Эхиримжи вахтара чи рикI алай “Лезги газетдин” чинриз хайи чIалан патахъай­ гзаф макъалаяр акъатзава. Яни, за фикирзавайвал, бязибуру гзаф хуькуьр­зава­­.

Алай девирдин гьалариз килигайтIа, дидед чIалар гьакIани квахьзава. Вилик вахтара чи мектебра, 4-класс куьтягьдалди, са тарс йикъа урус чIалал тир, амай­бур­ вири — лезгидалди… Гила са тарс ле­з­ги чIалал, амайбур урусдал хьанва. 2-классдилай башламишна, къецепатан са чIални чарасузди яз гузва. Им бес ая­­лар гужа тун тушни?

Дидед чIал дуьздаказ чир тахьанвай­ аялдиз маса чIалар чирун?..

Дагъустан Республикадин законар акъудзавай Халкьдин Собранидин депутатри вучиз дидед чIалан патахъай къайгъу чIугвазвачтIа? Бес ана авайбур чи милли чIаларин векилар тушни? РФ-дин законрихъ галаз кьадайвал авуна кIанда лугьуз,  милли чIалар хуьнин патахъай къайгъу чIугвазвач. Вучиз?

Са вахтара гьуьлелай 1500-метрдин кьакьанда авай мектебра кIвалахза­вай­буруз 20%-дин алава пул гузвайди тир. Гила ам хгузмач. Вучиз?

Кьакьан дагъда авай Къурушдал аял­дихъ гелкъвезвайдаз гузвай пулни Махачкъалада яшамиш жезвайдаз гузвай пулунин кьадарар сад жедани? Ихьтин кIвалахриз фикир тагайла, халкьни квахьда, чIални.

Пара сагърай Ашурагъаев Абдул муаллим. Ада чIалан патахъай мектебда еке къайгъу чIугвазва.  КIелзава за а касдин макъалаяр. Чахъ гьардахъ ра­хад­ай вичин нугъат ава. Амма, чун гьикI рахайтIани, лезгияр яз, сад-садан гъавурда умуми литературный чIала твазва. Ам хуьн лазим я.

Абдул муаллимди лагьайвал, са чун, къурушвияр, папан дидедиз къайинине лугьуз рахазва. Амай хуьрера ирандиде лугьузва. Сад-садал дуьшуьш хьана,  ихтилатар ийидайла, сад-садан гъавурда акьазва эхир.

Мад са мисал: чахъ нугъатдин гаф ава — чун “хитиз-хъфиз”. ЯтIани чи гъавурда акьазва. ГьакI хьайила, чIалак па­ра хуькуьрна кIандач. Адан вири къатар-девлетар хуьн герек я.

Чахъ “Къурушрин сес” газет ава. Эхи­римжи вахтара гьанани  Къурушрин нугъатда садрани ишлемиш тавур “га­тIунна” гаф гьатнава. Парабуруз чина ам хуш туш. ЯтIани кIелзава, гъавурда­ни акьазва: “эгечIна”, “кьил кутуна” икI мад.

Чи шегьеррин 70-80% аялриз чпин дидед чIалал кхьиз эсиллагь чизвач. Рахун гьа са жуьре ийизва. Вучиз ла­гьай­тIа, гатун вахтунда аялар хейлинбур хуьрериз хквезва, хайи чIалан ван къвезва. Месэлаяр гзаф ава. Гьялун патал вирибур са фикирдал атун герек я.

Ша чна калтугунар анжах чIалаз, чIал хуьзвай халкьдиз хийир авайбур ийин.

Шихали Багъиров