Гзаф чкайра фалчияр машгьур хьанва. Амма ислам динди ахьтин ксаривай яргъа хьун истемишзава. ЯтIани диндикай, шариатдикай хабар авачир ксар абурун патав физва, чпиз куьмек-чара тIалабзава. Мугьаммад Пайгъамбарди ﷺ чаз фалчийрикай яргъаз хьуниз эвер гузва. Мусурмандиз Сад Аллагьдин Къуръан ва Мугьаммад Пайгъамбардин ﷺ Сунна бес я. Фалчийрин гафарихъ инанмиш хьуналди, инсанар Аллагьдивай яргъа жезва. Чилел ва цаварал, Аллагьдин эмир авачиз, са карни кьиле фин тийизвайдал, шак алач.
Къуръандин аятда лагьанва (мана): “Я муъминар, ички, къизмиш къугъунар, бутар, фалчи шейэр шейтIандин алчахвилер я. Абурукай яргъа хьухь, куьн къутармиш жеда”. (“Аль-Маида” сура, 90-аят”).
Муслималай агакьарнавай са гьадисда икI къейдзава: “Эгер фалчидин патав фена, адавай са вуч ятIани жузур инсан хьайитIа, ада 40 юкъуз авур кпIар кьабулдач”.
Имам Ан-Нававиди и гьадисдиз ихьтин баян ганва: “Фалчидин патав фейи инсанрин кпIар кьабул тавун — им адан кпIарихъ суваб тахьун я. Абур къаза хъувун тавунин гьакъиндай вири алимар са фикирдал ала”. (“Шаргъ Сагьигь Муслим” 5:283).
Винидихъ гъанвай делилрай аквазвайвал, Къуръанди ва Пайгъамбардин ﷺ Суннади фалчийрин патав фидай ихтияр эсиллагь гузвач. Дугъри я, инсанрин уьмуьрда жуьреба-жуьре дуьшуьшар жезва. Бязи вакъиайрал расалмиш хьайила, ийир-тийир квахьнавай, вуч ийидатIа чин тийизвай ксар фалчийрин ва шаклу маса ксарин патав куьмек-чара кIанз физва. Амма и карди абурун дердияр туькIуьрзавач, генани четинвилера гьатзава.
Гьавиляй ийир-тийир квахьнавай дуьшуьшра инсанри, диндин чирвилер авай са алимдин ва я имамдин патав фена, гьадавай меслят къачуртIа, хъсан я.
Абдуллагь Алимов
