Дагъустандин Кьил Владимир Васильеван регьбервилик кваз гьар гьафтеда тухузвай совещанидин сергьятра аваз республикада хуьруьн майишатдин продукция хуьнин, маса гунин ва гьялунин кIвалах тешкилунин барадай кьабулзавай серенжемриз талукь месэла веревирдна. Региондин руководителдин гафаралди, месэла тIал алайди, фадлай вилик акъвазнавайди я, гьикI лагьайтIа, эвелни-эвел ам хуьрерин агьалийрин зегьметдихъ галаз алакъалуди я. Идан гьакъиндай РД-дин Кьилин ва Гьукуматдин Администрациядин пресс-къуллугъди хабар гузва.
Республикадин руководителди совещанидал гъанвай месэладиз талукь яз гьалар хъсан патахъ дегишарунин барадай гьакъикъатда вуч ийиз жедатIа, гьадан патахъай рахун теклифна. В.Васильеван гафаралди, Дагъустандин вилик продукция неинки гьасилунин, гьакIни ам хуьнин месэла хцидаказ акъвазнава.
Совещанидал асул доклад РД-дин Гьукуматдин Председателдин заместитель — РД-дин хуьруьн майишатдин ва недай суьрсетдин министр Абдулмуслим Абдулмуслимова авуна.
Ада къейд авурвал, алай вахтунда регионда производстводин кIвалахдал недай-хъвадай шейэрин ва хаммал гьялдай промышленностдин гъвечIи саки виш кархана машгъул я.
2018-йисан нетижайри къалурзавайвал, недай-хъвадай суьрсет гьасилунин барадай гьалар, санлай къачурла, хъсан патахъ дегиш жезва. ИкI, як гьасилун — 25,7 процентдин, дулдурмаяр 41,5 процентдин артух хьана. ЯкIун консервияр, гьа гьисабдай аялар патал, гьасилун кьве сефердилайни гзаф артух хьана, ниси, шур, къаймах гьасилун — саки 50 процентдин, нек — 30 процентдин, дуьдгъвер 10 процентдин артух хьана. Гьа и саягъда къуьлуьн гъуьр, ципицIрин шире, емишрин ширеяр гьасилунни гзаф хьана. Идалайни гъейри, аграрный ведомстводин руководителди къейд авурвал, алатай асирдин 90-йисарилай инихъ сифте яз шаз 121,4 агъзур тонн ципицIар гьялиз алакьна. Идани кIватI хъувур ципицIрин вири бегьердин 68 процентдилай артух хьиз тешкилзава. Ракъинин кагьрабаяр гьялунал 12 кархана машгъул хьана.
Идахъ галаз сад хьиз, ведомстводин руководителди къейд авурвал, хуьруьн майишат къвердавай вилик физватIани, логистикадин барадай хейлин четинвилерни ацалтзава. “Республикада 20 агъзур тонн емишрин, салан майвайрин продукция хуьдай шартIар ава. Им тIимил я, алава мумкинвилер жагъурун герек я. Идалайни гъейри, салан майвайрин, емишрин продукция маса гудалди вилик гьазурдай, къапара твадай къурулушар бес кьадарда пайгардик квач. Алай аямдин агрологистикадин центрайрин, гьа гьисабдай емишар ва салан майваяр хуьдай чкайрин мумкинвилер артухарун герек я”, — къейдна Абдулмуслим Абдулмуслимова.
Идахъ галаз алакъалу яз ада гьисабзавайвал, агрологистикадин объектар эцигуниз талукь проектар кьилиз акъудуниз куьмек гун инвестиционный кIвалахдин лап важиблу тереф я.
Республикадин хуьруьн майишатдин ва недай суьрсетдин министрдихъ элкъвена рахай Владимир Васильева къейд авурвал, гьасилнавай продукция саламатдиз хуьнин месэла дуьздаказ куднава. Амма идахъ галаз сад хьиз, малумарна региондин руководителди, гележегда аграрный ведомстводихъ тумчивилин, мелиорациядин ва маса рекьерай гьихьтин серенжемар кьилиз акъуддай фикир аватIа, гьадакай рахана кIанзавай.
Региондин Кьил инанмиш тирвал, хуьруьн майишатдин продукция хуьдай объектар эцигун патал РЖД-дин къурулушрикай менфят къачун и месэла гьялунин рекьерикай садаз элкъуьриз жеда: «Сочида форум кьиле фидай чIавуз РЖД-ди чпин гъилик квай мулкарал продукция хуьдай объектар эцигун патал чпихъ авай къурулушрикай менфят къачун теклифна. За и месэладай мукьуфдивди кьил акъудун тIалабзава. Им лап вижевай теклиф я: РЖД-дин къурулушрихъ герек тир вири мумкинвилер ава. КIанзавайди, кар гъиле кьуна, кIвалахун я”.
Владимир Васильева мадни алава хъувурвал, пулдин такьатар менфятлудаказ ишлемишун герек я, тахьайтIа региондивай хъсан ериш аваз виликди физ жедач. Виликди фин лагьайтIа, Дагъустандиз лап чарасуз я: “Алай вахтунда чахъ республикадин аграрийрин, Дагъустан вилик тухунин итижар фикирда аваз вилик эцигзавай везифаяр кьилиз акъудун патал зегьметдин еке ресурсар, тIебиатдинни гьавадин лап къулай шартIар ава. Санлай къачурла, чал чIехи четинвилер ацалтзавач, вири месэлаяр гьялиз жедайбур я”, — инанмишвал къалурна республикадин Кьили.
Совещанидал РД-дин Халкьдин Собранидин аграрный политикадин ва тIебиатдикай менфят къачунин рекьяй Комитетдин председатель Асият Алиевани рахана: “2019-йисуз хуьруьн майишат вилик тухун патал, гьа гьисабдай багълар, уьзуьмлухар кутун патал акъатзавай са кьадар харжияр арадал хкун, ципицIар гьялун, прунз гьасилун ашкъиламишун патал ва маса рекьериз республикадин бюджетдай саки 5 миллиард манат такьатар чара ийидайвал я. 2018-йисуз куьмек гунин нетижада 27 йисан девирда сифте яз тахминан 178 агъзур тонн ципицIар, са миллионни 438 агъзур тонн салан майваяр, 160 агъзур тонндилай виниз емишар кIватI хъувуна”, — къейдна парламентарийди.
Дагъустандин Кьили муниципалитетрин руководителриз чпин кIвалахдик юзун — гьерекат кутуниз эвер гана, хуьруьн майишат вилик тухуниз сифтени-сифте гьабуру итиж авун герек тирди къейдна.
Совещанидал исполнительный властдин са жерге органрин руководителарни рахана. Абур хуьруьн майишат ва агрологистика вилик тухун патал инвестицияр желб ийидайвал къулай шартIар яратмишунин ва са жерге маса месэлайрал акъвазна.
«Лезги газет»
