Духтур жедани, тахьайтIа, муаллим? Ихьтин суал вичин вилик  руша гьеле гъвечIизамаз эцигнай. Адаз  жаваб жагъурун патал гзаф фикирар-хияларни авунай. Гьелбетда, духтур — им дуьнья­да виридалайни баркаллу пешейрикай сад я. Амма  муаллим…  Рушан ачух, михьи, регьимлу  ри­кIи дидедин пешедихъди ялзавай  — гьа духтурарни, алимарни, маса пешейрин сагьибарни  тербияламишзавайди, абурун рикIера “лампаяр куь­кIуьрзавайди” муаллимар тушни мегер?!

Ахцегьрин хуьре госбанкдин къуллугъчи Низамудин Мусаеван ва урус чIа­ланни литературадин муаллим Гьуьрисултан Исабеговнадин хизанда дуьньядал атай Розади 1-нумрадин юкьван­ школа 1968-йисуз акьалтIарна ва ам В.И.Ленинан тIварунихъ галай ДГУ-дин къецепа­тан чIала­рин факультетдик экечIна.

Зегьметдин рехъ ингилис чIаларин пешекар Ро­за  Низамудиновна  Шихмурадовади  Баку шегьердин 7-нумрадин школадилай башламишна. Ина 2 йисуз кIвалахайдалай кьулухъ ам Махачкъаладиз хтана. Сифтедай са школадин библиотекарь хьана, ахпа маса мектебда гъвечIи аял­рин тербиячи. 1982-йисан октябрдилай инихъ Ро­за Низамудиновнади Махачкъаладин 30-нумрадин мектебдин сифтегьан классрин муаллим яз зегьмет чIугвазва.

Роза Низамудиновна гьихьтин инсан ятIа  чир хьун патал адахъ галаз кьве декьикьада рафтарвал авун бес я — мектебдиз сифтегьан камар къачузвай бицIекар къаршиламишун, абуруз чирвиле­рин, илимрин рекьер ачухарун, ашкъи-гьевес аваз кIелунал желб авун патал лазимди гьа ихьтин муаллим я. Адан виниз тир савадлувал, сабурлувал, гьа са вахьтунда къилихрин хъуьтуьлвал, юмшагъвал себеб яз, муаллим неинки аялриз­, гьакI абурун­ диде-бубайризни багъри кас хьиз мукьва я.

“Муаллимдин кIвалахда виридалайни кьилинди  аялрал рикI, абурун дердийрал дикъетлу хьун я. Идалайни гъейри, уьмуьрдин гегьенш рекьиз экъечI­завай аялриз дерин чирвилер гун, абур эдеблу, ахлакь авай инсанар яз чIехи авун лазим­ тирдини рикIелай ракъурна виже къведач. Мад са важиблу тереф аялрин диде-бубайрихъ га­лаз ихтибарлу алакъаяр тайинаруникай ибарат я”, — лугьузва Р.Шихмурадовади вичин кIва­лахдиз талукь яз.

“Роза Низамудиновна бажарагълу педагог я. Адаз инсанрин арада гьикI хьана гьалтдай хьтин зериф къилих ава, ам масадан хъсанвилихъ галай интеллигент инсан, халисан муаллим я”, — къейдзава диде-бубайри.

Роза муаллимди вичин ученикрин диде-бубайрихъ галаз сих алакъаяр хуьзва, абур жуьреба-жуьре мярекатар тухудайла  желбзава, классда къулай шартIар арадал гъун патал абурухъ галаз меслятар ийизва. Гьа са вахтунда диде-бу­байризни, чпин хизанра аялрихъ галаз алакъа­лу яз арадал къвезвай четин месэлаяр гьялдайла, муаллимдикай амадаг ва куьмекчи жезва.

Вишералди ученикар ада уьмуьрдиз рекье туна. Къе абурукай гзафбуру чпин аяларни хайи мектебдиз, кIеви истемишунардай, гьа са вахтун­да адалатлу муаллимдин патав гъизва.

Аялрихъ галаз рафтарвалдайла, муаллим гьамиша сабурлувал, хъуьтуьлвал хуьз алахъда­. Адаз гьар са аялдиз дикъетлудаказ яб гун, аялрин арада жезвай гьуьжет алай месэлаяр гьахълудаказ, адалатлудаказ гьялун, спортдин рекье жезвай агалкьунрикай хабар кьун, гьар са ученик­дин кьетIен терефар кваз кьун хас я.

Р.Шихмурадовадихъ педагогвилин работникдин виниз тир квалификация ава. Вичин пеше­кар вири уьмуьрдин вахтунда ам сифтегьан образованидин къурулушда  и ва я маса тежрибайрикай менфят къачуз, чирвилерин дережа мадни хкажиз­ алахъзава.

30-нумрадин школадин директор Светлана Малиотакиди чаз суьгьбет авурвал, вичин кIва­лахда Роза муаллимди  алай аямдин педагогикадин технологияр активнидаказ  ишлемишзава. Ам и чирвилер ва тербия гунин карда цIийи къайдайрикай менфят къачунин терефдар я. Ада тухузвай тарсар, аялрин яшар  ва ФГОС-дин истемишунар кваз кьуна, гьамиша дуьз къайдада  туь­кIуьрнава. Муаллимди гьар са тарсуниз кье­тIен­даказ гьазурвал аквазва: пайдай материал гьазур­зава, гьар са аялдивай абурухъ авай чирвилер ишлемишиз хьун патал кьилдин тапшуругъар фикирда кьазва.

Тахминан 20 йисан вахтунда Р.Шихмурадова 30-нумрадин юкьван мектебдин сифтегьан классрин методобъединенидин (МО) руководитель хьана. Ада жегьил муаллимрихъ галаз кIва­лах тухузва, абурун тежриба хкажунин карда куьмекзава, регьбервалзава. Идалайни гъейри, Роза Низамудиновнади меркездин ва республикадин школайрин директорар, завучар ва методистар патал ачух тарсар кьиле тухузва.

Гьелбетда, намуслу зегьмет лайихлу къимет гуналдини къейднава. ИкI, 1993-йисуз Р.Шихмурадова “РФ-дин халкьдин просвещенидин отличник”, 2013-йисуз “РФ-дин умуми образованидин гьуьрметлу работник” лагьай тIварарин сагьиб хьана. Шегьердин образованидин управленидин, депутатрин советдин, общественный палатадин ва са жерге маса идарайрин патайни гзаф кьадар грамотаяр, пишкешар ганва.

Амма кьетIен чка абурун арада “Буржи ва намус” (Памятный орден “Долг и честь”) орденди кьунва. “Куьн Дагъустандин халкьдин игит я!”  га­фар лугьуналди, и орден мукьвара къейд авур 70 йисан юбилейдин вилик Роза Низамудиновнадив  жегьилар ватанпересвилин руьгьдаллаз тербияламишунин рекьяй М.Танкаеван тIварунихъ галай Фондунин председатель Гьасангьуьсейн Абдулжалилова вахкана.

Роза ва Алик Шихмурадоврин туькIвей хизанда  кьве велед ава. Хва Шерифани, руш Софьядини, кьилин образование къачуна, алай вахтунда лайихлу пенсияда авай бубадин рекьяй кIвалах давамарзава — Государстводин статисти­кадин федеральный органдин Дагъустан Республикада авай управленида гьар жуьре къуллугърал  кIвалахзава. Абурухъ чпин кIвал-югъ, хизан ва гьардахъ кьве велед ава.

Эхь, духтурдин ва муаллимдин пешейрикай Роза Низамудиновнади муаллимвал хкяна. “Чи ту­хумда чIехи пай гьа и пешейрин сагьибар тир, гьаниз килигна, маса рехъ гьич фикирдизни къвезвачир”, — милайим хъвер кваз лугьузва ада. Амма духтурвилин пешени  кваз такьуна тунвач — бажа­рагълу муаллимдин кьве хтулди — рушан руш Ме­-жи­­дова Сабинади ва хцин хва Шихмурадов Мура­да алай вахтунда Дагъустандин медицинадин ака­демияда чирвилер къачузва. Кьве хтул — Али ва Амир гьелелиг 30-нумрадин лицейдин  ученикар я.

“Муаллимвал баркаллу, жавабдар, гьа са вахтунда четин кIвалах я. Куьне вири уьмуьр акьалт­завай несилар тербияламишуниз бахшнава. Квез чахъ авай виридалайни багьа хазина — чи балаяр ихтибарнава. Къе чна — ученикри, амадагри, диде-бубайри Квез рикIин сидкьидай баркалла лугьузва. Къуй Квехъ мягькем сагъвал ва цIийи агалкьу­нар хьурай, гьуьрметлу Роза Низамудиновна!” — кхьенва муаллимдин тIварцIел ракъурна­вай тебрикдин чарче. И гафарик чунни шерик я.

Жасмина Саидова