Гад — гьарай!

Гьуьрметлу дустар! Алукьнавайди йисан виридалайни чими вахт — гад я. Йикъар-яргъи, йиферни куьруь я. Аялриз къугъвадай, ял ядай, сиягьатриз фидай гуьзел вахтни гатунди я.

Гатуз гьам  яшлубуруз, гьам аялризни ийидай кIвалахарни гзаф жеда. Гатукай халкьди лагьанвай камаллу келимаярни метлебдив, манадив ацIайбур я:

Гад гьарай я.

Гад гату агудда.

Гату кIватIайди хъуьтIуь неда.

Гатуз юрфариз гьекь акъат тавурдавай хъуьтIуьз юрфар чими ийиз жедач…

ЧIехи шаир СтIал Сулеймана гатукай лагьанва:

Гъафил жемир, гьич са лежбер

Кагьул тахьуй гатуз, юлдаш.

Гила вегь на гъиляй а пер,

Гатун цуьлер атIуз, юлдаш…

Гатун шикил шаир Хуьруьг Тагьирани ганва:

Санал къатух, санал нисидин челег,

Санал гъери, санал къаймах, санал нек,

Санихъ рамаг, санихъ нехир, санихъ там —

ХупI гуьзел я вахтарикай гьа макъам.

Гъанвай мисалрай аквазвайвал, гад вирибурук юзун, гьерекат кутазвайди, ийидай крарив, къайгъуйрив ацIайди я.

Квезни, играмибур, гату къуватар, мумкинвилер гзаф гурай. Ял ягъа, кIвалаха, сиягьатра хьухь… Гад акъатай вахтни чир жедач, зулу мад квез мектебриз эвер гуда…

________________________________

Акьуллу пехъ

Пехъер вири къушарилай акьуллубур я лугьудай гафар заз ван хьайиди тир, амма и кар гьикI тестикь жезватIа, акунвачир.

Гьелелиг югъ бегьемдиз ачух хьанвачир. КIвале хизанар ксана амай.

Зи ахвар са пехъре къакъудна. Адан векъи гьараюнрин ванци магьле къарсурнавай жеди. Зунни къарагъна. ЭкъечIна къецел, килигайтIа, рагъул пехъре, къуншидин кIвалин къавук кукIур­навай антеннадин хилел ацукьна, луваривди гагь вич гатаз, гагь антеннадин хел ягъиз, къалабулух кваз, гагь зи гьаятда авай машмаш тараз вил ягъиз, гагь са гьинихъ ятIа яргъаз килигиз, вичин саягъда къаркъардалди рахунарзавай. Секин рахунар туширди гьасятда чир жезвай. Яргъи кIуф акI ачухзавай хьи, туьд ацIуриз, са низ ятIа эверзава: “Къар-р-р — къар-р-р!  Къар-р-рагъ — тIун куьн вири!!!”

Са геренда кис хьана, яргъи кикев вичин кIуф михьна хьиз, мадни кIевиз гьарайна, вич алай чкадилай лув гана къарагъна, машмаш таран кукIван хилев агатна. Ам луваривни къармахрив акI яна хьи, са гьихьтин ятIа­ни къурхулу душмандиз пехъре “Вун квахь инлай! Инаг зи муг — зи чка я!” лугьузвай хьиз тир. Тарал ацукь тавуна, пехъ мад вичин гьа сифте чкадал, антеннадин хилел хъфена. Анлай, гьа виликдай хьиз, мадни векъидаказ гьараяр давамарна.

И арада ахварай аватай зи хтулар — Мукаилни, Къазанфарни, Перини къецел акъатна.

— Буба, ина вуч къал ава? Къуншийрин кацер, кицIер кикIиз­вани?..

— Ваъ, я балаяр. АтIа пехъ, антеннадин хилел алайди аквазвачни квез? Вири къал гьаданди я. И чи машмаш тара адан вуч квахьнаватIа, заз чидач. Амма пакам яралай ам, и тарал лув гуз къвез, са нив ятIа кикIиз, хъфизва. Заз таралай аквазвай затIни авач. Пехърен мугни ана авач. А залумдиз чи тарай вуч аквазва­тIа?..

И геренда пехъре мад машмаш тарал гьужумна. Гьа сифте хьиз, гьарай кьилеллаз, адан кукIуш луваривни къармахрив яна, мад хъфена, антеннадал ахцукьна. Вичи-вич секинарзавайда хьиз, яргъи кIуфай “къур-р-р — къур-р-р!!!” сесер акъудна, са шу­муд сеферда вичин кIуф антеннадин ракьани эцяна…

Гила, къецел чун пара хьанвайди акурла, мадни ажугъ акатайди хьиз, пехъ лекьрен саягъда тарал  гьужумдиз фена…

Гьа и арада хтулриз акуна: машмаш таран вини кьиле, пуд хел чеб чпивай къакъатзавай чкадал, чи рагъул каци вичиз чка кьунвай. Мусалай ам анал ксан­вайтIа, заз чидач, амма гила, пехъ­рен гьужумрин хура гьатайла, явашдиз къарагъна, агъуз эхвичIиз гатIунна.

Хтулри са сивяй гьарайна: “Чи  Серый я! Пехърез ам рекьиз кIанзава!…”

— Ваъ, я балаяр. Пехъревай ам рекьиз  жедач. Амма кац таран кукIушдиз хкаж хьуни къушрак рикIивай къурху кутунва. Экъуьгъзава кациз. Квахь, эвичI тарай лугьузва…

— Вичин муг тара авачтIани?

— Эхь, я балаяр. Пехърез акунва хьи, тарара мукарзавай гьа вич хьтин къушариз эвер тавур мугьманди зиян гун мумкин я. Килиг, белки, лап кьакьан хилерин арада нуькIрен мугни ава жеди.

Хтулар дикъетлу хьана. Таран кукIушда, дугъриданни, са гъве­чIи муг ава. Гьа пешерин хьтин къацувал квай цIакулар алай нуькI­ни анал къвез-хъфизва.

— Буба! Къацу нуькIрен муг ава тара!

Кац анив агакьнавач…

— Гьан, гьикI я? Пехърез чалай фад акунва таран кукIушда авай муг. Кац атана, адан “къаравулда” акъвазнавай. ГьикI эхда ихьтин иблисвал? Пехъ ятIани, ам къуш я эхир. Къушра къушран­ тереф хуьзва. Куьнени куьн чIуру шейтIанривай хуьн герек я…

Эхь, гила акуна заз. Дугъриданни, пехъ гзаф акьуллу къуш я. Кац тарай эвичIайвалди, магьледа къални  секин хьана…

Мердали Жалилов

____________________________________

Жибинда пул тур!

ЧIехи буба Мурад вичин хтул Аланчикал кьил чIугваз фенвай. Кьуна аялдин гъилни,  гьаятдиз эвичIна. Туьквендин виликай фидайла, бубадиз хтулдиз мороженое къачуз кIан хьана. Кьведни  гьахьна туьквендиз. Бубадал алайди кIвалин партал тир, адав пул гвачир.

— Аланчик, бубадин рикIелай фена, зав пул гвач, — лагьана ада аялдиз, бушдиз эхкъечIна туьквендай…

Са шумуд варз алатайла, Мурад вичин хтуларни галаз чи кIвале авай.

— Аланчик, пака Зурабни галаз зун ви патав къведа, чун кинодиз фида, рази яни? — хабар кьуна Мурада.

— Эхь, буба, рази я. Анжах пул кьаз рикIелай  алудмир…

Бубаяр, дикъетлу хьухь!

ЗатIни герек туш

Няниз телевизордай, шегьерда пуд юкъуз яд жедач лагьана хабар гана.

Экуьнахъ чи езне Рамиль, сагърай ам, чаз хъвадай, чай-хуьрек гьазурдай яд гваз атана акъатна. Адахъ вичин пуд йис хьанвай хва Аланни галай. Рамиль, цин къапар кIвале эцигна, хъфиз  гьазур хьана.­

Бадедай сес акъатна: “Акъваз — я бала, бадеди квез ширинлухар гуда. Ви чан сагърай. Валлагь, завай цин гьазурвал ийиз хьанвайди тушир”.

Рамиль: — Чаз затIни кIанзавач, я баде, герек туш…

Аланчикани, гъилер яргъи авуна, капашар ахъайна, бадедиз вичин жавабни гана: “Чаз затIни кIанзавайди туш”, вичин бубадин гафар тикрарда. Амма бадеди вугай къенфетрин кьвати кьве гъиливни кьуна, бубадин гуьгъуьниз чукурна.

ЧIехибуруз герек туштIани, Аланаз кIанзава эхир!

Баде галачиз хъша!

Вад йис хьанвай Беневша вичин диде-бубадихъ галаз хуьре яшамиш жезвай, чIехи бубани баде — шегьерда. Кьуьзуьбур, чпиз мумкин­вал хьайивалди, хтулдал кьил чIугваз хкведай. Вичин дидедин тIвар эхцигнавай хтулдал чIехи бубадин рикI гзаф алай. Гьар сеферда хтайла, бубади адаз пишкешар гудай, патав гвай туьквендай къенфет-кIашкIум къачун патал тIимил-шимил адан жибинда пулни твадай.

Баде лагьайтIа, са кьадар мискьи, мутIлакь хесетринди тир. Гагь-гагь ада хтулни алай чкадал вичин итимдихъ галаз, аялдиз чIуру тербия гузва лугьуз, рахунарни ийидай.

Нубатдин сеферда кьуьзуьбур шегьердиз хъфиз гьазур хьанвайла, хтул руша, чIехи бубадин гарданда вичин назик гъилер арушна, хъуькъвел са теменни алкIурна, адан япал кушкушна: “Гила хкведайла, буба, баде шегьерда туна, жув хъша”…

Азедин Эсетов

_______________________

КIварчагърин цIирер

Зи диде

Диде, за ваз са гаф лугьун:

Зи дердинин дарман я вун.

Гъиле садра за тафт къачун,

Шириндиз са гьава лугьун.

 

Ви лай-лайдин ширин сесер

Зи япара амазама.

Зи манидал жемир серсер,

Зун ви къвалал алазава.

 

Диде, гзаф ширин я вун,

Гьич садахъни гекъиг тежер.

Чаз лайих я гьуьрмет авун,

Милайимдиз хуьдай тегьер…

Жасмина Абдулвагьабова, 11-класс

______________________

Школада

“Къарагъ, бала, чан бала,

Дердинин дарман  бала.

Школадиз геж тахьуй,

Гьич гуьгъуьна жез тахьуй”.

 

Дидед гафар рикlеваз,

Школадин рекьева.

Гьар юкъуз зун вадар гваз

Дидед патав хквезва.

 

Ви тербия гьамиша

Хуьда, диде, за рикlе.

Вун хъсандиз тамаша,

Жеда зун бахтлу рекье.

 

Муаллимдин хуш салам

Михьи рикlелд кьабулда.

Гьар келима чаз  лагьай

За келледа кьатlуда.

Зарема Къадималиева, 8-класс

______________________

Гад

Гад, вун стхайрикай сад я.

Виридлайни вун абад я.

Халкьарни вал вири шад  я.

Атана чаз чими гад.

 

Гатуз чуьллер мублагь жеда,

Мал-къарадин къаймах жеда.

Чубанарни гумрагь жеда.

Атана чаз чими гад.

 

Булвилелди емиш жеда,

Чи чандиз лап къимиш жеда.

Хъуьтlуьн суьрсет дуьзмиш жеда.

Атана чаз чими гад.

Реана Абдиева, 6-класс

_________________________________

Вун чlехи хьухь, зи вах

Гьар няниз за вун ксурда,

Лай-лай ягъиз манидалд.

За нинийрив вун къугъурда

Фад-фад чlехи хьун патал.

 

Вилер чlулав, бицlи гъилер.

Иервал ваз гана, зи вах.

Чаз, кьве вахаз, жеда сирер,

Фад чlехи хьухь, багьа зи вах.

 

Зун пакамаз къарагъайла,

Милиз хъверда вуна заз.

Ша лагьана, гъил вугайла,

Хкадарна, къведа кlулаз.

Анастасия Гьажиева, 8-класс