугъ, хъел,
Вун акурла, харар хьиз.
Гьахьна бейтер, ви гуьзел,
Зи къужахдиз, дустар хьиз.
Авазрихъ яб акалай
Рушан чина ава хъвер.
Хуьзва рикIе, тупIалда,
Нехишар хьиз ви гьиссер.
«Лезги газетдин» 2021-йисан 27-нумрадай
_______________________________________________________________________
Сергьят
ТIал рикIевай къургъар ганвай
КутIуннава беден тамам.
Дидедивай яргъа хьанвай
Куьрпе хьиз, вун шехьзава, там.
Элкъуьрнава гардандал сим,
Къачуз жезвач нефес регьят.
Фул рикIева, ярхарна чим,
ГалтIамдава туна сергьят.
Хъуьтуьл аваз чукурзава,
Мука ава билбилни пехъ.
Хкар хура акIурнавай,
Шезва гуьгьуьл, кIевнава рехъ.
Вуч патал ваз азаб гузва?
Рагъулариз аваз акьул.
Мани лагьай мез атIузва,
Тахсир кутаз, ийиз батIул.
Ширин я вун, назик я ван,
Хура тунвай ракьун тIвалар.
Хкаж хьанва патав кьакьан,
Юкъуз-йифиз чухваз къвалар.
Дурнадал хьиз хер ала вал
Гъуьрчехъандин гуьлле акьур.
Зайифзавач на гужлувал,
Иви физвай кутIуниз хур.
Гьалкъадавай ви нефес
Четин юкъуз вун я гапур,
Инанмиш я зун вахъ, Ватан,
Ви къужахда ахвар авур
Бахтавар я инсан акьван.
Хуш я рикIиз аваз ви, чуьл,
Мани, лиф хьиз, къарагъзава.
На чим кутур, хьана хъуьтуьл,
ТIал рикIевай авагъзава.
Ви къужахдиз зун гьахьзава,
Къарасу цав, хьанвай алциф.
Тепейрилай алахьзавай
Булама хьиз юзазвай циф.
Акъвазарда, гьужумзавай
Душмандинни за кьатIда гъил.
Хуьз бине кьил фагьум авай,
Шарвилиди веси тур чил.
Ви къужахда твазва гапур,
Илигзава къирмаж, пая.
Гуьгьуьл гатаз, къвез, гузва кIур,
Кьве гьужумни ягъиз гьая.
Дарман жезва тIям туькьуьл,
Куьмек гузвай дустни явшан.
Вун шад хьайла, ийизва кьуьл,
Хер сагъ хъийиз хуш гуьлуьшан.
* * *
Жаза гузва, лянетни пис,
КукIушравай хуьз чешмеяр.
Гьа вахтунда жезва ви гьисс,
Душман ярхиз тур къирмеяр.
Вун некьи я, вун пIини я,
Чилин лезет хъуьтуьлни шад
Вун зи вах я, хуш нини я,
Куьрпедизни кагьраба хат.
Накъвар тергдай заланзавай
КIанда рикIиз рагъ вилерал.
Гъамни зи дерт аскIанзавай,
Саз хьиз кьада вун гъилерал.
Нурни гуда хуш чигеди,
Рагъ акурла, хьана гевгьер.
ТIям ава вахъ виртIедин,
Хесетарни чIижрен иер.
За кукIварда гьижранни гъам,
Бурагъаж гуз, лянет гана.
Ви гарданда за хважамжам
Хъуьтуьл шарф хьиз твада гъана.
Хкаж хьухь вун гегьенш тIулал
Къугъвазавай бацIини кIел,
Рахай кфил, акьалтна звал,
Алван ярхай хурамай хьел.
Ваз къуллугъун зи жаваб я,
За кьин кьунва, ахтармиша.
Югъ вун такур заз азаб я,
Чан, ви гьевес къутармишда.
Гурлу я ви манини чIал,
Чарчарди хьиз раг атIузвай.
Душмандин рикI ийизвай чал,
Гьалкъадавай къургъар гузвай.
* * *
Ви хурудал эцигна кьил,
Ястухдал хьиз ахварда за.
Вун ийидай душман сефил,
Гъамни гьижран кукIварда за.
Хкажнава такабур кьил,
Къалурзавач чин пашмандиз.
ТIям туькьуьл хушни я чил
Буйдиз гъвечIи шад явшандиз.
Квадарзавач Давутан гел
ТIал рикIевай жезвач секин.
Ам хьанва чи гапурни хьел,
Чирагъ хьтин хуьзвай Эмин.
Гуьгьуьлдални алазма хер,
ЧукIур хьанвач фагьумни кьил.
Гурлу лугьуз мани иер,
Кьунва гине куьрпе хьиз чил.
КIанидаз
Алахьзавай мегьрибан чил,
Ви авазрихъ акална яб.
ЦIрана гъам, хьана сефил,
Ви гъил кьурла — муркIад къаяб.
Ви чинни хъвер хуш хьана заз,
Акъвазарай чIемерукар.
РикIе авай рахазвай саз,
Билбилдин сес, чубарукар.
На кьуьлзава, тафтни кьазва,
Мани лугьуз гужлу, иер.
Душмандин кьил, руьгь на хазва,
КукIварзава ванцив къванер.
МуьтIуьгъзава, рикI ахъа я,
Гьахьиз хуруз вун цуькведин.
Хкажзава чилел къая,
Акъваз тийиз, на виртIедин.
КутIунзава залан хирер,
Элкъуьр ийиз лацу жуна.
ПIинияр хьиз, гуьрчег вилер
Къалуриз чин, варз хьиз, вуна.
Сефил тадач цIаярни куз,
Ифенвай рикI къалурда ваз.
Хуьда за вун, некьияр гуз,
Шалбуз дагъдин махпурда тваз.
Муьгьуьббатдал тахьурай хер,
Гьиссерални звал атана.
За къужахда кьада гъвергъвер,
Ваз хуш жедай чIал атана.
1995-йис
* * *
Зун шадзава, хкажна къуьн,
Ачухзава варз хьтин пел.
Хкажзава, тур хьиз, хъуьруьн,
Пашманвални кукIвариз хъел.
РикIе якъин чирагъ ава,
Шекерни вирт мецел алаз.
Дерт, маргъал хьиз, авагъзава,
Сефил авур гуьгьуьл чухваз.
Чубарукдин гагь лувар хьиз,
РацIамарни хкажзава.
Ви гьуьжетди къван кукIвариз,
ЧIуру ният агажзава.
ТIални зи дерт кихитмишна1
Лацу хъуьтуьл ви хъуькъвери.
КичIе хьанач, заз багъишна
ТIям авай дад чуьхверин.
Гагь къугъвазва вун, шад кIел хьиз,
Хтарриз хьиз – ишез килиг.
Зирекдаказ тик пелел хьиз,
КьецIил кIвачив кукIвариз чил.
Ви гъил кьурла, регьят жезва,
Рагъ я, цIан я, тIанур, хьар, кьул,
Кукра ич хьиз, зи рикI незвай,
Бедендавай кIвахьзава фул.
«Лезги газетдин» 2023-йисан 34-нумрадай
