Хуьруьн майишатдин производство виликди тухун, суьрсетдин, хаммалдин базар гегьеншарун патал лазим шартIар тешкилунин гьакъиндай кьиле тухузвай кIвалахдиз талукь яз и мукьвара Мегьарамдхуьруьн райондин администрацияда махсус совещание кьиле тухвана. Адан кIвалахда муниципалитетдин кьил Фарид Агьмедова, гьакIни и месэладихъ галаз алакъалу са жерге маса къурулушрин ва общественный тешкилатрин векилри, хуьрерин кьилери штиракна.
“Хуьруьн майишат Мегьарамдхуьруьн райондин экономикадин кьилин хилерикай сад я. И хел дурумлудаказ виликди тухун патал гьялна кIанзавай месэлаяр тайинарнава, муниципальный программаяр гьазурнава. Райондин агьалияр къенин юкъуз асул гьисабдай хуьруьн майишатдал машгъул я ва чи вилик акъвазнавай месэла хуьруьн майишатдин базар гегьеншаруниз талукьди я. Райондихъ и рекье бязи агалкьунар аватIани, чи кьилин макьсад хуьруьн майишатдин культурайрин бегьерлувал, малдарвилин хилен менфятлувал хкажуникай, чуьлдин кIвалахар куьруь вахтунда авуна акьалтIаруникай ибарат я”, — малумарна райондин кьили, совещание ачухдайла. Ада къейд авурвал, хуьруьн майишатдин хилен месэлаяр гьялдайла, девир дегиш жезвайди ва йикъалай-къуз цIийи жуьредин технологияр майдандиз акъатзавайди рикIелай ракъурна кIандач.
Райондин хуьруьн майишатдин отделдин руководитель Фейруддин Рагьимханова хабар гайивал, районда хуьруьн майишатдин производстводин важиблу хилер багъманчивал, уьзуьмчивал ва малдарвал я. Багъманчивилин хиле асул фикир фад бегьердал къведай къалин жуьредин багълар кутуниз кьетIен фикир гузва. ИкI, районда 202 гектарда багълар ва 6 гектарда уьзуьмлухар кутунва. Хъсан патахъ дегишвилер малдарвилин суьрсет гьасилунин рекьени хьанва. Месела, 2018-йисуз районда 4350 тонн къушарин як гьасилнава. Им, 2017-йисан нетижайрив гекъигайла, пуд сеферда гзаф кьадар я.
Районда хуьруьн майишатдин кIвалахрал 34 майишат машгъул я, кьилди къачуртIа, — хуьруьн майишатдин 12 кархана, кьилдин ксарин 21 майишат (КФХ) ва къушчивилин 1 фабрика. 2018-йисуз райондин лежберри 44180 тонн емишар, 13611 тонн ципицIар, 86310 тонн майваяр, 2040 тонн техил, 10360 тонн картуфар ва 1620 тонн гьажибугъдаяр кIватIна.
Фейруддин Рагьимханова къейд авурвал, отделди кьетIен фикир хуьруьн майишатдин культураяр гьасилунин алай аямдин технологияр, набататрин виниз тир бегьерлувал авай сортар ишлемишуниз гузва. Адан гафаралди, лежбервилинни фермервилин майишатриз ва хуьруьн майишатдин карханайриз ерилу тумар, миянардай ва набататар зиянкар гьашаратрикайни азаррикай хуьдай дарманар къачун патал куьмекар гузва.
Идалайни гъейри, бегьер гъизвай багълар вири гьисабдиз къачунин кIвалахдин нетижа яз, райондин мулкунал алай багъларин реестр (сиягь) туькIуьрнава ва ана гьихьтин сортарин емишрин тарар гьина экъечIзаватIа, гьадакай лагьанва, гьакIни менфятлу маса делилар къалурнава.
Лежбервилин хел виликди тухунин важиблу шартIарикай сад жезвай харжийрин тайин пай федеральный ва республикадин бюджетрай субсидийралди эвез хъувун я. Идахъ галаз алакъалу яз, хуьруьн майишатдин суьрсет гьасилунал машгъул ксариз субсидияр, грантар къачун патал лазим документар гьазурунин карда меслятар гунин кIвалах кьиле тухузва.
Ф.Рагьимханован гафаралди, йисан кьиляй-кьилиз гьафтеда са сеферда зулун магьсулар цун, жегьил багълар ва уьзуьмлухар кутун патал чилер гьазурунин кIвалах гьикI кьиле физватIа, гьадаз, гьакIни цазвай тумариз, гьасилзавай бегьердиз талукь малуматар кIватIзава ва абур республикадин хуьруьн майишатдин ва недай суьрсетдин министерстводиз рекье твазва.
“Минмелиоводхоз РД” ФГБУ-дин Мегьарамдхуьруьн районда авай филиалдихъ галаз санал хуьруьн майишатдин суьрсет гьасилунал машгъул карханаяр ва майишатар дигидай целди таъмин хьунин месэла гуьзчивилик кутунва.
Амма хуьруьн майишатдин отделдин кIвалахда бязи нукьсанар ва фикир таганвай месэлаярни авайди къейднава. Районда механизаторар, зоотехникар ва набататар хуьнал машгъул пешекарар бес жезвач. Гьасилзавай суьрсет гьялунин месэлани гьялнавач, бегьер хуьнин кIвалахни зайифзава ва икI мад.
Совещанидин нетижаяр кьадайла, райондин кьили асул фикир гана ва датIана гуьзчивилик хьана кIанзавай месэлаяр къейдна.
Амина Муслимова
