Абдул Ашурагъаев

1-Майдиз

Вун заз багьа сувар я са

Чи уьмуьрдин суваррикай,

ГьикI хуш ятIа чи дагъларин

Чеперин сув суварикай.

Гьавиляй я, белки, зани

Кьунвайди яр Суварикай,

Жуван рикIи чIугур гьакьван,

Гьич фикирни тавуна хьиз,

Ганмазди гаф, гъилихъни цам,

ТупIухъ тупIал кутуна хьиз.

Гьа чIавузни атанвай вун

Хас тир дамах къачуна хьиз.

 

Къенфет яни, хурма яни

Вун дуьньядин ширинрикай?

Гьавиляй за хкянатIа

Зи рикIин дуст Ширинрикай?

Лезет къачуз кIан тушни заз

Ви тIаратIрин серинрикай,

“1- Май!” алай чпел!

Гарув къугъвай аял хьтин,

Цин стIал хьиз экв аватай,

Бахтаваррин хиял хьтин.

Гьамиша гьакI ша, зи илгьам,

Такабурлу марал хьтин.

 

Амач гила хъуьтIуьн шидад1,

Кьуд пад умун, ачух хьанва,

Югъ-къандавай гьавада чим,

Алванрин ранг артух хьанва,

НуькIрен мани — билбилдин сес

Акваз-акваз буллух хьанва.

Йифез амач гьяз яргъи жез,

Чеменди рагъ тIалабзава

Ракъинини гьар пакамахъ,

Декьикьаяр гьисабзава,

Гьа чIавузни ачухна руьгь,

МичI экуьниз кьасабзава.

 

ТIебиатдин мах я вун са,

Гьакьван серес туькIуьрнавай.

Бажарагълу са устадди,

Гуя, шем хьиз куькIуьрнавай,

Белки, хважамжам ятIа вун,

Чилин шардал элкъуьрнавай?

Ви легьзеяр — бахтлу гьиссер

Михьивилиз атIлас яни?

Гуьллерин кIунчI, вацIарин шагь,

Ажайибвал ваз хас яни?

Гьар нефесда гьахь бедендиз

Вун зи гьисс хьиз ихлас2 яни?

 

Ша, лезги халкь, Май атанва!

Дуствилелди гъилер кьада,

Фикирарни мурад яз сад,

Мегьрибанлу3 рикIер кьада.

Гележегдихъ физвай нурлу

Бахтлувилин рекьер кьада,

Куьз лагьайтIа а шегьрейра

Чи несилар чIехи жезва,

Тежрибалу гьар са эгьли,

Тарих вич хьиз рехи жезва.

Май! Макъамра пайда хьухь вун,

Вахт сабурлу, михьи жезва.

________________

1 Шидад — четин гьал

2 Ихлас — къени, халисан

3 Мегьрибан — хуш къилихдин

Абдул Ашурагъаев, «Лезги газетдин» 2018-йисан 3-нумра

___________________________________________________________

ТIебиат

Гаф жагъизвач ийир тариф,

ЧIун хкудиз суьгьбетдикай,

ЯтIани за лугьуда чIал

Гьиссеравай девлетдикай,

Зи уьмуьрдин кьилин тIаратI —

Илгьам гузвай суьретдикай.

Чи еришдин гьар къадамдин

Ажайиб тир суьрсетдикай.

Суьрсет я къизил,

Рангариз кьезил,

Яшариз фасли1

Вахтуниз фесли2

Вичик игри са хесетни

Тежедай ерли.

Ерливал тир хас

Михьивал — алмас.

Хуш я заз ви даим вав гвай

Назиквални наз, тIебиат.

 

Бахшзава чаз на вун вири:

Ви мердвилиз кьадар авач.

Алем патал гъил я ачух —

Вирибуруз хабар авач.

Зун вафалу я ваз даим,

Вун энтикъа3 — макъам я зи.

Зи гьерекат, шадвал, умуд,

Терекмадин макьам я зи.

Макьам я тир хуш,

Вич пара сархуш4,

Гуьзелвилин пай

Шуьрбетдив ацIай.

Чилин винел мад алачир

Вичиз тешпигь — тай.

Тешпигьвилиз тек,

ТIямдиз виртни нек.

Гьамишалугъ вун гъилерал

КIанда хьи заз кьаз, тIебиат.

 

Безекар я тамар, вацIар.

Белки, зунни заргар ятIа?

Бустан хьана физвай уьмуьр

Гатфар хьтин азгар ятIа?

Валай аслу я ам саки,

Чилин дамар булахни кваз,

Аран, дугун, муьшкуьр гегьенш,

Дагъдин сувар, яйлахни кваз.

Яйлахрин серин —

Регьятвал рикIин

Бахш ийизвай чаз

Мегьрибанвал гваз,

Сабурлу яз куькIуьзва вун

Са еришдаллаз.

Еришдиз умун,

Терездин къанун.

Къурху я заз — мугьмандиз ви

Буьлуьл хатур хаз, тIебиат.

 

Гуьлчеменар — дуьзенар ви,

Тамар — бурма чIарар хьтин.

Аквазва куз шем хьиз чинар,

Верхи тарар — рушар хьтин.

Игит крар чи инсанрин

Гьуьндуьрдавай гъетер ятIа?

Я тахьайтIа ад бубайрин

КуькIуьннавай рикIер ятIа?

РикIер тир михьи,

Жигерни чIехи.

Зи халкьдин къуват

Я вун гьакъикъат,

Нур вегьезвай зигьиндизни

Руьгьдиз шумуд къат.

Руьгьерин наил5,

Мидаим майил6.

Гьам гевгьердин, гьам якъутдин,­

Сесни чуьнгуьр, саз тIебиат.

______________

1  Фасли — лап сифтегьан.

2  Фесли — вахтунин къанун авай.

3  Энтикъа — къадим, гуьрчег затI.

4  Сархуш — ашкъидив ацIай.

5  Наил — кьисмет.

6  Майил — мукьвавилин гьисс.

«Лезги газетдин» 2018-йисан 27-нумрадай

_________________________________________________________________________________________

Акуна заз

Ви дидедин, эй Сулейман,

Вилин накъвар акуна заз.

Ваз чим тагай гатун йикъан,

Зулун ракъар акуна заз.

 

Къуьнера — мекь, руфуна — каш,

Течиз вуч затI ятIа чул, аш,

Твадай карда къайда яваш,

Ви зиллетар акуна заз.

 

Белиж, Дербент — сифте зегьмет,

Залан жафа, кьезил къимет.

Туькьуьн авур гьахъсуз туьгьмет,

Ви дар вахтар акуна заз.

 

Самаркандни Баку артух

Дадмишналди вун хьанач тух.

Жибин кьванни тавур ачух

ЧIулав нафтIар акуна заз.

 

Чир хьанвай ваз аран — яйлах,

Земземдин яд, кевсер булах,

Ашукьрин, вун авур уях,

Чуьнгуьрни тар акуна заз.

 

Лугьун тавур я югъ, я йиф,

Фикирдаваз фяле синиф,

На рикIивай авур тесниф

“Билбилдин” цIар акуна заз.

 

Мегьамедов, Гьамзат, Къапи

Алакьунрал мягьтел тир ви.

Чеб къастарал гьакьван кIеви

А ви дустар акуна заз.

 

Москвада на лагьай чIал —

Гьар келима чранвай цIал.

Трибуна, мягьтелиз зал,

Лагьай гафар акуна заз.

 

Гьейран авур вири уьммет,

Акурла на чIугур зегьмет,

Магьсума ваз гайи къимет —

“Гомер” — ви тIвар акуна заз.

 

Лежбер, авай зегьмет рикIе,

Фяле — вичин гьалал рекье,

Хара цуьлер гуьзваз никIе,

Инжиханар акуна заз.

 

Дуьз рекье тур кесиб шумуд,

Патав атай, вак кваз умуд,

Махлукьатни элдин гурут —

Гзаф халкьар акуна заз.

 

Элкъвенвай къе гьакъикъатдиз,

Теснифчийрин зияратдиз,

Гъиз ви кIвализ — имаратдиз,

Гьевесдин пар акуна заз.

 

Мад са ламра, тIиш-пIуз кьацIай,

Музей-кIвализ ви янай цIай.

ЭхкъечI тахьай а цIун вацIай

Алчахдин кар акуна заз.

 

Ван атай халкь кIватI хьана фад,

Тарихдин кIвал эхцигна мад.

Гила нурлу, кьуд пад я шад.

Гимишдин зар акуна заз.

30.04.2017-йис

«Лезги газетдин» 2019-йисан 7-нумрадай

________________________________________________________

Вуж я Сулейман?

Чаз цавари багъиш авур нур алаз,

КуькIуьннавай чирагъ хьтин тIвар я Сулейман.

Акун патал виш несилриз вил галаз,

Гатун сифте хважамжамдин цIар я Сулейман.

 

Артух авун патал руьгьдин девлетар,

Хуьн мурад яз адалатни гьуьрметар,

ВерцIи ийиз чи вацIарин шуьрбетар

ЦIир хкатай вафалу са твар я Сулейман.

 

Халкьдиз гьакьван гьунарлувал гун патал,

Чи илгьамри гатфарин берт гъун патал,

Хийир квачир куьгьне фикир кун патал

Куьтягь тежер насигьатдин кар я Сулейман.

 

Хъсанвилин тум чукIуриз акъатай,

Сабурлу яз, гьар цуькведив агатай,

Тикрар тахъвур йикъар фена алатай

Гележег вич фикирдавай гар я Сулейман.

 

Мугьмандизни дустуниз рикI дар тавур,

Гьич садазни кефи хадай кар тавур,

Рекьин мугьман кьабул тавур тIвар тавур

Са чIавузни кIеви тахьай вар я Сулейман.

 

Уях авур кесиб, алай ахварал,

Хъуьрей инсан кьве кIвачеллай ламарал,

Къатиз къвайи вич судуйрин кьамарал

Гьахълувилин рагъ куькIвенвай зар я Сулейман.

 

Сириштада ава дагълар, мезреяр,

Фикирдикай мержанзавай легьзеяр,

Руьхъ авунвай куьгьневилин тегьнеяр

Гуьлчимендин абурдавай зар я Сулейман.

 

Насигьатрин нехишлу рехъ хранвай,

Уьмуьр тамам тежрибадив ацIанвай,

Вири девир зигьиндалди атIанвай

Диге чилин намусдавай пар я Сулейман.

 

Гьамга хьана вич бейнида чранвай,

Бубайрин пак къудратар гваз атанвай,

Гьар келима камари кьван чIаганвай

Къени вичихъ халкь тамарзу чар я Сулейман.

 

Лезги чили дувул кьунвай мягькемдиз,

Сифте тешпигь хьайи назик къелемдиз,

Ахпа бегьер элкъуьр авур мелгьемдиз

Тан къуватлу вич гьайбатлу тар я Сулейман

 

Икрам авур ад бубайрин аваздиз,

Табни гайи няс вахтунин аяздиз,

Сагъ са девир элкъуьрай гьахъ къирмаждиз

Шад Ватандин сеслу чуьнгуьр, тар я Сулейман.

 

Дергесди хьиз ягъай гьар са гафунив,

Ван ийиз тур айгьам авай къапунив,

КукIвар авур къалгъан мецин турунив,

Цаз — чумурдин никIиз гайи гъар я Сулейман.

 

Гьакьван кьакьан “Гомер” лугьур тIвар къачур,

Вичин хивез халкьдин четин тIвар къачур,

Сегьердивай пакаман лаз, яр къачур

Каинатдин емиш — чилин шар я Сулейман!

«Лезги газетдин» 2019-йисан 20-нумрадай

_____________________________________________________________________

Абдул  Наврузбегович  Ашурагъаевакай,  адан юбилей тебрикзавай келимаяр  кхьидайла, зи рикIел са шумуд йис идалай вилик кхьей гафар хквезва: 

Небийрин хтул, ЧIехи вацIун хва,

Руьгь-вили цав хьиз, симург кьван заха!

Гьунарлу муаллим, гьевеслу шаир,

Сеслу я ажеб ви цIарар магьир!

Аялрихъ кузвай рикI я ви чирагъ,

ЦIийи Фригъриз хуьзва чIалан рагъ…

Куьруьбур ятIани, и цIарари  чи дустунин, бажарагълу шаирдин, мухбирдин, гьуьрметлу муаллимдин руьгьдин къамат санлай лишанламишзава.

Ам ЧIехи вацIун дереда, Экуьн дагъдин (Миграгъал рагъ гьа  дагъдилай акьазва) къужахда экIя хьанвай Къалажух хуьре (миграгъвийри­, гзаф вахтара чпини, аниз КIелет — яни Къеле лугьуда) 1949-йисан гатуз, августдин вацра, дидедиз хьана.­

Аял вахтар ина фенатIани, кьисметди ам, диде-бубадихъ галаз са-нал, Мегьарамдхуьруьн райондин Чепелрин, Киркарин хуьрериз акъудна. Юкьван школа акьалтIар­на, ада Советрин Армиядин жергейра къуллугъна. Хтана Дагъустандин госуниверситетдин филологиядин факультетда (РДО-да) кьилин образование къачуна.

Са шумуд йисуз вич рекье тур Ле­ваша райондин Эбдалая хуьре кIвалахна. Анай Хив райондин ЦIийи Фригърин хуьруьн юкьван шко­ладиз хтана. Ина ада вичин хи­зан­ кутуна, кьвед лагьай ватан хкя­на­.

Ина Абдулакай халисан хва, ар­ха­, хизандин кьил, хуьруьн гьуьр­метлу муаллим, республикадин ­пе­­чать патал хъсан мухбир, шаир хьа­­на.­

ЧIехи вацIун верги ганвай  хци вич халисан дагъви тирди, лугьудайвал, лекьерин  жинсерикай тирди цIийи чилелни субутна. Шаир яз Абдул Ашурагъаеван эсерар гьеле алатай асирдин 70 – йисара, вич студент тирла, чи газетризни журналриз акъатиз хьана. Литературадин месэлайрихъ галаз санал муаллимвилин, хайи чIал ва литература чирунин,  методикадин, марифатдинни тербиядин ва маса хилерайни  метлеблу материалар кхьизвай. Иллаки чIалан ва чIал хуьнин, аялрик яратмишдай руьгь кутунин месэлайрай ада кхьизвай гьар са материалдихъ дерин фагьум-фикир, методикадин жигьетдай дуьзвал ва дигмишвал, илимдин рекьяйни деринвал авайди абур кIелай гьар сада гьиссда.

Гьа и кар себеб яз, “Лезги газетдин” редакциядин коллегияди адан алакьунар тIвар-ван авай лингвист, илимрин доктор Мегьамед Гьажиеван тIварунихъ галай премия ва диплом гуналди къейдна.

Абдул Ашурагъаевахъ гьуьрметдин тIварар мад ава, ам Да­гъус­тан Республикадин лайихлу муаллим, РФ-дин умуми образованидин гьуьрметлу работник, Зегьметдин ветеран я. Шаир яз адан гъиликай “Илгьамдин лепеяр” ктаб, цIуд­ралди­ хъсан шиирарни манияр, бахшбендер, философиядин тах квай куьруь эсерар, чIехи поэмаяр хкатнава.

КьетIендаказ къейд авуниз лайихлуди а кар я хьи, Абдул Наврузбе­говича вичин илгьамдин нев вичи тарс гузвай аялривни агакьарзава. ЦIийи Фригърин школьникрин эсерар чи газетдин чинриз мукьвал-мукьвал акъатзава! Эхиримжи агал­кьун — А.Ашурагъаеван редакциядик  кваз, Кьасумхуьрел, “Куьредин ярар” культурадин меркезда, “Сифте­ камар” тIвар алаз, Фригърин школьникрин эсеррикай (шииратдин ва гьи­ка­ятдин) туькIуьр­на­вай вижевай ктаб чапдай акъуднава.  Им садрани­ квахь тийидай гел я. ИкI руьгьламишзавай аялри гележегдани хайи чIал, литература, культура хуьниз ва виликди тухуниз майилвалда, чеб гьа гьерекатдин шакъада  авайди субут­да…­

Абдул Ашурагъаеван алакьунрин алемдиз тIвар-ван авай алим, пи­сатель, литературадин критик  Гьа­ким Къурбана кьетIен къимет ганва: “А.Абдулан шиирар заридин   рикIяй атанвай, илгьамдин лепейриз ухшар, шииратдин къанунар хве­на теснифнавай эсерар я. Абуруз дерин­ мана-метлеб, михьи гьиссер, девлетлу рифмаяр, цезура, ритм ва къу­ру­лушдин жуьреба-жуьревал хас я”.

(“Илгьамдин лепеяр”, Махач­къа­ла, “Мавел”, 2000-йис. 6-чин).  Ингье тIвар кьунвай ктабдай бязи эсеррин цIарар:

Руьгь атана

Шаирдиз —

Экв аватна

Шиирдиз.

Килиг садра

Бейтина

Гьатай ширин

Ширширдиз…

(9-чин)

* * *

Намус палчух хьанва кIвачик,

Я хва — стха, буба амач.

Секиндиз кьил хуьдай са къул,

Я хуьр, я кIвал, уба амач…

Фитнедин тур жезва хци,

Чахъ меслятдин фикир амач.

Я къалгъанри кьун тавунвай,

Цаз авачир жигъир амач…

(14-чин)

* * *

Вун хкведай рекьел алаз

Вилер, азизди,

Акъуднач за яргъаз кIвачин

Гелер, азизди.

Хуьруьн хивел экъечIна зун,

Къаних тирла вахъ.

Гьар сеферда вун хтунин

Умуд авай захъ…

(19-чин)

* * *

Дурнадин вил ргадай хьиз,

Ргазва и булахни.

Са ажайиб халича хьиз,

Аквазва и яйлахни.

“ЧIехи шимер” я са сегьне —

Гур я мани сваларин.

Яргъа хьанва хипен цIиргъер,

Тегьер я сун гъаларин…

(31-чин)

За мад мисалар гъизвач. Шаирдин хатI, кьатIунар, чIалан саррафвал,  рангарин икьивал, сесерин девлет гьа и тIимилбурайни аквазва…

Са кар мад къейд тавуна жедач: А.Ашурагъаеван рехъ (муаллимвилин, мухбирвилин, шаирвилин, музыкантдин) адан хва Эдуардани кьунва. И мукьвара чапдай адан Дагъустандин музыкадин устадрикай кхьенвай кьетIен ктаб — справочник акъатнава. Ашурагъаеврин жегьил  несилрикни  чIалан яратмишунриз кам къачузвайбур хейлин ква. Яни ирс давам жеда…

* * *

Чна чи дустариз агакьнавай дережаяр рикIин сидкьидай мубаракзава:

Дережаяр мад гьуьндуьр хьуй,

ЧIехи вацIун хва!

Шалбуздин яр ваз четир хьуй,

Рекьера яргъа!

 

Сесерал ви хьурай ашукь

Гьам дагъ, гьам аран.

Шадар ая жегьил махлукь,

Ачухиз девран!

 

Ви муаллимвал, ви алимвал

Тахьурай зайиф!

Спелрин жанг — ви лигимвал,

Женг чIугу югъ-йиф!..

Ви 70 йисан юбилей тебрикзавай “Лезги газетдин” редакциядин  коллектив.

______________________

Чилин кьечIем

Лугьуда хьи, емишдин тар

Чирда гайи къелемдилай.

Майвадавай мижедин дад —

Диде чилин кьечIемдилай.

 

КьечIемни я дамах — безек,

Шалбуздин тик мармар хьтин,

Лацу марал къужахдавай,

Суьгьуьрлу тир ахвар хьтин.

 

А кьечIемди, кьве хелнавай,

Кьилин чIарар ипек ятIа?

Гуьзелвилин кIунчIуниз ам

Яман йикъан куьмек ятIа?

 

КьечIемдава сигъал уьмуьр,

Лезгистандин гатфарар кьван.

СтIалда хьиз, нур куькIвенвай,

Чи игитрин гьунарар кьван.

 

Элкъвенва ам рекьиз буьлуьл,

Халкьдиз рикIяй къуллугъ авур,

Фенай анай ад рухваяр,

“Къул хуьз экъечI!”, — буйругъ авур.

 

А рекьи чаз гана Давуд,

Намус хвейи гапур хьтин.

Сес хкажна Саид, Эмин

Рахана, кьве куркур хьтин.

 

Дигмиш хьана зигьиндин гьуьл

Гуьгъуьнлай вич “Гомер” хьайи.

Туьмбуьгьрикай хкудиз чIикь,

Веревирдриз туьмер хьайи.

 

Алирзаяр, Ибрагьимар

Сиясатдин селлер хьана.

Эмировар, Батмановар,

Низ акуна, серсер хьана?

 

Седакъетар, Мерд Алияр

Лезгистандин везин хьанва.

Майрудинан гьевесдикай

Халкьдиз руьгьдин рузи хьанва.

 

Самур физва лезги чиляй,

Ни лугьуда кьечIем туш ам,

Кьве пайнавай са миллетдин

РикIиз ганвай къелем туш ам?

 

Язава зи чилин мани

Гьар эгьлидиз илифзавай,

Лепейрал мурз, къилав алаз,

Гьа Самурда алцифзавай:

“Чан зи Самур,

Лезги чилин пеляй фенвай

Лишан я вун

Акьулдинни виждандин.

Виш йисара,

Мажал тагуз, къурабайрив

Пар ялиз тур

Гъамаринни гьижрандин?”

 

Гатфарин там

Къаяр-мекьер хьана тIимил,

Чимивал артух.

Даим гьалчIай йикъарин чин

Гила я ачух.

 

Яргъай хтай къушарини

Язава мани.

Чи шад рикIер ачух жедай

Гуьгьуьлдиз кIани.

 

Икьван чIавал лацу тир чуьл,

Гила я рехи.

Амма хъуьтIуьн лишан ама

Дагълара чIехи.

 

АцIанва цяй чи къубуни,

Ивидай дам хьиз.

Акъвазнава гуьзел чинар,

Наврузбег — чам хьиз.

 

Тамувни гва гзаф дамах,

Амачир ахвар.

Дегиш жезва йикъалай-къуз

Гьар кул-кус ва тар.

 

Гьар тарцикай хьанва са шем,

ЧукIурзавай нур.

Твазвай гьар са хиле вичин

Гьерекатни зур.

 

Акъвазнава хъиткьиниз тIур

Пеш авай виче.

Ихьтин жуьре экъечIда цуьк

Дагъларин эчIе.

 

Гатфарин там! АцIузвач вил

Килигиз адаз.

Фикир — кьатIун чкIизва зи

Тамун кьуд патаз.

 

Къушарини къурмишнава

Гурлу са межлис.

На лугьуди, мехъер я им,

Мидаим тир гьисс.

 

Емиш гъидай тарарини

Ахъайзава цуьк.

Мукьуфдивди элкъвез жедай

ЧIиж, кефияр куьк.

 

КIекIедини гагь-гагь вичин

Язава далдам.

Ашкъи къвезва, хкажна гъил,

Кьуьл ийиз тIарам.

 

Яраб зини уьмуьр гьа икI

ЯтIа са бейгьуш,

Алемдавай гьар нефесдиз

Важиблу ва хуш?

 

Гуьзел я

Гуьзел я, гуьзел я вун,

Ви абур, гьар са акун,

Зи тIебиат!

Вахтунин еришдикай,

Къизилни гимишдикай

Хьанва вун кIватI.

Гуьзел я гатфарни гад,

Гуьзел я! Вуч лугьун мад,

Зи тIебиат?!

Илгьамдин цIарарикай,

Игитрин тIварарикай

Я ви кьуд пад.

Булахрин ширширдикай,

ВацIарин кишпирдикай

Хьанва вун кIватI.

Тамарин лепейрикай,

Гьайбатлу тепейрикай,

Илгьамлу мезрейрикай

Тир ибарат.

 

РикIел гъизвани?

А гьиссер амазма

Зи вил вал хьайи,

Уьмуьрдиз ашкъиди

ЦIийивал гъайи.

На гайи шикилни

Амазма къе заз,

Ви вилер — са ялав

Аквазма къе заз.

 

Зи рикIе куькIвенай

Илгьамдин ракъар,

Дагъдин са булах хьиз,

Рганай йикъар.

ЧIимел тир вахтарни

Алахьнавай зи,

Югъни йиф сад-садак

Какахьнавай зи.

 

Вун авай виртIедин

Ракъиниз ухшар,

Хьанвайла пара зи

Уьмуьрдин яшар,

ЯтIани алакьна

Чалай хуьз чи сир,

Гьич хални тияна,

Фикирра магьир.

 

Ваз гайи са темен

РикIеллама зи,

Темендин ширинвал

Мецеллама зи.

Белки, ваз чизвачир

Муьгьуьббат халис,

Гьавиляй жавабсуз

Зунни хьанвай кис.

 

Илгьамдин цIай хьана,

Туьхвена вун фад,

Цуькведиз къведалди

Муьгьуьббатдин гад.

ЯтIани ваз ава

Зи патай гьуьрмет,

Гуьрчегдиз эцигай

Чи кьведан кьисмет.

 

Ахварай кьванни зун

Аквазмани ваз?

Заз вун хуш акур чуьл

Рахазмани вав?

АкI я заз, а чуьлда

Гуьлчимен, ипек,

Ама зи пашман рикI,

Са къугь хьана, тек.

 

На гайи шикил зи

Гъилерал ала,

Багьа са савкьат хьиз,

Чилерал алай.

За багъиш авур шал

Хуьзвани вуна?

Шал кьуна, зун рикIел

Гъизвани вуна?

* * *

Шак алай туш,

Гьар инсандиз

Ашкъидин гьисс тIебии я,

ГьакI тирвиляй

Муьгьуьббатдиз

Вири яшар табий              я.

* * *

Эгер къилих

ЦайитIа на,

Кьисмет жеда гуьдайди.

Гьа къилих я

Чи дагълара

Касдин намус хуьдайди.

«Лезги газетдин» 2019-йисан 34-нумрадай

______________________________________________________________________

Манияр

Илгьамдин умуд

Гуьрчегариз геж алукьай сегьерар,

Ви мезрейра атир цуьквер куькIвенай.

Сабурдивди вуна кIватIай фикирар

Ахпа гьар сад са мержандиз элкъвенай.

ПРИПЕВ:

Вун вуж ятIа яраб, Гомер?

Район, шегьер, гими яни?

Илгьамчияр еришда тваз,

Ви гатфарар чими яни?

Гьевеслубур сакул хьанва.

Эмир яни кIвенкIве авай,

Ашкъиламиш хьанвай касдин

Экуь умуд рикIе авай?

 

Бегьердилай ви жафаяр гзаф тир,

Хвех авачир емишдал хьиз шак фейи.

Лугьуз жедач кьисметдинди инсаф тир,

Къимет тагай ви гафариз пак хьайи.

ПРИПЕВ:

Сифтедай вун гимиш тиртIа къиметлу,

Ахпа — къизил: багьа хьана тIварцIелди.

Дигедизни чIал лагьана гьуьрметлу,

Ришветбазар гатай хци мецелди.

ПРИПЕВ:

 

Пиперин хуьр

Хважамжамдин нур ала ви уьруьшрал,

Чилин багьа къашарикай сад я вун.

Алайвиляй вил гьевеслу гуьруьшрал,

Гъил ачух тир мугьманперес, шад я вун.

ПРИПЕВ:

Уьмуьр ибрет, тежриба тир,

Сабурлувал бинедавай

Алмас гьава — кьезил атир

ТIебиатдин сегьнедавай

Машгьур хьайи бубайралди,

Картар хьтин рухвайралди,

Пиперин хуьр, Пиперин хуьр.

 

Кьуд патахъай кьунва бурма тамари,

АцIай багълар чирагъар я куькIвенвай.

Хуш я гзаф ви мезреяр тавари

“Гъуьлягъ булах” хьиз тамамдиз

туькI­вен­вай.

ПРИПЕВ:

Халкьдин шаир чIехи хьана хурал ви,

Бабаханов мидаим са дамах я.

Лепе гузвай агалкьунар гарал ви

Дередин ад, яшайишдин къаймах я.

ПРИПЕВ:

Тарихдин легьзе

Кьудкъанни цIуд тарихдин са легьзе я.

ГекъигайтIа уьмуьрдив, туш тIимилни.

Авахьна ви кьисмет, вацI хьиз, авазлу,

Мани ягъиз шад вахтарин, сефилни.

ПРИПЕВ:

Ваз мубарак, кIани район,

Сулейман хьиз рекье гьатай.

Ви йисарин жанлу тарих,

Илгьам хьана, рикIе гьатай.

Вун халкьдин ягь-намус хьана,

Гьахълувилин дамахни зи.

Вун зи вацI я, вун зи булах,

Никни, тамни, яйлахни зи.

 

Ви алимри машгьурна вун дуьньядиз,

Вакай халис илгьамчийрин чад хьана.

Герейханов хьтин уьтквем архаяр

Дявейрани, зегьметдани мад хьана.

ПРИПЕВ:

Къад виш йисан Гомеран тIвар ала вал,

Ам ярж я ви, кьунвай вине пайдах хьиз.

Тухузва вун вилик игит рухвайри,

Гъил ачухна, михьи рикIин дамах хьиз.

ПРИПЕВ:

«Лезги газетдин» 2019-йисан 46-нумрадай

_______________________________________________________________________

Ша, лезги эл…

Атана чав агатзава тарихар,

Чи уьмуьрдин алатнавай чIаварин.

Дегиш тахьай, дагъвидин хьиз, къилихар,

Аквазмай чеб гьакъикъат хьиз ахварин.

А гьакъикъат экъечIзава рагъ хьана,

Чимивал гваз Лезгистандин чилериз.

Хкаж хьанва ам мержандин дагъ хьана,

Жуьрэтар гуз хайи халкьдин рикIериз.

 

Ша, лезги эл,

РикIер чIехи!

Мад уьтквемвал ийин чна:

Тавуна хьиз

Фикир рехи,

“Лезги газет” кхьин чна!

Къалур ийин

Вирибуруз

Чи битаввал тайин чна,

Гьат тийирвал

Чи бубайрин

Ачух чинра серин, чна…

 

Гьажибега ачухна чаз майданар,

А уьруьшра халкьдин фонарь куькIвенвай.

Сечме фикир ийиз мадни хъсанар,

Къелемлух хьиз, юмшагъдаказ туькIвена,

Лезгистандин кьуд пипIяйни кIватI хьана

Гьар са касдин, гьар магьалдин хабарар.

Савадсузвал, ктIай еб хьиз, кьатI хьана,

ЦIрайди хьиз мефтIедаллай къабарар…

 

Ша, лезги эл,

РикIер чIехи!

Маса фикир-фагьум тийин,

Жегьилдани тирда рехи

Нурлу “Лезги газет” кхьин!

Къуй чи несил

Вилик фирай,

Гьардаз макьсад аваз вичин!

Гьисс авурай,

Тирди верцIи

“Лезги газет” — аваз кьилин!..

* * *

Виш йис хьанва лезги халкьдин газетдин,

И йисара нур хьайи чи вилерин,

Намус хвейи, къайгъударвал уьмметдин

ЧIугур, чка кьур дегьнейра рикIерин,

Пашманвални шадвал паяй чахъ галаз,

Къул хуьдайла, къалханни тур хьайи чаз.

Гьар камуна, гьам ашкъи, гьам руьгь кутаз,

Жуьрэтлувал, сабурлувал гайи чаз.

 

Ша, лезги эл,

РикIер чIехи!

Газет, бахт яз, хтай бере

Фикирдиз гъиз,

Дагълар рехи,

Къуба ва мад Ахцегь, Куьре…

Артухарин

Илгьамлувал,

Гьакьван багьа, хуьре, кIвале.

МуьтIуьгъариз,

Вахтуни хьиз,

Гьар са жигъир, гьар са шегьре…

«Лезги газетдин» 2019-йисан 49-нумрадай.

___________________________________________________________________________

ТIегъуьн

Йиса шумудра чIугваз на чал кьил,

Ваз маса къайгЙъу амачни,  тIегъуьн?

Дергесни гва вав, гьалкъа галай  цIил —

Дуьзгуьн майишат авачни, тIегъуьн?

 

Къекъвераг хьиз акI хуьрера  къекъвез,

ЛалакIдай кьуна, рахадач ви мез.

Жагъизвачни ваз ви кардин эвез?

Желбдай ферли затI авачни,  тIегъуьн?

 

Са фагьум ая, ая са хиял.

Куьз аквадач ваз кьуьзуьди, аял?

Ви гьебейра на куьз хуьзва завал?

Маса авсият авачни, тIегъуьн?

 

Кьилер тIарда на халкьарин михьиз,­

Туьтуьнал гьалкъа элкъуьрда кIевиз.

Гьазур жеда вун чагъаяр рекьиз

Незирлу аят авачни, тIегъуьн?

 

Гагь “грипп” лугьуз, “коронавирус”,

Вун чи чандилай алатдатIа мус?

ЦIай кьуна куй вун акъатай тапус!

Хийирлу ният авачни, тIегъуьн?

 

Икрагь я вакай къе дуьньядин эл.

Чизвани ваз вун машгъул ятIа  квел?!

Тухуз таз гьар къуз халкьдив  сурун мел,

Ваз ажал-вафат авачни, тIегъуьн?

 

Бурк кьуна хьтин эцямир крчар.

Эхир твада за ви кьилелай чIар.

Фикирда кьванни ажалдин чарчар

Ийидай баят, авачни, тIегъуьн?

«Лезги газетдин» 2020-йисан 16-нумрадай.

______________________________________________________________

СтIал диде

(Поэмадай чIук)

Алай аямдин “лезги шаиррин диде” Агьмедпашаева Мислимат Ватандин ЧIехи ­дяведин йисара зегьметдин фронтда хьана. Ватан, азадвал патал чанни гуз гьазур   шаир дидедикай за “СтIал диде” тIвар алаз поэ­ма кхьенва. Гъалибвилин 75 йис тамам жезвай йикъара заз и цIарар  кIелзавайбурун вилик гъиз кIанзава.

Завал

I

Гар акъатна хабарсуз,

ЧIулав цифер элкъуьрай,

Цав рахана кьадарсуз,

Гьавада цIай куькIуьрай.

КукIварна цIун турари

Танарни кваз тарарин,

Са куьнизни инсафнач,

Пилиди хьиз махарин.

Дагълар сагъдиз амукьна,

Рагар тикдиз акъвазна,

Булут кайи ракъини

ЦIун къилинжар акIажна.

II

Залум дяве хьана къурмиш…

Халкьдин сифте какахьна киш…

Гатун цикIиз алукьна тиш…

Вахтар хьана чумал, диде.

 

Кас амукьнач рикI тир секин,

ГумайтIани акьул — зигьин.

Какахьна мад астIарни чин,

Чим эвезна къаял, диде.

 

Фашистри куз хьана къуьл, мух,

Тунач я векь, тунач чалтук.

Ватандин тIал, — рикIерин чIух —

Кьисмет хьана ацалт, диде.

 

Халкьдай гьарай акъатна фад,

Душман тергиз агатна фад,

Гур зиреквал акатна фад,

Уьмуьрдикни — туьнт звал, диде.

 

Кьибледани пата Кефер,

Халкь сифтедай тиртIа серсер,

Ахпа, санал ийиз сирер,

Гьиссна тадиз са тIал, диде.

 

Ватан хуьнин гара хьана,

Майдандикай тала хьана.

Гуьгьуьллуяр пара хьана,

Пешер хьтин тарал, диде.

 

Шадвал яна гьакIни цIара,

Гьатна халкьар кашан сура.

Фуан чка тиртIа суфра,

Кьит яз, хьана капал, диде.

 

Залум душман, тIиш-пIуз кьацIай,

Зунжур кьатIна, чалди атай,

Тир жегьеннемдин муркIарни цIай,

Тир хабарсуз завал, диде.

 

КIан тир адаз ягъун са лаш,

Чир авуна вичин кунаш.

Авудна хьиз дуьньяда баш,

Ахцукьарун къурал, диде.

 

Пифин хьана рикIерин хер,

Ахкваз хьанач акур тегьер.

ХарапIа виш, агъзур шегьер,

Квахьна суйдин жамал, диде.

 

Вафалу халкь хьана гьулдан,

Нахайрикай хьанвай жаздан.

Регьберрикай чи гьар садан

Гумай чпин камал, диде.

 

Башламишна къурмишиз фенд.

Дар ийирдаз чи чилер генг.

ТиртIа гуьлле ви гьар са бенд

А душманриз, СтIал диде!..

«Лезги газетдин» 2020-йисан 19-нумрадай.

_____________________________________________________________________________________________________

СтIал диде

Шаир Ватандин чIехи дяведин ветеран СтIал  Мислиматан  уьмуьрдай

(Поэмадай чIукар)

III

Хабар гана военкомди хуьрериз,

Гуьгьуьллуяр халкьарикай кIаниди.

Эгьлиярни — кIантIа итим, кIантIа паб,

Жегьилрикай цIемуьжуьд йис хьайиди.

 

Ахъайнавай фронт чIехи зегьметдин,

Эгъуьн ийиз окопарни къаналар

Абурни тир мисал ягъун немсериз

Бухаварни юзаз тагур къандалар.

 

Машинарни танкар — вири фашистрин

Гьа къаналри акъвазарун лазим тир,

Окопарни, душмандиз цIай гун патал,

Лап фадамаз гьазурзавай илим тир.

 

И хабарди къарагъарна агъзурар —

Гуьгьуьллуяр, рикIе кьисас авайбур,

Амма вири кьабулначир себебрив,

Фронтдиз физ гьазур хьана атайбур.

 

Саяд, Ильяс, фургъунни гвай Бубани,

Нинекъизни Мамед, Кьасум атанай.

Вунни авай ана, шаир Мислимат,

Маджалисдал кьван куьне рехъ атIанай…

 

IV

Жегьил руша эгъуьнзава

Галатнавай гъилерив.

На лугьуди гьазур хьанвай

Къуьнерилай галатиз.

Руквадин къат ацукьнава

ГъвечIи нерин хилерив.

Лопаткани гьазур хьанва,

Гуя гъиляй аватиз.

 

Рушари накьв акъудзава

Тапракраваз тередал:

Танкаривай физ тежервал

ЧIехи къанал атIузва.

Гьисс ийизвай хаталувал

Алчуд жезвай уьлкведал,

Мислимата явашдаказ

Вичин мани лугьузва:

 

“Гьар лопатка са гуьлле я,

Душмандин пел кукIвардай.

Гьар са тапрак са мина я,

Залумрин рикI къабардай.

 

Зи дуст рушар, акъвазмир куьн,

Заз гъалибвал аквазва…

КIевиз яхъ пер, каца, тапрак,

Чал къе гьа бурж алазва!

Хуьрема чи рикI алайбур:

Диде, стха — кIанибур

Чал Ватандин аферин хьуй,

Сад Аллагьди гайибур.

КIанибур куьн, рикIе гьатай,

АватIа гьи цIаяра?

Гъалиб хьана хквез хьурай

Абур вири мукьвара.

 

Яхъ, винелди акъуд тапрак,

Къен мержанрин кIусар я.

Дяведавай зегьметдин, чун

Пака кIани сусар я…”

* * *

МетIер яна, ацукьнавай Мислимат

Къарагъзава, лопаткадин тум кьуна,

Кхьизвайвал, гагь-гагь суьгьуьрдин махар,

Стхадив гвай винтовкадин гум кьуна.

 

АлатIани гъилел кьелечI бегьлеяр,

КукIвар хьанва, тIеквни патар акъатна,

Тик акъвазна, авур чIавуз чIадгунар,

Бедендавай ахварин гьал акъатна.

 

И гьал хьана са варзни зур, жегьил руш,

Дуст рушар вахъ галаз вишер, агъзурар.

Тавуна хьиз, эцигзавай гьар юкъуз,

Планар гьич са аббени агъузар.

 

Майдиз

Зун къекъвезва вун акунин гьасретдай,

Вуч ятIани, вилаятрай жагъизвач.

Вахъ муьгьтеж я инсаният чилерин,

Амма вуна куьз а фикир ийизвач?

 

Йиса садра мугьман хьун вуч гьисаб я?

ГьикI атIурай чи вил вахъай, алади?

Таниш сугъул тун тавунни суваб я —

Гьисабзава за вун тушиз чаради.

 

Ви гьа са тIвар чаз илгьамрин илгьам я,

Манидалди рахарла кIам, булахар,

Дамазлу я валди, тавун гунагь я:

Ийида на билбил чуьллер уяхар.

 

Гуьзелвилин пай ганва ваз ажайиб:

Амай вахтар ви абурдив агакьдач.

Зи ашкъидиз сигъал хьанва ви несиб

Маса жуьре зи гьиссерлай алакьдач.

 

Хуш сегьердиз экъечIда зи беденни,

Тамар, вацIар залай кьулухъ акъваздач.

Са вун я заз и алемда эменни,

Чуьнгуьрдини вуна хьтин аваздач.

 

Варцарин шагь, вил галамаз хъфимир:

Гьатнава вун чи рикIерин суьретда.

Жез хьайитIа, чун сефилар ийимир.

Чир хьухь, даим авайди вун къиметда.

«Лезги газетдин» 2020-йисан 34-нумрадай

_______________________________________________________________

РикIин буйругъ

(Баллада)

I

Гьунар вуч я?

Алакьун я, агалкьун я.

Лазим чIавуз  лазим кардал

Агакьун я.

ГьакI хьайила,

Я вахт авач, я са чка

Гьунардиз.

КIанзавайди акъатун я

Лазим инсан дидардиз.

Лазимбур яз  чи бубайри

Авунва чун вердишар.

Жедач чавай, кIан хьуналди,­

Чаз хас жуьрэт дегишар.

 

II

Хабар хьана хайи

“Лезги газетдал”

Чап авунвай макъаладкай.

Гьуьрметдай

Гьуьл муьтIуьгъай игитдикай кхьенвай.

Вич гьунардин са кIунчIуниз элкъвенвай

Ватандашди авур игит кардикай,

Яшайишдин пелез гайи зардикай,

Гьам къизилдин, гьам гимишдин,

Руьгьдиз мукьва, дад кишмишдин,

Гьунар хци, алай къилав,

Жуьгьен хьайи, гагьни ялав,

Гьуьлуьн цини тавур бамиш,

ТиртIа кьили, тиртIа таниш,

Алакъайра авай гьуьрмет,

Чизвай садаз масадан дерт,

Сад гъал хьана,

Садни хъуькъуьм,

Санал пагъай ишел-хъуьруьн?

Валентинан неве я жал,

Руьгь Идрисан сегьне я жал,

Шарвилидин ятIа тухум,

Жуьрэтдикай тушир магьрум,

Тахьай вични ерли тешвиш,

Самурдин цив хьанвай вердиш?

 

III

Лезги хцин, пуд аялдин бубадин,

Уьмуьрдайни уькIуь-цуру аквади:

ЧIехи хьана хуьруьн руквад  куьчейра,

Лигим хьана Чечнядин а дявейра.

Зегьметдихъай кичIе тушир кьацI кьуна,

Къилихрини къайгъудардин яц  кьуна.

* * *

Ахцегь вацIни акахьзава Самурдик.

Самурдин ци алцумзава деринар

Каспий гьуьлуьн. АвунватIа а карди

Дагъвидизни гьуьл, гьа вацI  кьван, эркинар?

 

Станислав кьерел ала Каспийскдин,

Гьар лепедив мез гуз тазвай къерехдиз,

Гуьзчивилик кутуна хьиз гьуьлуьн чин,

МуьтIуьгъарай Самур,  шив хьиз къеврагь тир.

 

Акуна хьи, яргъа кьуд кас цIарцIелла

Гьуьлуьн лепе жаллатI хьанвай уьмуьрдин,

Элкъуьриз кIанз кьудни санал мержанриз,

Инсафсуздиз, тавакъу гвай зикирдин.

 

Вахт амукьнач фагьум-фикир ийидай,

Жуьрэтлуда хкадарна лепейрал.

Катран гьужум хьиз акуна садбуруз,

Гъуьрч ийизвай къветрен  ишигълу тепейрал.

 

Гьисс авунвай кьудани таж  ажалдин.

Жедани икI кьудан кьисмет  чIулавди?

Гьунарлуда а туькьуьлвал  агуднач:

Гъалиб хьана рикIин буйругъ  ялавдин.

 

Ял авай чарх гадарна хьиз яргъалай,

Кьуд касдални, атай эхир нефесдал,

Алахъна ам теселли гуз кьудазни,

Гьуьлуьз фидай чIавуз алай гьевесдал.

 

“Бедбахтвал тек жедач”, — халкьди лугьуда.

Низ чидай кьван гилани гьакI  жедайди,

Пуд рушанни жегьил касдин кьилел мад

Кьве сеферда са бедбахтвал  къведайди:

 

Зайиф хьанвай рушавай чарх кьаз хьанач,

Станислав гьа инални уях тир:

Цин къатарай хкана мад руш ада

Гележегдин мярекатрин дамах тир.

 

Ван хьайибур вири санал хьанвай кIватI,

Акун патал и ван тахьай мярекат,

Вилер алаз чархуналлай вадални,

Кьерез мукьва жезвай квачиз гьерекат.

 

IV

Ажалдикай кьуд кас хвейи  гьунардар,

ЗатI тахьай хьиз, вичин кIвализ хъфена.

“Риб шешелда чуьнуьх  жедач”, — лагьайвал,

ВикIегьвал вич адан геле  къекъвена,

Легьзедаллай цIелхем хьана, уьмуьрдин

Чирагъда ам, хци мурз хьиз,  куькIвена.

Гила лагь на, лезги ашукь,

Чир жедайвал виридаз

Игит тирди Станислав,

Ван тахьай ва хьайидаз.

Мад чир хъхьуй вуж ятIа ам

РикIни тирди гьулдандин,

Терезда тваз жедайди кам

Шаклу хьанвай инсандин.

 

Цав рахана, дамахлу яз,

Машгьур хьайи кардикай,

Инсандин бахт дегишардай

Экуьятан зардикай.

Шаиррини хкажна сес,

Журналистар кис хьанач,

Игитдикай раиждайла,

Це цIрадай гьисс хьанач.

Махлукьатдин бейнидава

Чахъ Давудар авайди,

Чи гафарал, гьерекатрал

Даим къилав алайди.

«Лезги газетдин» 2020-йисан 45-нумрадай.

________________________________________________________________________

Гуьзлемишзава

Композитор Мегьамед  Гьуьсейнован экуь къаматдиз

Пайгъамбардин тIвар кьисмет хьана ваз,

Пудра тикрарна бубади гайи.

Хъуьтуьл, милайим къилих хьана ваз,

Декьикьайрилай дидеди хайи.

 

РикI ацукьнай ви мезрейрал кIани,

Яшайишда гьич атIун тавур вил.

Ам ватан тир ваз кьисметди гайи,

Ачухар авур, дегишай гуьгьуьл.

 

Сабурлудаказ гуз хьанай на яб

Рахадайла къвед, авазлу билбил.

Авуначир на садрани гьисаб

Гьикьван кьунайтIа на абуруз зил.

 

Амма тек са кар хьана ваз аян,

Гьатайла рикIе авазар дагълух:

Къвезвайди уьрел легьзеяр кьиян.

Жуваз дидед чIал жердавай ачух.

 

На илгьамар ви туначир кьулухъ,

Чи меркезрани ийидайла кIел.

Къекъуьнар гзаф авазриз талукь

Авунай гумрагь, хвейи на рикIел.

 

Рагал ашукь яз, мугдайвал лекьре,

Башламишна на авазрин кIвалах.

Ачух хьанай ви гьиссерин уьлкве,

Тахьай вичик гьич я фурс, я дамах.

 

И тегьерда на, акъвазун течиз,

Тамамарзавай ви рикIин буйругъ.

Вафалу хьана, халкьдизни чилиз,

Аскерди хьиз на ийизвай къуллугъ.

 

На чи дагъларин медениятда

Туна зурба тир ви авазрин гел.

Машгьур хьана вун инсаниятда

Композитор хьиз гьиссерин гуьзел.

 

А “Дагъустандин авазрин рангар”

Сюита ва гьакI драма “Эмин”,

Ви опера тир “Шарвили” пайгар

Хъхьанва яржар чи лезги чилин.

 

Рапсодийрини авазрин милли

Ийизма руьгьдин къанажагъ нурлу

А “Лалаандин авазар” сейли

Кантатаяр яз амукьнач сирлу.

 

Тамашаярни, фильмаярни хор

Паталди вуна теснифна гзаф.

Атанач рикIел ял ягъун, ахвар,

Уьмуьр харж ийиз, тавуна инсаф.

 

Сеслу я Самур ви авазар гвай,

Чирагъ, Гуьлгери аквазвач сефил.

Фулфан вацIуни, ви таъсирдик квай,

Ачухарзава дигедин гуьгьуьл.

 

Гьакъисагъ зегьмет чIугурвиляй вун

Лайихни хьанва шабагьриз самбар.

Бес я халкьдиз ви авазриз яб гун,

Сураяр кIелдай ванцив барабар.

 

Халкьди ганва ваз рикIера майдан,

ТIварцIин михьивал мецел хьайидай.

ТIаратI хьиз на ам тухвана кIубан,

Кьаз, гъалибвилин кIвенкIвел хьайидай.

 

Пианинони чIагъан хьанва кис,

Галукь тийизмай таниш тир гъилер.

Ийизва гуьзет, лап аялри хьиз,

Уяхардай сад тупIарин гелер.

«Лезги газетдин» 2021-йисан 3-нумрадай.

___________________________________________________________________________

* * *

Нур хъуьрезвай, рикI хьиз михьи­

Цав я вун,

Виш миллетдин гьакьван кIани

Тав я вун.

Зи Лезгистан ви чилерин

Са кIус я,

Миллетдин чIал хуьзвай кьилин­

Намус я.

 

Зи Дагъустан, вун я чешне

Виридаз,

Дустар кьазни, хуьзни чирдай

Гъейридаз.

Зи Дагъустан, халкьдин буйругъ

Ви кар я,

Сад миллетдин гьар са югъ са

Гьунар я.

 

Дуьньяда ви алхишдавай

ТIвар ава.

Зи рикIел хьиз, вал пакаман

Зар ала.

Бубайрин кьин хвейи чпин

Къилихра,

Рухвайрин кар ава къизил

Тарихда.

 

Чи дагълариз вафалу тир

Дереяр,

Алай чпин кьилел къадим

Къелеяр,

Хуьзва даим викIегь, зирек

Лекьери,

КIанивални жуьрэт авай

РикIерин.

 

Илгьам хуьзва ви рагари

Эминан,

Магьмуданни, Къазакьанни

Маринан.

Гьажи Давуд, Шамилни ви

Намус я!

Ви игитрал дамахун ваз

Турус я.

 

Зи Дагъустан, ви миллетри —

Булахри,

Рейхстагдал лепе гайи

Пайдахри

Къуллугъзава къени тек са

Мураддиз —

Ислягьвилиз. Нефес къачу

Азаддиз.

«Лезги газетдин» 2021-йисан 7-нумрадай

_____________________________________________________________________

Ша дагълариз

 

Дуствилин цIай куькIуьриз ша дагълариз,

Стхавилер чими хьурай ялаврал.

Лувар жеда ам чи илгьам гьалариз,

Нур вегьедай тарихар гвай аямрал.

 

А мурцарал чи гьевесар къугъвада,

Гатун юкъуз синел кьезил гар хьана.

Ашкъилу тир рикIер шаддиз рахада,

Умудлу яз, акъвазнавай дар хьана.

 

Чи жегьилри “Лезгинкадал”1 кьуьлерда,

“Лацу кьуьлни”2, “Парца”3, “Кафа”4 мад жеда.

Ахгатда чун чи бубайрин тегьерда,

Са руьгьдикай ана къанни вад жеда.

 

Суст жеда зун “Картулидиз”5 килигиз,

“Исламейни”6, ялав хьана, куькIуьда.

Гьазур жезва “Стемей”7 кам илигиз.

Майдан къачуй къизгъиндани муькуьда.

 

Бубаяр хьиз, хванахваяр жеда чун,

Суфрадаллаз гьалаллу тир берекат.

Къавумвализ ша, уьзягъдиз къведа чун,

Бейнийраваз сабурлу тир гьерекат.

________________

  1. “Лезгинка” — лезги кьуьл
  2. “Лацу кьуьл” — урус кьуьл
  3. “Парца” — аджаррин кьуьл
  4. “Кафа” — черкесрин, кабардинрин кьуьл
  5. “Картули” — гуржийрин кьуьл
  6. “Исламей” — адыгейрин кьуьл
  7. “Стемей” — къарачайрин кьуьл

«Лезги газетдин» 2021-йисан 9-нумрадай.

_____________________________________________

* * *

Шаир ава лезги халкьдихъ

Зигьин авай гьуьлер хьтин,

Чиновникрин кьилел къвайи

Цавун цIаяр, къванер хьтин,

Гафар авай шииратда

Чепер суван цуьквер хьтин,

Яшайишди цIалцIамарай

Халкьдиз ала мермер хьтин.

Махлукьатдин мецелла ви

ВиртIедикай тIвар, Сулейман.

 

ЦIийи йикъаз бахт багъишай

Гьар пакамахъ сегьер я ам.

Дидед чIалан мелгьем алай

Авазар я, сесер я ам.

Дагъдин кукIуш, гьиссерин вацI,

Багъ-бустандин бегьер я ам.

Халкьдиз ибрет, тежер тешпигь,

Руьгь-женнетдин тегьер я ам.

Къад асирдин сегьердавай

Кьезил зарлу яр Сулейман.

 

Хабар авай арифдардиз

Гьунарлу тир камарикай.

Магьалрани диб хкудай,

Кьве кIвачеллай ламарикай.

Кесиб касдин къуьнераллай

Туькьуьл залан парарикай.

Инжихан хьиз, дирибаш тир

Лежбер итим — папарикай…

Зегьмет тир ви яшайишдин

Экватордин цIар, Сулейман!

 

Дарги, авар, лак патара

Адаз гзаф дустар хьанай.

А дустариз ислягьвилин

КIвал эцигдай къастар хьанай.

Стхавилин шад межлисра

Лугьудай бул тостар хьанай.

Ватандиз чан гуз гьазур тир,

Жавабдар тир постар хьанай.

Са чIавузни хьаначир ви

Руьгьдин дуьнья дар, Сулейман.

 

Эй, Сулейман, анлай инихъ,

Йисар жез, вахт алатнава.

Куь мурадар, мержанар жез,

Са-сад кьилиз акъатнава.

Лугьуз тахьуй, чи несилар

Квевай яргъаз къакъатнава…

Куьне ашкъи кутунвай чак

Лали илгьам акатнава!

Ви тIварцIелди девлетлу я

Чи ашкъидин пар, Сулейман.

«Лезги газетдин» 2021-йисан 19-нумрадай

_______________________________________________________________________________________

Хъуьрезмач заз

 

Накь хъуьренай заз ви вилер,

Къе а вилер хъуьрезмач заз.

Ажайиб тир бурма тилер,

Къе а тилер хъуьрезмач заз.

 

Шагьид я чи хуьруьн уьруьш,

Гур хьайиди чи гьар гуьруьш,

Ви гъилерни тир зав вердиш,

Къе а гъилер хъуьрезмач заз.

 

Рагъдан-ахшам, сегьер-сегьер

Акъатдай вун къветрен тегьер.

Вилив хуьдай за ви гелер,

Къе а гелер хъуьрезмач заз.

 

Ашкъи-гьевес тир чи къат-къат,

Дегьне ийиз гьиссдин къуват.

Хьанвай чун чи сирера гьат,

Къе а сирер хъуьрезмач заз.

 

Гьар сеферда а вун акур

Артух тир зи бедендин зур.

Къугъвадай ви женнетдин хур.

Къе а мехмер хъуьрезмач заз.

 

Куьз хьанватIа муьгьуьббат серт,

Ийизвай чун и тегьер перт?

Ви кифера ава зи дерт,

Къе а зилфер хъуьрезмач заз.

 

Къайгъу авач, алатда йиф,

Гваз рикIерин пасни гьайиф.

Гьич садрани тахьай зайиф

Магьи, дилбер хъуьрезвач заз.

 

Диде къвезва

 

Вун кьепIина шехьмир, бицIек,

Сабурлу хьухь, диде къвезва.

Хурудилай гуда ваз нек,

Сабурлу хьухь, диде къвезва.

 

Къекъвезва вун тер-тер кIвачи,

Агалкьун я гьеле ам ви.

Авурлани тади рикIи,

Сабурлу хьухь, диде къвезва.

 

Чирвал къачуз эгечIна вун —

ЦIийи рекьиз экъечIна вун.

Илимдикни экечIна вун,

Сабурлу хьухь, диде къвезва.

 

Бегьердалла ви гьар мурад,

Галай чпихъ уьмуьрдин дад.

Гъалаба кваз фимир вун мад,

Сабурлу хьухь, диде къвезва.

 

Ви дидедин рикIин хиял —

Ава вахъни шумуд аял.

Чир хьухь кIвалах, хизан ва кIвал.

Сабурлу хьухь, диде къвезва.

 

Садлагьана Ватанди цIай

Кьуна! ГьикIин? Туп хьиз ацIай…

Вун рекье тваз цIайни-вацIай,

Сабурлу хьухь, диде къвезва.

 

АтIана на душмандин тах,

Набут я вун — жез тахьуй къах.

Чина аваз пакаман рагъ,

Сабурлу хьухь, диде къвезва.

 

Куьн рикIевай…

 

Хайи диде, хайи ватан, хайи къул

АлатнатIа яраб гьидан рикIелай?

Вахтундани гьам ислягь, гьам тавакул,

Низ жагъана абур шегьре рекьелай?

Куьн рикIевай зун

Гьамиша гапур я,

Къанлу душман

ЦIудра акIаж ийидай.

Куьн зи руьгьдин

Гуьзгуьни я, абур я.

Эминри, къвез,

Мад сеферда кхьидай.

 

Акъудин рикI — куьнни гьана авазва,

Хтурлани беден мадни ацIузва.

Куьн дуьньядин са рагъ яз заз аквазва,

Чи кьисметрал адлу нехиш атIузвай.

Куьн рикIевай зун

Мани я, аваз я,

Хиялдавай

Билбиларни, лиферни.

Зун таран тан,

Накь акIурай са таз я,

Йикъан ишигъ,

АцIай вацран йиферни.

 

Азиз диде, кIани ватан, чан зи къул,

Куьн гьамиша яшайишдин цIай жеда.

Квелди тушни шадвал, гьевес ва  акьул?

Мидаим куьн тIебиатдин пай жеда.

Куьн рикIевай зун

Са вацI я, булах я.

Гьам Куьреда,

Ахцегьани Къубада,

Чепер суван

Гуьзелвилив уртах я,

Миграгъани

КIелет хуьруьн убада…

 

ТIавус

 

Гьиссер таниш я чи фадлай.

Бес чун таниш жедачни, тIавус?

Белки, рикIер меслят я чи,

Чун меслятдал къведачни, тIавус?

 

Зун кард хьиз я, вунни са къвед,

Ви фикирра хуьзва на мед.

Чи вилери незва чун кьвед.

Бес а вилер шедачни, тIавус?

 

Талукьбур я чазни вахтар

Гваз къекъвезвай кьисмет — тахтар

Уьмуьрдив гва ажеб бахтар!

Санал уьмуьр недачни, тIавус?

 

Мукьувай чун туш хьи таниш,

Зун рахайла, жемир тешвиш.

Вунни зун хьиз хьухь чалишмиш.

Гьиссера цIай твадачни, тIавус?

 

Чин акуй заз, хкажа кьил,

Агуд тийиз ният сефил.

Куьз на рикIел эцигда гъил?

Чна гъилер кьадачни, тIавус?

 

Фикир я вак тупIал кутун,

Адет тирвал, тирвал къанун.

МасакIа за ваз гьикI лугьун,

Шуьшедин пер хадачни, тIавус?

 

Туш лугьумир

 

На вун гуьрчег

Туш лугьумир, гуьзелди.

Ша атана

Килиг вун зи вилерай.

Бейгьушна зун

Ви вилерин эсерди,

Бейни физва

Тамамдиз зи гъилерай.

ЧIулав-чIулав пIинияр я

Вилер хъуьрезвай.

РацIамарни къушран лувар,

Гелер хъуьрезвай.

На вун сечме

Туш лугьумир, гуьзелди.

Атана хьиз

Жуваз килиг рикIяй зи.

Бейгьушна зун

Ви бедендин эсерди.

Ви къаматдин

Нур кими туш кIваляй зи.

Гатун бахча битмиш хьанва

Хурудал махпур,

Къейсидин цил хьиз ацIанвай,

Гуьгьуьлди чIугур.

На вун серес

Туш лугьумир, гуьзелди.

ТIимил кьванни

Фикир це зи гьиссериз.

Бейгьушна зун

Ви рахунрин эсерди,

Руьгь муьтIуьгъ я

Ви луькIуьндин сесериз.

ТIавус яни, билбил яни,

Гуьзелди, ваз туьш

Женнет багъдин гьевесдаллаз

Авунвай вердиш?

За лугьузва:

“Вун гуьрчег я, гуьзелди”.

Килигиз ваз —

Зи дуьньядин ракъиниз.

Ашкъи вакай

ГьикI рахурай куьрелди,

Элкъвенвайла

Илгьам гурлу деминиз?

Зулни къведа, я заз хушди,

Вакай са чара.

Гьатзава зун ахмиш жезвай

Фикиррин хура.

Тек са вуна секинарда

Теспача паргъа,

Патаривни агуд тийиз

Кьве рикIин гъавгъа.

 

Тават

 

Ваз Аллагьди ганва абур,

Агъ — ципицIдин тан я, тават.

Къадир авай, авай сабур,

Касдиз пишкеш, чан я, тават!

 

Вун аватай ацIуда кIвал,

АтIуда вун хуш рикIин тIал,

Ачух жеда гьалар бейгьал,

Гьиссерин лукьман я, тават.

 

Хуш хъуьрезвай вили вилер,

Сарубугъдад ранг я тилер,

Къелем тупIун таза гъилер,

Бедендин алван я, тават.

 

Кутадач на чиник серин,

Дилавар тир мез я ширин,

КьатIун гегьенш, акьул дерин,

Нехишлу амал я, тават.

 

Пехил я вал къугьни арзу,

Гардан тик яхъ на ви лацу.

Бахча яни тежер ару?

Беден ви айран я, тават.

 

Ви къаматдиз рикI я ачух,

Килигналди зун жезвач тух,

АкI я, чун чаз я ярашугъ.

Ша за ви гъил кьан, я тават.

 

Тахьурай

 

Инсандин руьгь гьуьлуьз ухшар дерин я:

Сифтедай ам тешпигь жеда булахдиз.

Цав хьиз, гагь ам алахьда, гагь серин я,

Гагь хъуьтуьлдиз аквада, гагь къеврагъдиз.

Эциг жеда яваш-яваш къилихар,

КварквацIдикай туькIуьр хьанвай  цал хьтин.

Пайда жеда эвел кьиляй синихар,

Хамунавай агъургъандин квал  хьтин.

Хас жеда гьакI шадвилерни пашманвал,

ТакIанвални кIанивилер чир жеда.

Хабарсуздиз гьахьда дуствал,  душманвал,

Фикирарни гьиссер саки сир жеда.

Гьуьлуьн кIане къван акIидай  жуьреда

Нефс атана илих жеда къурсахда.

Къанихвал кваз ам амалдив ишеда­,

Тухуда вич авайда хьиз яйлахда.

Амма ахпа экъечIда ам дяведиз,

Яб гудайдан бейнини кваз квадарда.­

Кихлигдач ам ягь-намуслу вядедиз,

Вич ацIуриз, дидени кваз гадарда.

АхцIудач ам, гьа гьуьл хьтин дерин тир,

Гьар патахъай вири вичихъ чIугвада,

Багьнайралди рехъ жагъурда мумкин тир,

АкIидалди туьтуьнихъ кьван кьарада.

Инсанар, куьн эвичI руьгьдин деринриз

Бухав ягъиз нефс лугьудай  шейтIандиз.

Тухудайвал жуван уьмуьр шириндиз,

Телкъведайвал я жув жуван душмандиз.

Иеси жез алахъ жуван уьмуьрдин,

Нефсиникай ваз аждагьан жез тахьуй,

Гьатна яцIа эхкъечI тежер къиргъиндин,

Ви инсанвал а залумди нез тахьуй.

«Лезги газетдин» 2021-йисан 32-нумрадай.

___________________________________________________

Экуь чирагъар

 

I

Шарвилиди тур хкажна чил патал,

Убаярни хуьрер са-сад азадиз,

Женг чIугуна нагъв алачир вил патал,

Инсаф тийиз, душмандин кан акъадиз.

 

Квадарнач гьич ада вичин милливал,

Кана даим халкьдиз экуь чирагъ хьиз.

Махлукьатди хвена адан сейливал,

Тайифайри хицяй кьунвай къунагъ хьиз.

 

Азадвилин мярекатрин,

Шадвилерин гьерекатрин

Аслу тушир уьмуьр тухуз,

РикI ацIурдай мани лугьуз,

Къуш тир Лезгистан.

Умудлудан къамат рикIе

Хуьз, сефердин гьар са рекье,

Ериш ийиз нурлу патахъ,

Фикирдаваз игит, гвай гьахъ,

Хуш тир Лезгистан.

Яраб, тиртIа ам фестиваль яр алай.

Азадвилин, сегьер гъетрен тIвар алай?

 

II

 

Къилав алай турунин сес тикрарна

Моисея, Давдакьани Хагана.

Зулум аваз хьайи девир инкарна

Зайнабани Низамиди атана.

Куьре Мелик, Къилинж Къемер экъечIна

Ватандин чил хуьн паталди майдандиз.

Абурун кар тикрар ийиз эгечIна

Зи лезги халкь, кар кьун патал душмандиз­.

Хкаж хьана Давудан тан,

Лезгистандиз багъишай чан.

Фаталияр пайда хьана,

Ериш-уьруьш файда хьана.

Дагъ тир Лезгистан.

Гьар ватандаш — чилин янар,

Тахьай чпихъ кьадар — санар,

Рагар хьтин  шиш ва мягькем,

Акакь тавур ягъийрин тIем.

Рагъ тир Лезгистан.

Ам гьунаррин фестиваль яз хьайитIа,

Ада халкьдиз руьгьдин къуват гайитIа?

 

III

 

Ялав авай чи Саидан чуьнгуьрда,

Симерани Кьурагь вацIун хцивал.

Адан мани битмиш хьана гьуьндуьрда,

Артухариз хайи халкьдин цицIивал.

Хкаж хьана девирдал са пайдах хьиз,

Фикир ийиз халкьдикайни чиликай,

Гьерекатда гьатна, рикIин кIвалах хьиз,

Етим Эмин, хабар гайи вичикай.

Эдебият гьатна яцIа,

Юргъ рахай хьиз Самур вацIа.

Халкьдин ярж тир чи милли чIал

Эциг хьана ашкъидин цIал,

Магъ тир Лезгистан.

Мукьва хьана халкьдиз илгьам

Яргъаравай, са шумуд кам.

Сулейманни Гомер адлу,

Такур уьмуьр ахьтин дадлу,

Чагъ тир Лезгистан.

Ачух хьайи гуьлчименрин яйлахар

ТиртIа чIалан фестивалдин саяхар?

 

IV

 

ЦIувад булах авахьзава гьуьлуьз са

Вичел “Лезги газет” — багьа тIвар алай.

Къе кIватI хьанва агъзур фикир рикIиз са,

Чи бубайрин ашкъи, илгьам, зар алай.

Гьажибега ачухай кар давамиз,

Къени ава Мегьамед а майданда.

Дегьнейрикай жемят патал уламиз,

РикI тваз хура, намус аваз вижданда.

Алирзадин цIар давамиз,

Ибрагьиман тIвар давамиз,

Шагь-Эмиран кардин неве

Бабаханов къеврагь я къе.

Илгьам Лезгистан.

Зи играми “Лезги газет”,

Кьабул ая тебрик, иззет.

Амадагар галаз мукьва

Хьухь вун чIалан, халкьдин юкьва.

Тамам Лезгистан.

И фестиваль акъуд жедач рикIевай,

Алуд тежер адалатлу рекьевай.

17.06.2021

«Лезги газетдин» 2021-йисан 38-нумрадай.

_________________________________________

Вили ялав

Мус фида вун КIелетдал?

 

ХъелнаватIа на гьакъикъат гьалдикай,

Хъен вегьемир ваз ийизвай гьуьрметдал,

Хабар яхъ на халкьдин рикIин тIалдикай.

Вили ялав, мус фида вун КIелетдал?

 

Вун къвезвайди хабар Докъузпарада

Гьатна, шадвал ийиз жуван-чарада,

Умударни хиялар тваз къайдада,

Вили ялав, мус фида вун КIелетдал?

 

КуькIвена ви ялав Къаракуьреда,

Ви мурз ава Мискискарин магьледа,

Усугъални — ЧIехи вацIун дереда.

Вили ялав, мус фида вун КIелетдал?

 

КIили хьайи халкь акъатна цавариз

Хвешивиляй, хъфенач ам ахвариз,

Дере хьанвай тай пакаман ярариз.

Вили ялав, мус фида вун КIелетдал?

 

Ватан хьанва ваз гьа и пуд хуьруькай,

Сил, мух ийиз амайбурун къуьлуькай,

Къуруш, Теки, Миграгъ тамир вилик квай.

Вили ялав, мус фида вун КIелетдал?

 

Куьгьне мектеб, сур рехъ вилик эцигмир,

Ясли-бахча тахьуниз вун килигмир,

Цин кьитвални на сиягьдихъ гилигмир.

Вили ялав, мус фида вун КIелетдал?

 

КичIе яни халкь хьиз акIиз кIевера,

ПичIини жез, гьатна элдин сивера?

Пуд сеферда Шарвилидиз эвера!

Вили ялав, мус фида вун КIелетдал?

 

Вуч кар ава? Акьван кIеви рекьер туш.

Вун кьабулда халкьди, ахцIур рикIер буш.

Садаз жедач, къадаз жеда ви кар хуш.

Вили ялав, мус фида вун КIелетдал?

 

Халкьдизни лагь, тахьуй гъилер  хъуьчIеваз,

Вакай авур хъсан майил рикIеваз,

Вунни кIанда, сабурлу яз, рекьеваз.

Вили ялав, мус фида вун КIелетдал?

 

ЧIехи вацIни сефил тушиз аквазва,

Адан лепе, белки, валди къугъвазва,

Гуя ам, вахъ цIигел хьана, кьуразва.

Вили ялав, мус фида вун КIелетдал?

 

Са умуд це, ада жемят шадарда,

Фикирмир, вун элди рикIяй гадарда.

Чир хьухь, абур авазва ви дидарда.

Вили ялав, мус фида вун КIелетдал?

 

Алад, чи дуст, туькIуьр ана муг жуваз,

Гурмагъ эциг, къулани цIай куг жуваз,

Тиядайвал кIвале руьхъвед руг жуваз,

Вили ялав, мус фида вун КIелетдал?

 

Туна чаз

 

Туькьуьлвилер гзаф, рикIел аламукьдай,

Залум хьайи а дяведи туна чаз.

Бейнида дерт, гьуьле къум хьиз ацукьдай,

Залум хьайи а дяведи туна чаз.

 

Хизанривай къакъат хьайи итимар,

Зарул хьана, гишилавай етимар,

Уьмуьрда чаз авур эхун тагькимар,

Залум хьайи а дяведи туна чаз.

 

Ажалдикай халкь катай рехъ, жигъирар,

Кенефдин кьил квахьай зайиф фагъирар,

Халкьдин кьисмет базарда тур тажирар,

Залум хьайи а дяведи туна чаз.

 

Имаратар, харапIайриз элкъуьрай,

Агъ мурадар, цIун жуьгьенра къекъуьрай,

Бухенвальдар, халкь къирмишиз туькIуьрай,

Залум хьайи а дяведи туна чаз.

 

Майишатар, завод, фабрик, кис хьайи,

Гуьлчименар, къалгъанралди пис хьайи,

Билбил-чуьллер, хажалатдин гьисс хьайи,

Залум хьайи а дяведи туна чаз.

 

Фашизм вуч ятIа, течир инсанвал,

Са халкьдизни тавур хатур-хъсанвал,

Миллионар къурбанд хьунин заланвал

Залум хьайи а дяведи туна чаз.

 

Йисар фенва. ЯтIани дерт чIугвазвай,

Рухвайрал вил хьайи руьгьер, кьуразвай,

Умудлу рикI сурани кваз цIразвай,

Залум хьайи а дяведи туна чаз.

 

КIанни тушир гунагьсузрин ажалар,

Амма вучда, вуганач чав мажалар.

Чи магьсулдин никIе кьурай къажалар

Залум хьайи а дяведи туна чаз.

 

Душмандин рикI — Рейхстагдин къубадал

Тагъ илисай чи пайдахдин тукъадал,

Гъалибвилин сувар гъайи арадал,

Малум хьайи, а дяведи туна чаз.

 

Лугьуда хьи

 

Лугьуда хьи, руьгь инсандин беденда

Къуват твазвай са пишкеш я Аллагьдин,

Гагь кIвалахар тамамардай сувабдин,

Гагьни, гъалатI хьана, крар гунагьдин.

 

Лугьуда хьи, нефес къахчун тийизмай

Бедендай руьгь явашдаказ экъечIда,

Хкаж хьана са кьадардин винелди,

Жасаддиз ам кихлиг хъийиз эгечIда.

 

Лугьуда хьи, хъфей руьгьер кьабулдач

Садлагьана ирид лагьай цавари.

Чеменлухда амукьдалда гъетерин,

Гьакьван гуьзел туькIуьрнавай тавари.

 

Лугьуда хьи, ирид лагьай цавара

Сад Аллагьди туькIуьрнавай къул ава.

А утагъда пIирер, шейхер руьгьер яз,

Гунагьсуз тир диде-руьгьер бул ава.

 

Ватан патал чанар гайи рухвайрин

Дидедин руьгь элкъуьрзава нурариз,

Ахъайзава варар женнет — уьлкведин,

Килиг тийиз миллетризни чIалариз.

 

Лугьуда хьи, женнетда а руьгьериз

Гьуьрмет ава, дидейриз хьиз чилерал.

Гьисс ийизва мидаим яз абуру

Кьазвай жуьре чеб рухвайри гъилерал.

 

Лугьуда хьи, Экуьятдал кIватI жезва

Диде руьгьер, хва савашра кьейибур.

Гьанал вири санал рикIел хкизва

Дуьньядилай Ватан патал фейибур.

 

Лугьуда хьи, Яру гъетрел руьгьери

Йиса садра ясдин ишел ийизва.

Йисан къене и тегьерда абуру

Чпин гъамар-дердер секин хъийизва.

 

Яру гъетрел амукьзавач а руьгьер,

Шегьре туна къерехдавай куьбеда.

Гьанани кваз секинвилер таъмин я,

Даим жезва абур тамам куьлгеда.

 

Лугьуда хьи, Къурбанд сувар жедалди

Вацран къене ясдин ишел атIузвач,

Йикъа садра хкахьзавай Зуьгьреди

Са ярувал — маса рангар къачузвач.

 

Куьз лагьайтIа рикIерин ранг яру я:

Яру гъед гьа рангуналди адлу я.

«Лезги газетдин» 2021-йисан 44-нумрадай.

__________________________________________________

Зи къелем

 

Зи къелемди кхьизва къе шиирар

Самур вацIуз сел атай хьиз, хъел авай.

Ажугъламиш хьана, кьунвай  къагьарди,

Туьд бамишиз, чпе туькьуьл  шел авай.

 

РикIел хкиз фейи йисар  Донбассдин,

Бандерайрин алчахвили  бамишай,

Подвалра тваз халкь ислягь тир, яракьсуз,

Аяларни кваз ажалдив вердишай.

 

Амачир кьван ягьсуз хьана нацистар,

Амма руьгьдай аватнач халкь зеррени.

Эхна вири, ажугъ хвена абуру,

СанкIарвал чIух ийир къуват — къенени.

 

Ахьтин такьат артухарна виш сефер,

Россиядин ислягьвилин пайдахди,

Луганск, Донбасс хвена тир жуьре,

Дустар чирна, чирна кубут — алчахди.

 

Элкъуьрна гьар цIар гуьлледиз тупунин,

Инкъилабдиз Аврорадин тегьерда,

Азаддаказ нефес къачун паталди

Игит халкьди яшайишдин сегьерда.

 

Ухшар я къе ам Давудан гапурдиз,

Фена ягьсуз касдин хура акIидай.

Жагъур ийиз улам ислягь  уьмуьрдин,

Гъам-хажалат, дяведин цIай  рекьидай…

 

Кхьизмач

 

Кхьенай зи къелемди шад  манияр

Муьгьуьббатдиз, тIебиатдиз, хизандиз.

Гзаф авай адахъ вичин дердияр,

Фагьумнавай, кьиле тухуз хъсандиз.

 

Гагь машгьур тир билбилдиз туьш жедай ам,

Цавяр нуькIрен мани мецел гъиз жедай,

Гагь чIагъан хьиз, тадиз хурал къведай ам,

Дагъдин булах хьиз, авахьна физ жедай.

 

Самур вацIун лепедик ам акахьдай,

Хкаж жедай, иви ргаз, лепедал.

ТIаратI хьана, мани чуьлдиз  алахьдай,

Гужлу хъжез мад гьевесдин тепедал.

 

И тегьерда шад тир халкьни къелем зи,

Са патайни я къурху, кин авачир.

Зини адан илгьам гьакьван бегьем тир,

Уьмуьр тухуз ислягь, я кьин алачир.

 

Зи гьиссерин гъавурда ам акьадай,

ЧIал кхьидай, жуьт элкъуьриз гимишдиз.

Гьар эгьлидиз гаф яргъалай  аквадай,

Багъиш авур мукьвадазни танишдиз.

 

Гила ада шад манияр кхьизмач.

Фейи вахтар аламач жал рикIелни?

Билбил, чIалитI, цавяр рикIел хкизмач,

Къугъвазмач гьич пеш пIузарал, я хъверни.

 

Елкендик ква ам Донбассдин гимидин,

Са туп хьана, нацистар терг ийидай.

Ухшарна рикI чIукариз са халидин,

Турар хьтин гафар кIватIиз  кхьидай.

«Лезги газетдин» 2022-йисан 24-нумрадай.

____________________________________________________

Элван1 ава япара зи

 

Шарвилиди турунивди

Раг падзавай

Элван ава япара зи.

Вагьте тефир ягъийрин руьгь

Акъадзавай

Элван ава япара зи,

Гужлуз къвез-къвез,

Куьтягь тежез,

Ахцегь вацIун лепе хьтин,

Янардагъдин таъсирдикди

Хкаж жезвай тепе хьтин.

 

Агъ бубайрин, цан цадайла,

Яц гьалзавай

Элван ава япара зи.

Кьвал кукIвариз, шумуд патахъ

Къул-кIвалзавай

Элван ава япара зи.

Мугьман патал,

Хизан патал

Гужлу хьанвай адетралди,

Марфар хьтин алахь тийир,

Инсанвилин хесетралди.

 

Чи бубайри къилинжривди

Ватан хвейи

Элван ава япара зи,

Регьимлувал руьгьда тахьай

Душман кьейи

Элван ава япара зи.

РикIе — кьисас,

Ажугъ — алмас,

Гьич садрани зайиф тахьай,

Легьзе-гьунар, са чIавузни

Дигедиз чан гьайиф тахьай.

 

Инкъилабдин лепедаллай

Азадвилин

Элван ава япара зи.

Юхсул уьмуьр хкаж хьайи,

Абадвилин

Элван ава япара зи.

Чил къарсурай,

Нефс кьурурай,

ЧIварахни дувул — агъайрин,

Нефес дариз алахънавай,

Чеб зегьметчи тир рухвайрин.

 

КIулацринни алцIанрин

Беловеждин

Илан ава япара зи.

Палчух такур фадлай кьулухъ

Мекежадин

Элван ава япара зи.

Амма къе заз,

Акваз-акваз,

Гележегдай къвезва ванер

Чи умудрин, чи несилрин,

Мана гьеле тайин тежер.

_______________

1 Элван — эхо  (Гьаким Къурбанан “Лезги-урус гафарганда”.

 

Гьазур хьанва

 

Хьанач завай секиндиз ваз килигиз,

Вун патав гваз, ийиз ви тариф, гуьзел.

Алама зун, вун тIавусрив гекъигиз,

Жемир гафар къвезвайди гьайиф, гуьзел.

 

РикIе аваз, мецел къвезвач чIал кIа­ни­,­

Чуьнуьх ийиз зи гьиссерин тIал кIа­ни.­

Эгер гвайтIа зав суьгьуьрдин тIвал кIани,

Къанмишдай за а ви чIулав киф, гуьзел.

 

Лезги пIинид ранг ава ви вилера,

Бурмавални — ажайиб тир тилера.

Ленг жезва зун ви рацIамрин гелера,

Дегишзавай сегьердин сижиф, гуьзел.

 

Ви къаматди чIугвазва зун тамамдиз,

Акъатдалди гуьруьш кIани уламдиз.

Жезвач завай рехъ ачухиз макъамдиз,

Гьатзава зи бейнида са циф, гуьзел.

 

Сигъаллу я, гуьзлемишиз гуьруьшар,

Безетмишиз хуьруьн гуьллуь уьруьшар.

Куь багъдавай кьве чинар — чаз танишар,

Гьазур хьанва лугьуз кIанз “илиф”, гуьзел.

 

Азиз инсан

 

Азиз инсан, вун акунихъ

ЦIигел я чун.

Къимет авач гьакI рахунихъ,

Мягьтел я чун.

И залум тир тIугъвал чалай

Алатда мус?

Вичихъ “чIулав чарар” галай,

Квачир намус,

Алахъзавай гъиз халкьариз

Татугайвал,

Туьтер кьуна, жигерриз гуз

Алугайвал.

 

Эй Сулейман, къуллугъ авур

Гьахълувилиз,

ЛуькIуьн я ви верцIи ширшир

Гьар са рикIиз.

ГьикI рахуй чав багъдин серин,

Чун татайла.

А тIугъвалди гьар са мумкин

Чи атIайла?

Аян ятIа, чун ви багъдиз

Атурай мус?

Хъархъу тар ви уьзуьагъдиз

Рахурай мус?

 

Азиз инсан, вун гьар макъам

РикIе жеда.

“Спутникди” куда тIугъвал.

Чун ви шегьре

Рекье жеда.

 

Девиррин дамах

 

Николаян багъдин емиш,

СтIал хуьре хьайи вердиш,

Акунач ваз са югъ тарцел,

Кьуд патаваз квакни цIерцIел.

ШутIум жезвай вун алай хел,

Алаз вилер гелкъуьнихъ, цел.

Амма ахьтин авачир кас,

Михьдай тарциз янавай пас.

Гьукумдарар, гвачир турус,

Къайгъуйрик квай жагъуриз кIус,

Куьк ва еке, руьгьдаллаз нефс,

Руфунал — чIул, кьилелни — фес.

Кесиб инсан квазни такьаз,

ХьайитIани вилик, такваз,

Истисмариз, я тагуз гьахъ,

АтIуз хьана язухдин такь.

 

СССР-дин багъдин емиш,

Дагъустанда хьайи вердиш.

Инкъилабдин аватай экв,

Гьалал хьайи дидедин нек,

“Акьахна са кьакьан тарциз”,

Мани ягъай сеслуз, верцIиз,

Мугьман авур уьмуьр цIийи,

Регьятвилер халкьдиз гъайи,

Дустар авур лезгини лак,

Урус, авар, тат, къумукь пак,

Зегьметчидиз гайи къимет,

Тешкил авур цIийи уьммет.

Къалурна на дуьз тир рекьер,

КукIвар авур туькьуьл рикIер,

Къазанмишай “Гомер” чIехи,

Шад авур чи дагълар рехи.

 

Кьве уьмуьрдин багъдин емиш,

Чи гьевесар авур тешвиш,

Уьмуьрлух чи икрам я ваз,

Шииратда акIурай таз.

Ви гаф руьгьдин яйлах я чаз,

Вун девиррин дамах я чаз.

«Лезги газетдин» 2022-йисан 38-нумрадай

______________________________________

Украинада кьиле физвай махсус серенжемда къалурнавай викIегьвилерай РФ-дин Игитдин тIварцIиз лайихлу хьанвай чи кьегьал ватанэгьли, чепиви  Энвер  Набиевакай  газетдиз са шумуд макъала акъатна.

Мукьвара редакциядив Хив райондин Фиригърин хуьруьн мектебда лезги чIалан тарсар гузвай муаллим Абдул Ашурагъаевалай Энвер Набиеван игитвилиз бахшнавай “Гьунар ва гьуьндуьр” тIвар алай поэма агакьнава. Газет кIелзавайбуруз чна анай са чIук теклифзава. Поэма тамамдиз “Лезги газетдин” сайтдай кIелиз жеда.

Культурадин ва литературадин отдел

 

Гьунар ва гьуьндуьр

(Поэмадай чIук)

* * *

Сифте десте гьахьна уьтквем Донбассдиз,

Чи бубайрин къилавлу са гапур хьиз.

Писни хъсан чара ийиз эгечIна,

Гьар камуна рикIел халкьни сабур гъиз.

 

Куьз лагьайтIа, сабур рикIин даях я,

Четин чIавуз атана, къуьн кутазвай.

Дамах я ам, залпанд я ам балкIандин,

Гьар са кардал гьахълудаказ рахазвай.

 

Гьана авай дагъларин хва Энверни,

Буйругъ вилик эцигнавай фидалди.

Хуьн лазим тир Чернобылдин патав гвай

Днепрдин муьгъ, чи къуват къведалди.

 

Игит хци буржи кьилиз акъудна,

ХьаначтIани ам регьятди, асантди,

Мукъаятвал авуна хьиз кIевелай

Ийир жуьре гьар сеферда десантди.

 

Мад тапшуругъ гана адаз цIийи тир:

Иванков-Бородянка кьун тадиз.

Энверани, геж тавуна, гъиликна

Къулай гьар са чкани хуш тир рикIиз.

 

Вахт атайла, башламишна ягъунар,

Бородянка шегьер кьуна Энвера.

ЯхцIурни цIуд нацист ва пуд БМП

Гел галачиз чиле туна Энвера.

 

Ахпа ада еримишна виликди,

Киев-Житомирдин кьуна хьиз шегьре.

Березовка хуьруьв агакьай чIавуз

Гьалт хьана абурал нацистрин десте.

 

Хьана гьа инални ягъунар пара,

Тахьанвай гилалди икI кьисмет-кьадар.

Энверан взводди гьисснавай тади,

АвунатIани абуру душманар тармар.

 

Гьа и арада агакьна мадни са хабар:

Яракьдин, суьрсетдин колонна михьиз

Гьалкъада гьатнавай душмандин пехъи.

Башламишна Энвер хъилекди ифиз.

 

Медкъуллугъдин капитан тир Сластин,

Хер хьана, са кьадар вич хьанвай зайиф.­

Гьавиляй адавай тухуз жезвач женг.

Набиев акъвазнач чIугваз гьакI гьайиф.

 

Агакьна тадиз Набиев, кьегьал хва,

Куьмекдиз вичин БМП, танкар гваз.

Акъвазнач легьзени ам фикир ийиз,

ЭгечIна душман тергиз акваз-акваз.

 

Дуьз кьуд сятда давам хьана ягъунар,

Динсузарни тергна михьиз тамамдиз.

Командирни секин хьана са кьадар,

Кар атайла вичин халис уламдиз.

 

Хер хьанвайбур сагъар хъийиз ракъурна,

Амма взвод ацукьнач гьакI секиндиз.

Вад югъ хьана а сенгер хуьз взводди,

Кьилин къуват агакьдалди эркиндиз.

 

Буйругъ: Николаевка хуьруьн патав

Чи аскеррал алаз вилер киснавай

Шумуд десте. Разведкадин хабар тир

Душмандин рехъ гьеле фадлай гьисснавай.

 

Пуд БМП ва ругуд танк гваз фейи

Набиева абуркай гъуьр авуна.

Ахпа ада вичин къуват, тади кваз,

Березовка хуьр галайвал чIугуна.

 

Командный пункт нацистрин и хуьревай,

Лазим тир ам геж тавуна кукIварун,

Гъалибвилик чпин умуд кутунвай

Яракьни кваз дуьньядилай тармарун.

 

Набиева разведкаяр тухвана,

Командиррихъ галаз план туькIуьрна.

Пуд югъни гьич хьанач и кар тамамиз,

Чпихъ агъур бандероврин эхирна.

 

ИкI мисалар гьисаб жеда мад ва мад,

Чпикай чил шадвилелди рахадай.

Инсанарни хьана Энвер — дагъвидин

Игитвилин гъавурдани акьадай.

 

Малумарна ам уьлкведин Игит яз,

Кьисметдини адан пакам яр гана.

Президентди къул чIугуна, Энвераз

“Россиядин Игит” лагьай тIвар гана.

 

Баркалла ваз, кьегьал тир хва, Чепиви!

Дагълар экуь хьанва къе мад вижеваз

Батальонар, ротаярни физ жеда,

Азадиз халкь, вун хьтинбур кьилеваз.

* * *

Вун, къагьриман, сагьиб хьана намусдин,

Дестек хьана Донбассдин гьар инсандиз.

Таъсиб хвена вуна чIехи Ватандин,

Вафалувал рикIел алаз хъсандиз.

 

Ракь хьиз мягькем хьана вун гьар камуна,­

ГьакI вердишар авуна на вирибур.

ВикIегьвални, уьтквемвални, къудратни

Хьана вазни Сад Аллагьди гайибур.

 

Аслан хьтин викIегь хьана вун, еке

Къурхулувал, я кичIевал авачиз,

Макьсадлу яз гьахьна чIехи уьмуьрдиз,

Масадан гаф, масадал вил алачиз.

 

Чеперин сув, битмиш багълар ери тир,

Эренлардин михьи гьиссни гана ваз.

Ватандикай гележегдин фикирдай

Лап дерин тир къанажагъни хьана ваз.

 

Ви бажарагъ кьабулнава вирида,

Халкь паталди хкаж хьайи къизгъиндиз.

Азадвилин чимивал гьисс ийизвай

Вун гьахьзава донбассвидин зигьиндиз.

 

Душман вуна кьена къати савашда,

Инсанвилин рангар вичел алачир.

А алчахрин, аял, кьуьзуьд чир тахьай,

На лугьуди, дуьньядихъ вил галачир.

 

Днепр вацI ваз Самур хьиз кIан хьана,

Душмандин гъил, адан буйругъ алачир.

Мягькем сенгер туькIуьрна на гьанани,

Мажбур хьана, гилалди гьич авачир.

 

АкIадарна душман, зулун пешер хьиз

Чанда такьат, чина бензе амачир.

Куьлягь хьанвай ви танкарин хурук ам,

Зулумра тур халкьдин капаш алачир.

 

Халкьдин патай къазанмишна гьуьрмет на,­­

Ви дидеди храда киф, зар кутаз,

Халкьдин мани язава ви багърийри,

Ватандашри, бендиник ви тIвар кутаз.

 

На ви погон хвена, намус, ягь хьтин,

Чи пайдахдин гъалибвилин лепе кьван.

Гьиссзава за зи рикI хкаж хьанвайди

Душмандивай къахкъуднавай тепе кьван.

 

Гьазур я халкь, асланар хьиз, картар хьиз,

Гьазур я халкь душмандай пад акъудиз.

Ви шегьредиз гьахьзава къе агъзурар,

Югъ-къандавай гъалибвал чав агудиз.

 

Баркалла ваз, чи хва Энвер Набиев!

На тарихдин майдандин рак ахъайна.

Гьич са шакни алачиз, чаз чир хьана

Гьунарлувал жедайди вун авайна.

 

Шарвилидин неве я вун гьакъикъат,

Тикрарна на пагьливандин уламар.

Рей гуз тунин карда вуна душмандив

Тешпигь я ваз чи бубайрин аламар.

«Лезги газетдин» 2022-йисан 45-нумрадай

_____________________________________________________

Аквазвач

 

Эй шаирар – арифдарар,

Заз куь хци ихтилатрин

Эхир аквазвач.

Теснифра тваз гагь-гагь серин,

Хасаратвал алай къекъуьн,

Жигъир аквазвач.

 

Гьелелигда квев агакьай,

Махлукьатдиз хьайи тайин

Магьир аквазвач.

Сатирани гьахълу юмор

Дуьз татанвай часпардаллай

Таъсир аквазвач.

 

Куьнни дуьз туш лугьудай кьван,

Квек кутадай делиллу тир

Тахсир аквазвач.

Куь бейнийри къачудай кьван

Адалатсуз, умудсуз тир

Таъхир аквазвач.

 

Куьгьне тежер куь фикирриз

Гелкъуьн таквар, цуруз ядай

Пехир аквазвач.

Квелай ибрет къачун тийир,

Квез рикIин гаф лугьун тийир

Шаир аквазвач.

«Лезги газетдин» 2023-йисан 30-нумрадай

_________________________________________________

ФатIимат дидедиз

(Къ.Акимован дидедин руьгьдиз)

 

Азиз диде, лезги чилин турпагъда

Ви кьисметдин къаматдикай пай ама.

АкI я, къулай хьайи а ви къужахда

Бед йисарин чимивални къай ама.

 

Ахцегьви руш, Алижанан хизандин,

Ви багълама Миграгъама, муг авур.

Экв тунай на рикIе Халикь инсандин,

Четин, залан легьзейрикай руг авур.

 

Муьжуьд куьрпе эчIянай на кьепIина,

Тек пуд хьанай цIакулар ви луварин.

Гьахьнай абур вахт жедалди гигина,

Игитар хьиз, къагьриманрин махарин.

 

Залум дяве дергес хьана уьмуьрда,

Буба пучай, текдиз туна аялар.

Чидач, на вуч тунайтIа ви фикирда,

Жакьвадайла рикIи туькьуьл хиялар.

 

Кьве рушани Къурбана ви гъил кьунай,

Майишатдин кIвалах кьилиз акъудиз.

Хизан кьиле тухванай на, кьил кьунай,

Заланвилер сабурдивди алудиз.

 

На ви хциз ганай кIелдай мумкинвал,

Ви ихтибар ханач ада чилерал.

Алахъна ам ви рикIиз гуз секинвал,

Къабар ийиз ваз багьа тир гъилерал.

 

Къе адакай хьанва алим зурба тир,

Писатель я гъизвай руьгьдал романар.

Халкьдин хва я, шад хизандин буба тир,

Ахгудзавай Лезгистандин заманар.

 

Бада фенач ви зегьметар, умудар,

Аферин ваз ахьтин устад хкажай.

Сагьиб я ам тIуьнвай яшар шумудар,

Гьахъ алхишиз, тахсирдин яб акъажай.

 

Илгьамдин сир

 

Алем сир я, гьеле муьтIуьгъ тахьанвай,

Ачух авун патал жаваб жагъурдай.

Крар ава чпикайни лагьанвай

Бегьем кьилни такъатзавай лугьурдай.

Ви илгьамди гьикI муьтIуьгъна илимар,

Гагь кандидат, гагьни доктор тIвар къачур!

Дугъри кар я, тIимил авач алимар,

Вун масад я, ракъиналлай цIар къачур.

Ви адлувал, хважамжамдин хилер я,

Рангарикай ибарат тир цаварин.

«Ракъинин муг» пуд девирдин гелер я,

Суьретар туш сустарзавай ахварин.

«Яру Ярагъ», «Яру мяден», «Зуьгьре гъед» –

ЦIувад роман кхьенач на ацукьна.

Сиягьатда хьана йисар шумуд кьвед,

Лезгистанда ви гелерни амукьна.

ЦIипуд повесть зарафат туш кхьенвай,

«Свас», «Керкияр», «Къурухчини» гьабур я.

Илгьамда сир ава са вахъ элкъвенвай,

Им, гьелбетда, агалкьунрин абур я.

Новеллаяр, гьикаяяр тIимил туш,

Гьар эсерда тербиядин кам авай,

«Деребегни» «Хесет», «Завал», «Мани» хуш,

Эсерар я чпихъ чпин дам авай.

Вун писатель, са алим туш куькIвенвай,

Журналист я, методист я, тарихчи,

Тербиячи, насигьатчи туькIвенвай

Агъ бубайрин намус хуьзвай къилихчи.

ТIварар гьикI кьан вахъ авай виш ктабдин?

КьуртIани, заз къурхуни я какахьиз.

Бесрай чир хьун илгьамдин сир кIарабдин.

Бязи вацIар фида гьуьлуьхъ алахьиз.

Къурбан малим, ви яшар за гьисабдач,

Аллагьдивай тIалабда за гьакьванбур.

Куьз лагьайтIа за девирар кьасабдач,

Гуьзлемишда ви гьуьндуьрар кьакьанбур.

 

*  *  *

(Къ. Акимован буба, Ватандин ЧIехи

дяведин иштиракчи Халикьан руьгьдиз бахшзава)

 

Залан вахтар тир, гьелбетда, гьабурни,

Умудлу яз уьмуьрдин муг эцигай.

Атанвачир я умудрал абурни,

Жува рикI гваз затIунал хьиз эцигай.

 

Квек даим куь веледри руьгь кутазвай,

Гьабур акваз, куьнни физвай виликди.

Вяде тир ам бахтарикай рахазвай,

Чиз, гьар сада вични аник шерикди.

 

Амма хьанач, кьисмет гьатна савашда,

Чи Ватандал фашизмди вегьейла.

Уьмуьр регъуьз элкъуьрна са кIамашда.

Акъвазнач вун, рикIе ажугъ куькIвейла.

 

Агъзурри хьиз, хизан текдиз тунай на:

Ви чандани намусди рак гатанай.

Гъалибвал гваз элкъуьн рикIе тунай на,

Амма вун ваъ, чIулав хабар хтанай.

 

Белки, вуна Къурбанакай фикирдай,

Са легьзеда гуьлледин ван кьейила?

АквадайтIа ваз ам иман-зикирдай,

Ви тупуни душмандин рикI кайила?

 

Ви умудар бада фенвач дуьнеда,

Адан паргъа ви ивидай ацIанва.

ЧIехи алим хьиз адлу я уьлкведа,

Тарифдин рехъ са кьадардин атIанва.

 

Лезги халкьдин, лезги чIалан терез я.

Гъейрат ачух, ният михьи инсан я.

СанкIарбуруз гьахълувал гвай мерез я

Къилих жумарт, мугьманперес аслан я.

 

Кьудкъанни вад яш ви хцин. И карни

Заз ви руьгьдиз икрам ийиз кIанзава.

Чир хьухь, гъалибвилик квазва ви тIварни.

Эхь, ви тIварцIи чи рикIера ванзава.

«Лезги газетдин» 2023-йисан 36-нумрадай

________________________________

Кьисас

(Гьикая)

Хуьренар районда чIе­хи хуьр ту­ширтIани, гъвечIи­ди язни гьисабиз жедачир. Бубай­рилай рухвайрал ирс яз атанвай кьве гьавадин кIвалерилай гъейри, ана гьар йисуз, лап тIимил хьайитIа, кьвед-пуд дараматдиз фанадин чин аквазвай. Амни хийирлу адетралди, акьуллу меслятралди, юкьван гьалдин­ яшайишдин шар­тIаралди тади квачиз дегиш жезвай хуьрерикай сад тир. Амма ана дегиш тахьана амукьзавайбур Мегьамед Ярагъидин девирда Агъа­рагьим лугьудай са девлетлу касди вичин харжидихъ эцигай къванцин мискIиндин дараматни са ни ятIани гьа мискIиндин кьурук, кимиз хьурай лагьана, архайинарнавай мегъуьн чукьван тир. Халкьди ишлемишдай кьван, цIалцIам хьана, нур гуз акъвазнавай а чукьвандал неинки хуьруьн халкь, гьатта мискIиндин кьве гьавадин цларни дамахлу тир жеди. ГьикI хьи, чукьвандини мискIинди хуьруьн халкьдиз яргъал йисаралди вафалудаказ къуллугъзавай.

Хуьренрин жемят мергьяматлу­ инсанпересар, мугьман­пере­сар тир. Гьавиляй абурун ачух рикIе­рални къабарлу гъилерал къунши хуьрерин агьалийри пехилвални ийизвай жеди, амма а гьисс дуствилинди­, кIанивилинди тир. Ахьтин хуьруьнвийрихъ гьа чпин рикIер хьтин гегьенш мезреярни авай. Анра мала­рин нехи­рарни хиперин суьруьяр азаддаказ хуьз жезвай. Хуьр тамун къерехдаллай­ гуьнедик, чубарукдин­ муг хьиз, ккIанвай­тIани, хуьруьн кIа­ник квай тIул ва дугун гзаф гегьенш ва девлетлу мезреяр тир.

Зегьметкеш хуьруьнвийри анрай къазанжиярни тIимил вахчузвачир. Гьавиляй районда колхоздин тIварни вилик жергейра авай.

ТIул хуьруьн мал-къарадиз гатфарилай зулун эхирдалди къацу­ ва тIямлу мезре яз амукьзавай. Хъуь­тIуьзни ана кIвачин кьилел кьурана амукьнавай алафди гьайванар вичел желбзавай. Ихьтин мублагьвилелай гъейри, анаг къатиз акъатзавай кьве булахдини къиметлу ийизвай. Иниз килигна ана гьайванар йиферизни амукьдай вахтар тIимил жезвачир. Ана амукьайбур вагьши гьайванрин хурук акатай дуьшуьшарни жезвай. Ахьтин вахтара тIвар-ван авай гъуьрчехъан Элдер, тежрибалу сайядар кIватIна, вагьшийрин гелез экъечIдай. Гьавиляй абуру йиса са шумуд жанавурни машах язавай.

ЦIинин кьуьд хъел кваз алукьна. Живер са акьван къванвачиртIани, къаю иллаки йифериз инсафсуздаказ кьуд пад гатазвай. Тар-там тамамвилелди кьецIил хьанвай. Хуьруьн гьайванар яргъа квай дугуниз эвичI хъийизмачир. Азадвилихъ галаз вердиш хьанвай бязи гьайванри югъ тIула акъудзавай. Виликдай хьиз, тух жедалди недай затI амачиртIани, малариз кьурай ва я тIимил къацувал кумай алаф жагъин тийизни тушир.

Са юкъуз пакаман къай кьейила, Элдер вичин гъуьрчен кицIерни галаз хуьруьн кьилихъ галай тамуз хкаж хьана. Бязи вахтара авчи Элдераз та­мун кIачIичIлухрай къуьр, тамун верч, къвед гьатдай. Амма и сеферда адан чантадиз затIни аватнач. Ам пашманни тушир, вучиз лагьайтIа, кар чидай сайядаз вичин кицIеризни хъсан сейр хьанвайди аквазвай. И карди секинарнавай ам хуьруьхъ эл­къвена. Амма Элдер хуьряй фейивал ваъ, тIулни там ала­къада твазвай чухурдай эвичI хъувуна. Чухурда,­ гуьне пата авайди хьуниз килигна, къванвай гьа тIимил живни амачир. Амма анин накьвадилай тамухъ­ди­ хкаж хъхьанвай, и йикъара­ та­кур­ жанавуррин гелер чир жезвай­. «Гьи­навачтIани, вагьшияр сенфиз тIу­ла­ авай. Ахтармишна кIанда», — фи­­кирна вичи-вичикди уста сайяда. Са квекай ятIани аян хьанвай тулаяр, тIулаз эвичIнамазди, къатиз элуькьиз башламишна. Тадиз абурув агакьарай Элдераз кIарабарни данадин кьил ва руфунар акъуднавай кал акуна. «Шарагар галайди я. Абур вердишарзавай вахт я им. Вагьшияр санал акъваздач. Кални дана сенфиз кукIварнава. Элкъвена хтун лазим я. Абурун къилихар гьахьтинбур я. Кьисас вахчуда» фикирна Элдера.

КIвализ хтай сайяда, тIуьн-затI гана, сифте вичин тулаяр секинарна, гъилер алтадна, абуруз тавазивилерна. Ахпа махсус кьефесда авай, кьве кIвачни хана, сагъар хъийизвай тамун цIегьрез, са кIвач галамачир ва лувни ханвай керекулдиз, кьве кIвач агаж хьана, сагъар хъийизвай сикIрен шарагдиз лазим гелкъуьнар авуна, Элдер кIвализ хкаж хъхьана, гъилер чуьхвена, нагьардив эгечIна. Фикирри тIушунзавайтIани, ада гьеле чуькьни ийизвачир, амма кисна адавай акъвазизни хьанач.

— Сенфиз, Мариан, хуьре мал хтун тавур кас аватIа? — суал гана ада вичин папаз.

— Валлагь, кас, къуншидаллай Асадан папа гьахьтин са ихтилатзавай. Данани кал хтанвачалда. Ништа, хтана, гьинал акъвазнаватIа. Кьуьд я кьван, къени хтун тавуна амукьич.

— Ваз вуч аватIа чидани, кайвани? Кал пеле кьашкьа авайди, цIарувал квай­ди я. Дана чир жезвач. Адакай амайди хамни кIарабар я. Заз акурвал, тIула кукIварнавай кал гьа Асаданди я, масаданди туш. Кьисас вахчун тавуна жедач. Гьикьван вахт тир ихьтин кар хъхьун тавуна. Гьалална кIандач. Жанавурар я, чебни шарагар галай. Са вуч ятIани аян хьана, кал нез хьанвач, кьил баштаннава.

— Эзбер, — лагьана, ам вичин хцихъ элкъвена. — Фу тIуьна, чан хва, бал­кIан­диз пурар ягъа. И кардикай Самургандаллай Мегьамедтагьираз­, адлу гъуьрчехъандиз, хабарна кIан­да. Яракьламиш хьана атурай. Ам вич гъавурда акьада. Жув хъша. Нянихъ, тIуьн гана, кицIер кунашдиз хъиягъа. Ахъайиз тахьурай.

Алцумунар, веревердер авурдалай кьулухъ, йифен кьуларилай ала­тай­ла­, авчияр кьведни тIулни там ала­­къаламишзавай чухурдихъди ­фе­­на ва, са къулай чка кьуна, хтун ла­зим­ тир вагьшияр гуьзлемишиз акъвазна. Пака­ман­ хурушумдин вахт тир. Авчийриз чу­хур­­дай винелди хкаж хъжезвай вагьшийрин къаралтуй­ри­кай, ­вилерикай хкатза­вайди хьиз, са уьтери аян хьана. Чухурдай винелди къвезвай пакаман шагьварди вагьшийрив чара ниэр гьисс ийиз тазвачир. ЯтIани абуру чпин уяхвал квадарзавачир: кьуд къаралту сайядрин къаншарда акъваз хьана. И легьзеда мукъаятлу вагьшияр галайвал къуша тфенгрин кьуд луьлени хъел кваз рахана.

Югъ ачух жез башламишна. Гьар са затI тамамдиз кьатIуз жезва­чиртIани, сайядриз чпин вилик пуд вагьшидин лешер квайди хъсандиз аквазвай. Гьа и арада Элдера къунши Асадан калинни данадин кьисас вахчунвайдакай фикирзавай.

«Лезги газетдин» 2024-йисан 9-нумрадай

________________________

КIанадин пишкеш

(Мах)

Хьана кьван, хьанач кьван са кьиф. Ам вичин зерпеларни галаз, са дарвални авачиз, яшамиш жезвай. Хъуьтуьл пирар векьерикай хранвай чими гамуни, вахт-вахтунда дидедин некIеди зерпелрив гьич са къулайсузвални гьисс ийиз тазвачир. Мекьи йифериз шараг­риз къаю тади тагун патал дидеди вичин тIеквенда абуруз мадни къулай мугни туькIуьр хъувунвай.

Акваз-такваз чIехи жезвай кифлетдиз дидеди  неинки тух уьмуьр, гьакIни чпин къайдадин акьулни гузвай. Йикъалай-къуз надинжвал артух жезвай шараграл гуьзчивал артухардай вахт атанвайди дидеди гьисс ийизвай. Гьавиляй ада са пакамахъ, мукьвал-мукьвал тухузвайди хьиз, зерпелрихъ галаз мадни маналу тербиядин тарсар тухун къарардиз къачуна.

— Хъсандиз яб це ва садрани рикIе­лай алудиз тахьуй. Чаз душманар тIи­мил авач: лекь, пехъ, гъуьлягъ, мадни гзаф­бур­. Абуру чи гьар са гъалатI чпин хийир­диз ишлемишзава. Чун гъуьрчер­ я, абур — гъуьрчехъанар. Абурун лишан­дик­ ака­тун чи эхиримжи нефесдиз барабар я. Винелди кар авачиз хкаж жемир. ХьайитIани, гзаф мукъаятвилел­ди­. Де­­кIе­ни чун абурулай са тIимил кьван амалдар жен. Та­хьайтIа, чавай чун сала­матдиз хуьз жедач. Им сад. Кьвед лагьайди, вуж вуж ятIа чир хьун патал  тIва­рар эцигдай вахтни фадлай алукьнава. РикIелай алудмир ва дамах ая, — лагьана, дидеди зерпелрал тIварар эцигна.ЧIехи рушаз Шана тIвар багъишна. Кьвед лагьай рушаз — Бана. Пуд лагьайди гада тир. Адаз дидеди вичиз хуш хьайи КIана тIвар пишкешна.

Ислягь хизанда чIехи жезвай шарагар хъсан тербия аваз, надинж тушиз яшамиш жезвай: гьар са карда дидедал меслят гъизвай, мукъаятвал квадарзавачир, гъвечIи-чIехидаз гьуьрмет авунин хесет абурун къилихри кужумнавай.

Акваз-такваз мартни алукьнавай. Дидейрин югъни са акьван яргъал алачир. Гьавиляй шарагар чпин дидедиз пишкешар гьазурунин къайгъуйрик экечIнавай. Амма шарагриз дидедиз вуч багъишдатIа чизвачир.

Мартдин нянихъ, гьамиша хьиз, хизан санал кIватI хьанвай.

— Диде, — рахана чIехи руш Шана. — За ваз пакадин суварин пишкеш гьазурнава, — лагьана, ада дидедив яралмадин цIир вугана.

— Зани, — Банадивай акъвазиз хьанач. Ада дидедин вилик шазан пешерикай жагъай шуьмягъ эцигна.

— КIана, на вуч багъишзава дидедиз? — рахана чIехи вах.

— Шана, чаз дидеди герек авачиз куьчейриз фимир лагьанай. Куьн авачиз акурла, ада, рикIи-рикI нез, югъ акъудна. Зун санизни фенвачир. Закай­ адан рикI архайин тир. Гьавиляй за дидедиз  секинвални закай хьайи архайин­вал багъишзава.

Вахар, чпи чпиз суал гуз кIанзавай­бур хьиз, килигиз амукьна. И арада дидеди вичин хва кIанивилелди къужахламишна. Бахтлу дидедиз пуд савкьатни бегенмиш хьанвай.

«Лезги газетдин» 2024-йисан 24-нумрадай

____________________________________

Крокус

(Поэмадай чIук)

I

— Ягъ, — лагьана  гьакимди, — имаратдин бинеяр,

Зурбадини  хьурай  ам, акьадайвал вилера.

Россиядин тават кьван хъвер алайди хьурай ам,

Гьам гатфариз, хъуьтIуьзни цуьквер авай гъилера.

— Ягъ, — лагьана гьакимди, — имаратдин бинеяр,

Битмиш жеда абурал чи мурадрин емишар.

Шаксуз, душман дакIвада, хвеши жеда дустариз,

Къуй акурай дуьньядиз чи уьмуьрдин еришар­.

— Ягъ, — лагьана гьакимди, — имаратдин бинеяр,

Къе, мугьмандиз атанвай вахт, тефирай ахвариз.

Мертебайриз чил эгъуьн, къатар чакай рахурай,

Ван жедайвал сабур хуьз вердиш хьанвай накьвариз.

Зегьмет кIани гъилери тежрибада вил турай,

Са юкъузни тач чна ахьтин рикIер пашмандиз­.

Рагар я чи виртIедин, паласрани вирт жеда,

Уьмуьрдикай дад гудай фикир михьи инсандиз.

Муг эциграй миллетри, инаг рикIиз кIан хьана,

КIантIа къугьдин, дурнадин, чубарукдин жуьреда.

Акваз чпин гьунаррин гуьзелвални кьакьанвал,

Пака абур уьзягъдиз, дамахлу яз къекъведа.

Пехилвили цуьк гъидач, санкIарвили — емишар,

Дабан атIур къанлуни физ акIида вагьанда.

— Ягъ, — лагьана гьакимди, — гележегдин бинеяр,

Амукьдайвал гьар са кас вичиз хас тир иманда.

II

Красногорск шегьердин мэр акъвазна

Вичиз атай тIалабунин арзадал.

Са жуьрени фикир фенач а касдин

Шегьердин са къерехдавай барзадал.

Арзачини Агъаларов Араз тир,

Вич агьали къуншидаллай уьлкведин.

ЯтIани, ам фадлай ина секин тир,

Гьисабзавай кас яз вични бинедин.

КIан тир адаз, харж авуна такьатар,

Халкьдиз хийир авай са затI эцигун.

КIан тир адаз, багъда хьтин устаддин,

Арзадални бегьем къелем илигун.

Чизвай  адаз, гьакимрилай аслу тир,

Вичи авур тIалабунин кьисметни.

Чизвай адаз вичин чIехи мураддин

Менфятлувал, адан таъсир, къиметни.

Чизвачир сад — мэр фикиррик кутарди

А арзада къалурнавай крари.

Дуьз лагьайтIа, тагудайди секинвал

Тикрарзавай йифизни кваз ахвари.

— Гъана кIанда им Советдал шегьердин,

Писни хъсан къуй гьанал гьял авурай.

Веревирдер авуй сифте хъсандиз,

Совет ахпа са меслятдал атурай.

И тегьерда теселлияр гана хьиз,

Вичи-вичиз, секин хьана чIехиди.

Чан гъайитIа тIалабунрал, жедатIа

Агъаларов Сад Аллагьди гайиди?

III

Са пакамахъ тади кваз Агъаларов атана

Акъвазнавай, гуьзетиз горсоветдин членар.

Секин тушир Араз къе, шив къачуна кIанзавай,

Ахпа адаз ядайвал рикIиз кIани леэнар.

Кьве рикIин тир ам, агъунвачир Советдихъ,

Чидайбурни танишар тушир адаз авачиз

Гьавиляй вич атанвай: Аразазни гьакимри

КIанзавачир къарарни акъудна вич галачиз.

Вахт хьайила, кIватI хьана вири лазим инсанар,

Аразазни теклифна кабинетдиз секиндиз,

И теклифди куькIуьрна дуьне къенепатавай,

Ачух хьайи чин адан аквазмачир сериндиз.

Чпин кIвалах ачухна председатель гьакимди,

Лагьана: «Чун килигна, Агъаларов, ви кардиз.

Хъсан хьана атана, гуьзетзавай чна вун.

Лазим къимет гуда на чна гузвай хабардиз.

Кьудкъанни цIуд га вуна къалурнава арзада,

Къенепата шегьердин ахьтин майдан чидач чаз.

Шегьердивай къерехда майданри затI гудани?

Чаз чидайвал, гектарри артух хийир гудач чаз.

Къалурнавай чка на уьлегьандин майдан я.

Гзаф четинз акъвазда анаг кьурур авунни.

Чна тирвал лугьузва, гена фикир хъия на,

АгъунватIа вун жувахъ, жеда вавай къачунни­.

— Гьуьрметлубур, — рахана Араз, кIвачел къарагъна.

— Табий я зун гьамиша куьне гузвай къиметдиз.

Фикир я зи сифтедай кьурурун а майданар,

Килиг тийиз харжийрал акьалтзавай зегьметдиз.

— Вай, уьлегьан кьуруриз, гзаф пулар акъатда­.

ГьакIни адан патавай къубу физва вацI хьтин.

— МуьтIуьгъарда за гьамни вичиз хабар авачиз,

Къулан патав элкъвена ахвараллай ац хьтин.

— Чи патай ваз ваъ авач, амма гьатмир кIевера.

Яда чна ви кIвачихъ кьудкъанни цIуд гектарни,

Амма вуна рикIел хуьх къени пака, ахпани,

Горсоветдин вилик на хиве кьунвай гафарни.

IV

Тракторри атана эгъуьнзавай хандакIар,

Мукьуфдивди фагьумиз, тамамариз гьар са кар.

Техникади дериндай чилин дамар кьатIзавай,

Уьлегьандин ятарни кьуд патахъди катзавай.

Амма хьанач, патавай физвай къубу виневай­,

Куьз жез къвезвай ятарни уьлегьандин къеневай.

Плитаяр эцигиз, къвалар кIевна тIарамдиз,

Куьз жез къвезвай ятарни акъваз хьана тамамдиз.

И тегьерда кьве вацран кIвалах хьана аквадай,

Иесини фялеяр дуьз гъавурда акьадай.

Хьана ахьтин инсанар, жедай кар туш лугьурбур,

Башламишай йикъалай тIимил тади къачурбур.

Куьз лагьайтIа, виш йисар тир и майдан атана,

Яваш-яваш кIватIал жез, цив сивел кьван ацIана.

Йисар хьана, кьурурда лугьуз, кардив эгечIай,

Торф акъудда лугьузни майданризни экъечIай.

Ам тахьуниз килигна, акъвазарнай кIвалахар,

Авахьначир а чIавуз къе хьиз анай булахар,

Куьз лагьайтIа, къе хьтин техникани авачир,

Арадал затI тахьайла, фяледин рикI алачир.

Гадарна икI шумудра, иесисуз хьанай ам,

Халкьаризни са кьадар, уьлегьан яз, къанай ам.

V

Крокусда концерт жеда вижевай,

ТIварцIихъ галай  Магомаев Муслиман.

Гьисс ийида гьарда аниз атанвай,

Яб гайила манийриз, вич  мегьрибан.

Теклифнава тIвар-ван авай артистриз,

Атайбурун рикIер ачух жедайвал,

Чиз хьайитIа хуш тир чIалар таниш тир,

КIанзни-такIанз мецел мани къведайвал.

ТуькIуьрнава сегьнени ажайиб,

Манидардин лап къилихдив кьадайвал,

Кас хьайитIа рикIе тIимил циф авай,

Пашманвилин юкь, кIарас хьиз, хадайвал.

Акъвазнавач цларавай экранар,

Фад девирдин манийрални илигна.

Магомаев Муслимани язава,

Гьадан тIварцIихъ галай зал яз килигна.

РакIарални акъвазнава инсанар,

Къвезвайбурун ахтармишиз билетар.

Атайбурни ацукьнава чкайрал,

Ябни гузва, ийиз чпин суьгьбетар.

 

Вахтни фена. Зал сививди ацIанва,

Лезет къачун тир абурун хиялар.

Гьар жуьредин яшар хьанвай халкь ава:

Жегьиларни, кьуьзуьбурни аялар.

Гуьзетзава башламишун мярекат,

Гьар са рикIик вичин жуьре юзун ква.

Секинсузвал акатнава гьиссерик,

Гьар са мецик вичин жуьре лугьун ква.

— ЭкъечIда мус? — суал гузва са касди,

— Вуч хьанватIа? — хабар кьазва муькуьда.

Чпи-чпиз суалар гуз ава халкь.

— Жеда ам гьа, — тикрарзава муькIуьда.

Жегьилрикни акатнава тIимил къал,

Абурузни жезва и гьал эбеди.

Уьфтни яна са аялди гар галаз:

Тадиз адан яб акъажна дидеди.

— Вуч хабар я? — туьгьметзава кьуьзуьда.

— Сабурлу хьухь, — рехъ къалурна къариди.

— Вахт гила я, тербия це къилихдиз, —

Рахана сад. — Я Аллагьди гайиди.

*  *  *

Мартдин эхир, йикъан няни, гуьзлемиш авур

Манидаррин «Пикник» десте гьазур тир тамам.

Вад агъзур кас авай залда авазар кIани,

Мад амачир ачух чка эхциг жедай кам.

 

ЧIур ийиз кIанз секин уьмуьр, ахъайзавай цуьк,

Къецихъ галай хаталувал чизвачир гьеле:

КицIер хьтин террористри, кIусунихъ къаних,

Крокусдихъ еришзавай, мичI аваз геле.

Кьуд кас гьахьна тадиз залдиз автоматар гваз,

Анин халкьдиз гуьлле гана, гьисс тийиз инсаф.

Ана гьатна са гъулгъула, акъат тийир кьил.

Бязибурун уьмуьрарни тадиз хьанвай паф.

И легьзеда контролерри тадиз кьуна кьвед ,

Абрукай сад телеф хьана, муькуьдални — хер.

Акур чIавуз и гьерекат атанвайбурун

Залда авай вири халкьдин тадиз хана пер.

Амма акьван вахт авачир веревирдердай,

Бязибуру кьилериз ийизвай чара.

Гзафбуру куьмекзава хер-кьацI хьайидаз,

Сагъбурузни, лугьун тийиз жуванди, чара.

Гуьлле гунни акъвазнавач, иличиз бензин,

Хъиткьинзавай затIарикни акатнава звер.

— Къутармиш хьухь! Къутармиша! — гьарайдалла эл.

Ишелалла агъзур инсан, террористриз — хъвер.

Кузва кIарас кIвачерик квай, цIай ава къава,

Цларавай гьар са метягь руьхъ жезва тадиз.

— Алчахдаз — лаш! — гьарайзава шумуда кIе­виз­,

Акван тийиз сих гумадай са затIни вилиз.

Зегьримар тир гумадини бамишзава туьд,

На лугьуди, кьунва ада нефесдин турба.

Эхиз тежез, гьарай тежез, кьуьзуьди, аял

Ярхни жезва, нефес кьуна, итимар зурба.

Бязибуру къвез тухузва кIанибур куьмек,

Бязибурни гъилералла, акъудиз къецел,

Бязибуруз михьи гьава лукьман хъжезва,

Бязибурун, — ваз чухсагъул! — гаф къвезва мецел.

Гьич садани вич игит яз ийизвач гьисаб,

Вич мажбур яз гьисабзава гьар са инсанди.

Фарфалагар тиртIа абур яраб, алай чан,

Гьазурнавай ихьтин кардиз лайих шуванди?

И арада автоматар тадиз хьана лал,

На лугьуди садлагьана аватна гьуьлуьз.

ЦуькI хьанани шейтIанрикай чеб аваз так­вар?­­

Ахкуначир а алчахар мад халкьдин вилиз.

Акурбурни хьана абур эхкъечIай чIавуз,

Ахцукьдайла машиндани, гар галаз атай.

Чир хъхьанач гьикI атана, гьикIни хьана цIуьх

А алчах тир езидарни намусар кьацIай.

РикIел хвена бязибуру абур фейи пад,

И кардикай агакьарна ксарал лазим.

Ачухарна гьатнавайди ахкъат тийир тIал,

Гьич фикирдиз текъвер хьтин, кьисметра азим.

Фикирзавай залда авай тамашачийри:

«Яраб и кар террористриз жедатIа гьалал?

Бесландани гьа икI хьанай, амма маса гьал», —

Фенай рикIяй къара халкьдин тешпигьдин хиял.

Вуч паталди рекьизватIа, чизвайтIа чпиз?

Кьуд касдикай садаз кьванни куьз хьанач намус?

А алчахри, чахъ лагьайла, авуна а кар.

АхгакьдатIа намуссузрив чпин гьахъар мус?

Са чи халкь ваъ, хариж михьиз акьалтна кIвачел.

Гьайиф чIугваз, башсагълугърин ракъурна чарар.

Россиядин дидед чIалак какахьна михьиз

Европадин Азиядин халкьарин  чIалар.

Къайгъу авач! Чи пайдахди, агъузна хьиз кьил,

Яс чIугуна шумуд юкъуз гайибурухъ чан.

Чир хьухь, душман, ви хамуна ламран, вал алай,

И тегьерда са чIавузни гьат тийирди кан.

«Лезги газетдин» 2024-йисан 25-нумрадай