СССР-дин девирда яшамиш хьайи, адан къанунар акур, школайра, вузра кIелай, колхозра, совхозра, фабрикайра, заводра ва маса чкайра­ ду­ствилелди санал зегьмет чIугур ин­санар яз, 90-йисара чи кьилел атай мусибатдин­ крари чи рикI чуькьвезва. СССР хьтин зурба государстводин къван-къванцел тан тийидайди нин хиялдиз къведай!..

Себебкарарни къенепатан душманар хьана. Абуру, куквари хьиз, къенепатай кIвалахна. Пехъи, къуватлу душмандивай къачуз, чукIуриз тахьай чи Ватан — СССР къенепатан душманри чу­кIурна.

И алай девирдин хьтин тарашунар, гьахъсузвилер СССР-дин вахтунда жезвайтIа, держава амукьдачир. СССР-дин образованидин, здравоохраненидин еке агалкьунар “перестройкади” тахьай мисална. Къе чаз вуч аквазва? ЦIуд, цIу­сад йисуз партадихъ ацукьна, кIелай аялдив аттестат вахкузвач, адавай гуя ЕГЭ вахкуз хьанач. Им гьихьтин кар жез­ва? Ада, муаллимри бес школада вуч авурди я? СССР-да виридаз юкьван образование хьурай лугьузвай. Чубанар, рабочияр яз кIвалах авур инсанрикай, кIелна еке алимар жезвай.

Гилан крар акурла, Россия хьайи­тIани чукIун тавун патал мукъаят  хьана кIанда.

Рейган  президент тир вахтунда ада, конгрессменар кIватIна, лагьанай:  Сталин мус кьена, Андропов властдин кьилиз мус атана? Дуьм-дуьз къанни цIуд йисалай. Эгер СССР лугьудай гьукумат  чилин винел аламукьайтIа, виш йисалай адан кьилиз гьахьтин итим къведа. Ахпа чи эхир я. ГьакI хьайила, куьн къизилдин винел къатканвай гъуьлягъар яз, а къизилрикай куьне са тIимил кьван харжна кIан­зава а гьукумат чукIурун патал.

ГьакI авуна. Америкадин ЦРУ-дин кьи­левайбуру Горбачевар, Ельцинар хьтин халкьдин душманар чи гьукуматдин кьилиз гъана, СССР, чи халкьдин кIвал чIурна. Эхь, уяхвал са чIавузни ква­­дарна виже къведач. Исятдани Горбачеврин, Ельцинрин тумари, чи халкьдин арада аваз, гьукуматдин еке къуллугъар кьуна, кеф-кефинив яшамиш жез­ва. Чубайс, Касьянов хьтинбур мад гзаф ава. Чубайса халкьдин вилериз руьхъ яна, ваучерралди аялар хьиз алдатмишна, еке девлетар чпин гъиле кьуна. Къенепатан душман пара хаталу я.

Пелекай гьекь шткиз, зегьмет чIугур­бур, уьлкве арадал гъайибур, адан  экономика мягькемарайбур — садбур, гила хузаинар — олигархар — масадбур. Аялар яз, чаз  акурди я, чIехи яшарин инсанриз чида, чи бубайри гьам колхозра — совхозра, гьам заводра — фабрикайра гьикI зарбачивилелди зегьмет чIугунайтIа. Майишатда, са югъни ахъай тавуна, йисан къене кIвалахайла, зегьметдин 365 югъ я жен, я тежен. А йикъариз йисан эхирдай са тIимил техил ва я кепекар я къвен, я текъвен. Станокдихъ галай рабочийдиз лагьайтIа, 40-60 манат мажиб  тир къвезвайди.  Муаллимризни — гьакI.

Фикир гайила, чи бубайри, икI саки гьавая кIвалахиз, ахьтин гьукумат арадал гъана. И зи вири ихтилатрин макьсад фендигар душманриз Россиядин Федерация хьайитIани чукIурдай мумкинвал тагунин патахъай тагькимарун я.

Горбачевар, Ельцинар ва абурун кланар себеб яз хьанвай кIвалахар я ибур. Уьлкве ахьтин чкадал атанвай хьи, абур авай вахтунда гьукумат я лагьана гьич квазни хкьазмачир. Гена Владимир Путин Президент хьайила, Россия къуватда  гьат хъувуна. Амма къенепатан тарашчийрин вилик пад халкьдиз кIан­дайвал кьазвач. Сталиназ, Андроповаз рагьметрай, абурулай уьлкведа къайда-низам тваз алакьна.

Чаз, кесиб (простой) халкьдиз, кIан­завайди гьахълувал, виринра мягькем къайда-низам, экономика виликди фин, ислягьвал я.

Шихали Багъиров