И йикъара чи республикада 1999-йисуз Дагъустандиз гьахьай бандитвилин тешкилатар кукIварайдалай инихъ 20 йис тамам хьуниз талукьарнавай серенжемар кьиле тухузва, а женгера телеф хьайи кьегьал рухваяр рикIел хкизва. И цIарарин авторни, гьа цIаяр, тIурфанар себеб яз, чандивай, кIваливай-къавай хьайи ксарин геллера къекъвезва.
Абурукай сад чи ватанэгьли, милициядин капитан Султанов Закир Куругълиевични я.
ЦIуд йис идалай вилик, а мусибатдин йикъар рикIел хкизвайла, зун рагьметлудан уьмуьрдин юлдашди кIвалахзавай идарадиз — Дагъустандин къенепатан крарин министерстводиз фенай. Зун чиник серинвал квай милициядин майор дишегьлиди къаршиламишнай. Светлана Тайибовна хиялри яргъариз тухванай. Ада, мукьвал-мукьвал вилерилай авахьзавай накъвар михьиз, суьгьбетнай.
— Чан Закир, алай йисуз кьванни жуван отпуск чаз, аялриз, къулай вахтунда къачудайвал ая ман, — лагьанай за Закираз. — Зунни кIвале ава, аялризни каникулар я.
— Башуьсте, азизди! ЦIи за отпуск квез кIандай вахтунда къачуда. Аквазвайвал, цIинин гадни гзаф зегьемдиз къвезва. Чун Кьурагьиз, Усаз ва гьакI Куквазиз (къейд: Закир Султанов — Куквазай, Светлана — Усай я) хъфида, багърийрихъ галаз санал ял яда, хайи дагъларикай вил атIуда, къайи булахрикай лезет хкудда… Къуй Забиразни Гуьлжагьаназ чпин бадейринни бубайрин ерияр ва лезги чIални хъсандиз чир хьурай…
Шад хьайи 10 йисавай хцини 8 йисавай руша “ур-р-а-а” лагьана гьарайнай… Амма… 2-август. Басаевни Хаттаб кьилевай бандитрин дестеяр чи республикадин районриз гьахьнай. Вири къуватар ва яракьар ишлемишуналди, экстремистри, ислягь агьалияр чпин кIвалерай чукуриз, чина акъвазайбурун чанариз къаст ийиз башламишнавай.
Бандитрихъ галаз сифте акьунар ЦIумада райондин Гигатль хуьруьн барзадик кьиле фена. ОМОН-дин милиционеррин десте бандитрихъ галаз къуватар сад тушир женгиниз экъечIна. Чеб тIимил тиртIани, махсус отряддин къуллугъчийри Басаеван бандитриз рум гана, хейлин экстремистар ягъиз гадарна…
Гьайиф хьи, Ватандин садвал, республикадин Конституциядин къурулуш хуьн патал кьиле фейи женгина милициядин капитан телеф хьанай…
Багърияр ва мукьва кьилияр ясда гьатнай. РикIе мурадар авай жегьил свас — хендеда, куьрпе кьве бала етимар хьана.
Зун атунин метлеб чир хьайи Светланадиз мад кьагьур атанай.
— Я чан халу-у-у, сабур гунай чахсагъул! Зунни жува жув хуьз алахъзава. Аялризни дарихвал къалур тавун патал чалишмишвалзава. Жезвач. ДекIени ада зун гатаз, ягъиз хьанайтIа. Белки, икьван гьайиф къведачир жеди. Рагьметлуди садра кьванни зи кефи хайи кас тушир. Аялрал гьикьван рикI алай адан!.. Вичин кIвалах вахт-чIав авачирди, секинсузди, хаталуди тиртIани, ада аялрихъ галаз рахадай, къугъвадай вахт жагъурдай. И сеферда командировкадиз фидайла, Забирахъ галаз авур суьгьбет гьич рикIелай алатзавач. На лугьуди, рагьметлудаз вичин кьилел мусибат къведайдакай аян тир…
— Килиг, чан хва, залай алатайла, вун кIвале авай итим я. Ваз аквазва хьи, зун кIвале секин жезвач. Дахдин къуллугъ гьахьтинди я. Жув кIевиз акъваз, рикI чIугуна яхъ, чIуру крарик кьил кутамир ва гьакI юлдашрин кефини хамир. Командировкадай хтанмазди, дахди куьн хуьруьз, къайи булахрал хутахда. Гьелелиг!!.
— Ибур чи япарихъ адан сивяй галукьай эхиримжи келимаяр я. Вуч ийин. Шукур хьайида, Вичи гайивал, Вичи хутахни авуна…
Игитар рекьидач, рикIелайни фидач. Абур гележегдин несилриз чешне жедайдал шак алач.
Закир телеф хьайидалай инихъ 10 йис алатайла, за гуьруьшмиш хъхьай вахтунда Светланадивай алатнавай девирда уьмуьрда, хизанда, кIвалахда хьанвай дегишвилерикай суьгьбет авун тIалабнай.
— Валлагь, чан халу, заз хълагьдай гаф амач, — давамарнай ада вичин суьгьбет. — Аллагьдиз шукур, зи хизанди гьеле дурум гузва. 2000-йисуз РФ-дин Президент В.Путина женгера телеф хьайибурун хизанрин дестеяр кьабулдайла, гуьруьшда зунни авай. Анай хтайла, РД-дин МВД-дин министр М.Мегьамедтагьирова вичин патав эверна ва къенепатан крарин органриз кIвалахал атун теклифнай. Амма за хев кутуначир. Югъди милициядин парталар алайбур акваз, “хирер” цIийи хъжез, завай дурум гуз тежедайди хьиз хьанай. Гуьгъуьнлай мад адан заместитель хьайи М.Омарова эвер хъувуна ва яшар бегьем тахьанвайбурун инспекцияда кIвалахун теклифна. Гьа икI за милициядин партал алукIна, кьве йисуз “четин” аялрихъ галаз кIвалахна. 2007-йисалай РД-дин МВД-дин кадрийрин управленида подполковникдин къуллугъдал старший инспектор яз кIвалахзава. ОВД-дин къуллугъчийриз ва телеф хьайибурун хизанриз яшайишдин ва правовой жигьетдай куьмекар гузва…
И йикъара зун мад, гила 20 йис алатайла, РД-дин МВД-дин къенепатан крарин министерстводин кадрийрин управленидиз фена. Закиран хизанда хьанвай дегишвилерикай хабар кьурла, анин къуллугъчийри икI лагьана:
— Эхь, Закир гьакъикъатдани кьегьал хва, лап хъсан къуллугъчи, дуст, хизандин кьил, вафалу юлдаш, буба тир. Адан уьмуьрдин юлдаш Светланани гзаф хъсан кас тир. Гьайиф хьи, гьамни залан азардин къармахра гьатна, са шумуд йис идалай вилик рагьметдиз фена. Чна, гьелбетда, гьайиф чIугвазва…
Закиран кьегьалвилер рикIелай алуднавач. Гигатлида, Агвалида ва Кьурагь райондин Ашарин хуьруьн юкьван школадин гьаятда адаз памятникар эцигнава. Закираз кьейидалай кьулухъ «Кьегьалвилин орден» ганва.
Мадни малум хьайивал, Закиран хва Забира вичиз дахди тур весидал амалзава. Ада вич халис итим хьиз тухузва. Бажарагълу жегьилриз рехъ ачухунин жигьетдай Президентдин програмадал асаслу яз, Забир Париждин Сорбоннадин университетдиз (международный алакъаяр ва дипломатия пешедай) рекье тунай. Анаг агалкьунралди акьалтIарна, жегьил Ватандиз хтанва. Адан вах Гуьлжагьанани Россиядин Президентдин патав гвай Кеферпатан Кавказдин Госкъуллугъдин академия яру диплом къачуналди акьалтIарна. Абур, халудин къаюмвилик кваз, Дондал алай Ростов шегьерда яшамиш жезва.
… Вуч ийин, уьмуьр я къвез-физвай. Чан аламайбур яшамиш хьун лазим я. Закиран ирс веледри хуьзва… Къуй ислягь гьалар хьурай виринра.
Алаудин Гьамидов
