Дагъустан Республикадин образованидин ва илимдин минис­терстводи 2019-йисуз школайра государстводин нетижа­яр­ кьа­дай­ аттестациядиз (ГИА) гьазур хьу­нин ва ам кьиле тухун тешкилунин кIва­лах активнидаказ башламишнава. 

Министерстводин пресс-къуллугъди  хабар гузвайвал,  РД-дин образованидин ва илимдин министрдин сад лагьай за­мести­тель Ширали Алиева ЕГЭ-дин тешкилатчийрихъ галаз 2019-йисуз ГИА кьиле­ тухуник кутунвай дегишвилериз ва цIийи­­ви­лериз, технический ва тешкилатчивилин жигьетдай ийизвай истемишунрал амал авуниз, къайда чIурунин дуьшуьшрин вилик­ пад кьуниз,  пешекарар гьазуру­низ ва  аппеляциядин серенжемар кьиле тухуниз талукь месэлаяр  веревирдна.

Ш.Алиеван гафаралди, ЕГЭ-дин вири тешкилатчияр дистан­ци­онный жуьреда гьазурунин кIвалах 15-мартдалди кьилиз акъуд­да. Аттестациядин вахтунилай вилик тухузвай паюнин не­ти­жайрай региондин образованидинни илимдин министер­стводи­ экзамен кьиле тухунин кардал желбнавай вири пешекаррин  кIва­лахдиз  къимет гуда.

“Дагъустандин образованидин идарайра  имтигьанриз  гьазур­вал акун патал  аялрин диде-бубайрихъ галаз  гъавурда твадай гуьруьшар кьиле тухузва. 2019-йисуз ЕГЭ-дин талукь вахтунилай фад вахкудай паюнин иштиракчияр школаяр алатай йисара акьалтIарай 1 агъзурни 500-далай гзаф выпускникрикай жеда”, — хабар гузва пресс-къуллугъди.

Малум хьайивал, экзаменар кьиле тухун патал Махачкъала­, Дербент, Хасавюрт  шегьерра ва Гергебил, Мегьарамдхуьруьн рай­онра авай 5 пункт ишлемишда. Вахтунилай фад экзамен вахкудай пай (этап)  20-мартдилай 10-апрелдалди давам жеда.

РикIел хкин, 2018-йисан эхирра  Россияда  государстводин­ кIелунин нетижаяр кьадай экзамен кьиле тухудай цIийи къайдаяр  тайинарнава. Санлай къачурла, и дегишвилер зурбабур туш, амма тIимил ава  лугьунни дуьз жедач: абур школайра кIелзавай  чIехи пай аялриз талукь жеда.

Асул “цIийивал” математикадай ЕГЭ-диз талукь я. 2019-йисан выпускникривай идалай вилик авай къайдада асул (базовый) ва кьилди къачур хилез талукь (профильный) экзаменар кьведни  санал вахкуз жедач: гила абуру анжах сад хкяна кIанда. Квез герек я и кар? Фикирзавайвал, кьилди къачур хилез талукь экзамен вахкуз жедай касдивай  асул дережадинди кьезилдаказ вахкуз жеда. Гьа икI терсебани:  “асулди” хкягъайдаз “профилдинди” лап четинди яз акун мумкин я.

Математикадай ЕГЭ-дай разивал ийиз тежедай къимет атайтIа, виликдай хкянавай дережа, къалурнавай вахтунин сер­гьят­ра аваз мад сеферда вахкуз жедайвал, дегишариз жеда. Ида­лайни гъейри,  алатай йисара мектебар акьал­тIарна­вай ва ат­тестатар авай выпускникриз  математикадай “асул” дережадин­ ЕГЭ вахкудай ихтияр авач, хабар гузва Рособрнадзордай тир чешмеди.

Адет тирвал, математикадай асул ва профилдин экзаменар гьар жуьре йикъара вахкузва.  Алатай йисарин гзаф выпускникри  кьве экзаменни хкязавайди тир.

Мад са цIийивал — 2019-йисан выпускникривай  гила къецепатан уьлквейрин  4-дакай  ваъ, 5 чIалакай сад хкягъиз жеда. Икьван чIавалди авай ингилис, френг, немс ва испан чIаларал гила Китайдин чIал алава хъхьанва. 

ЦIийи къайдайралди,  информатикадай ЕГЭ компьютердин куьмекдалди вахкудай мумкинвал фикирда кьунва (икьван чIа­валди  ам чарарин бланкар ишлемишуналди вахкузвай). Дуьз лагьайтIа, гьелелиг и мумкинвал ахтармишунин тегьерда кардик кутунва — массовый къайдада ам школайра кIелзавай аялривай анжах са шумуд йисалай ишлемишиз жеда.

Маса  са дегишвал:  алатай йисарин выпускникривай,  ЕГЭ-да иштиракун патал арза гудайла, аттестатдин оригинал ваъ,  нотариусдин муьгьуьр алай копия  вугуз жеда.

9-классра кIелзавай аялар патални цIийивилер къуватда гьат­на­ва. Кьилинди — амай вири экзаменар вахкудай ихтияр къачун патал  урус чIалай нетижаяр кьадай “суьгьбет” (собеседование) хьана кIанда. Ам кьуд тапшуругъдикай ибарат жеда. Сад лагьай­ди­ — ван алаз кIелун, кьвед лагьайди — кIелайдакай суьгьбет авун, пуд лагьайди — монологдин тегьерда баянар гун ва кьуд ла­гьайди — диалогда иштиракун.

ЦIийи къайдайрин бинедаллаз, ГИА тухунин вахтар якъиндаказ тайинарнава — вахтунилай фад тухудайди, кьилинди ва алава (сентябрь) паяр.

Амина Муслимова